Nghiên cứu luôn có rủi ro, được xem là đầu tư có rủi ro cao
Ngày 17/2, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, cơ quan soạn thảo đề xuất tên gọi mới "Nghị quyết về thí điểm một số chính sách, cơ chế đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số".
Theo ông Hùng, Nghị quyết thí điểm không tham vọng tháo gỡ mọi điểm nghẽn mà tập trung vào thí điểm một số ít chính sách, cơ chế đặc biệt thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Nghị quyết này nhắm vào các điểm nghẽn kéo dài và các vấn đề cấp bách để tạo ra sự phát triển đột phá, thực hiện ngay Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.
Tháng 5 này, Quốc hội sẽ tiếp tục xem xét, thông qua Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp Công nghệ số, cùng các luật liên quan khác. Đây sẽ là cơ hội để tiếp tục giải quyết căn cơ hơn các vấn đề thể chế, chính sách và cơ chế cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
"Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, chúng tôi sẽ nghiên cứu đưa ra khỏi nghị quyết một số chính sách cần thêm thời gian để nghiên cứu và đánh giá toàn diện các mặt tác động", ông Hùng nói.
Bộ trưởng cho hay, nghiên cứu bản chất luôn có rủi ro và được xem là một loại đầu tư có rủi ro cao. Nghị quyết lần này thí điểm cơ chế khoán chi đối với hầu hết các nghiên cứu mà không phải kết quả cuối cùng. Nhà nước sẽ quản lý thông qua đánh giá các giai đoạn nghiên cứu để tiếp tục cấp kinh phí, đánh giá các cơ sở nghiên cứu có kết quả để giao thực hiện tiếp các đề tài.
Nghị quyết cho phép Nhà nước cấp tiền cho nghiên cứu thông qua cơ chế quỹ. Nghị quyết cũng quy định về việc miễn trách nhiệm dân sự và không phải hoàn trả lại kinh phí nếu nghiên cứu không đi đến kết quả như dự kiến.
Ông Hùng hy vọng sẽ có chính sách và cơ chế quản lý khác nhau cho nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng, tạo thông thoáng cho cả hai loại hình này. Ông cho rằng nếu làm được như vậy, chi ngân sách Nhà nước cho khoa học và công nghệ sẽ tăng từ 1% lên tối thiểu 2% như quy định của Luật Khoa học và Công nghệ, và sẽ đạt được hiệu quả cao hơn.
Cần chính sách, cơ chế đột phá để kích thích doanh nghiệp
Về thương mại hóa các kết quả nghiên cứu, theo Bộ trưởng đây đang là điểm nghẽn lớn và kéo dài.
Nghị quyết thí điểm việc cho phép cơ sở nghiên cứu được sở hữu và có quyền tự quyết đối với kết quả nghiên cứu, với tài sản hình thành từ nghiên cứu để chủ động việc thương mại hóa ngay sau khi kết thúc nghiên cứu. Người làm nghiên cứu cũng được hưởng tối thiểu 30% kết quả thương mại hóa, được phép tham gia lập và điều hành doanh nghiệp.
"Kết quả nghiên cứu được thương mại hóa, Nhà nước sẽ thu được thuế, tạo ra công ăn việc làm, đất nước có trình độ khoa học, công nghệ cao hơn. Đây là cách thu hồi gián tiếp của Nhà nước đối với các khoản chi khoa học, công nghệ", ông Hùng nói.
Theo Bộ trưởng, hiện nay, chi cho nghiên cứu phát triển của đất nước đang là 0,5% GDP, mới được 1/4 so với mục tiêu 2%. Trong 2% GDP này, chi của doanh nghiệp phải chiếm 70% đến 80%, nhưng hiện nay doanh nghiệp mới chi khoảng 20.000 tỷ đồng/năm, mới đạt được 1/6 so với mục tiêu.
Doanh nghiệp tập trung vào nghiên cứu ứng dụng phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo, tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới có tác động ngay đến phát triển kinh tế - xã hội, nên rất cần chính sách, cơ chế đột phá để kích thích doanh nghiệp.
Nghị quyết thí điểm cho phép doanh nghiệp chi cho khoa học, công nghệ ngoài Quỹ Khoa học, công nghệ và được tính là chi phí hợp lệ, được khấu trừ khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.
Ông Hùng cho rằng việc giới hạn chi khoa học, công nghệ được hưởng ưu đãi thuế chỉ trong phạm vi Quỹ khoa học, công nghệ đã làm cho các doanh nghiệp Việt Nam chi cho nghiên cứu phát triển ít hơn các nước tới 10 lần.
Tổng Bí thư: Khoa học công nghệ là 'miền đất hoang vu' để khai phá
Giải pháp tạo đột phá trong thanh quyết toán dự án nghiên cứu khoa học công nghệ
"Made in China 2025" và bước nhảy vọt trong khoa học-công nghệ
.
