Lo ngại gián điệp Trung Quốc, chính phủ Mỹ dự định ngăn chặn dự án máy bay không người lái khủng

Theo Financial Times (Anh) ngày 12/1/2020, chính phủ của Tổng thống Donald Trump đang lên kế hoạch bắt dừng vĩnh viễn một trong những dự án máy bay không người lái dân sự lớn nhất của Mỹ bởi một phần những thiết bị bay không người lái này được sản xuất tại Trung Quốc.

Financial Times dẫn lời hai người quen thuộc với kế hoạch này nói, sau khi nhận định nguy cơ Bắc Kinh sử dụng máy bay không người lái để hoạt động gián điệp là quá cao, Bộ Nội vụ Mỹ (Department of the Interior) đang xem xét dừng khoảng 1.000 máy bay không người lái.

Các nguồn tin cũng nói với Financial Times rằng Bộ trưởng Nội vụ David Bernhardt chưa ký văn bản chính thức, nhưng đang lên kế hoạch rút các đội máy bay không người lái ra khỏi các hoạt động, ngoại trừ các trường hợp khẩn cấp như huấn luyện và dập tắt các đám cháy rừng.

Ngay từ hồi đầu năm 2017, để đối phó với nguy cơ bị lộ bí mật, Lục quân Mỹ đã ngừng sử dụng các máy bay không người lái được sản xuất bởi nhà sản xuất máy bay không người lái lớn nhất thế giới - công ty DJI (Dajiang) của Trung Quốc, hiện máy bay của họ chiếm tới 70% tổng số không người lái đang hoạt động của cả thế giới. Vào tháng 5/2019, Bộ An ninh Nội địa đã cảnh báo các công ty Mỹ rằng máy bay không người lái do Trung Quốc sản xuất có thể truyền hình ảnh hoặc dữ liệu nhạy cảm cho các bên thứ ba. Vào tháng 10/2019, một nhóm các nhà lập pháp của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đã đưa ra dự luật cấm tất cả các cơ quan liên bang sử dụng máy bay không người lái được sản xuất hoặc lắp ráp tại Trung Quốc để Bộ Nội vụ đánh giá về những rủi ro do sử dụng chúng.

Đến cuối năm 2019, Bộ Nội vụ Mỹ đã tuyên bố tạm thời đình chỉ bay tất cả các máy bay không người lái do Trung Quốc sản xuất. Ngày 30/10/2019 Bộ Nội vụ đã công bố, ngoại trừ một số ít trường hợp khẩn cấp, 810 máy bay không người lái “Made in China” trong đội bay dịch vụ của họ phải ngừng bay. Ngoài ra, các máy bay không người lái do nước khác sản xuất có sử dụng các linh kiện, phụ kiện của Trung Quốc cũng nằm trong diện bị hạn chế. Động thái của Bộ Nội vụ là một phần trong kế hoạch đánh giá về đội máy bay không người lái của bộ này.

Tuy nhiên, khi đó Bộ Nội vụ cũng nói, quyết định này không áp dụng cho các trường hợp sử dụng máy bay không người lái thực hiện các nhiệm vụ khẩn cấp, như dập tắt cháy rừng, tìm kiếm cứu nạn và ứng phó với thảm họa thiên nhiên đe dọa đến tính mạng và tài sản của công dân.

The New York Times khi đó cho biết, quyết định ngừng bay các máy bay không người lái được sản xuất tại Trung Quốc, dù chỉ là tạm thời, đã làm gia tăng mối lo ngại về công nghệ Trung Quốc và những rủi ro tiềm ẩn khi sử dụng nó cho các dự án nhạy cảm của chính phủ. Trong nhiều năm qua, mọi người đã lo lắng rằng máy bay không người lái Trung Quốc có thể bí mật đánh cắp dữ liệu và chuyển chúng cho các cơ quan tình báo Trung Quốc một cách trực tiếp hoặc thông qua các nhà sản xuất Trung Quốc.

The New York Times nhấn mạnh, cho đến nay, có rất ít bằng chứng công khai cho thấy máy bay không người lái của Trung Quốc có liên quan đến hoạt động gián điệp mạng quy mô lớn hoặc có “cửa hậu” để cho phép chúng được sử dụng vào việc theo dõi giám sát. Nhằm giảm bớt nghi ngại, DJI đã đề xuất lắp ráp nhiều hơn máy bay không người lái của họ ở Mỹ và cung cấp loại thiết bị đặc biệt gọi là “phiên bản chính phủ” với các biện pháp bảo vệ cụ thể để ngăn chặn các thông tin được ghi lại bởi máy bay không người lái được truyền ra ngoài bằng tín hiệu vô tuyến.

Các tài liệu mà Financial Times xem được cho thấy hàng chục nhân viên ở nhiều ngành khác nhau đã phản đối kế hoạch dừng bay vĩnh viễn các máy bay không người lái do Trung Quốc sản xuất.

Một báo cáo của Fish and Wildlife Service (Cục Cá và Động vật hoang dã Hoa Kỳ) soạn thảo cho rằng công việc của cơ quan này đã bị ảnh hưởng nhiều mặt bởi lệnh cấm tạm thời. Cục này cho biết việc cho máy bay không người lái theo dõi đã không còn được thực hiện để phát hiện, giám sát các đám cháy rừng và giúp kiểm đếm số lượng động vật ở một số khu vực nhất định.

Một tài liệu khác của Geological Survey (Cục Khảo sát Địa chất) của Bộ Nội vụ chuẩn bị đã liệt kê 8 phương thức khác nhau mà nhân viên của họ sử dụng máy bay không người lái, bao gồm ứng phó với lũ lụt, giám sát hiện trường sản xuất nông nghiệp và chuẩn bị đối phó các trận động đất.

Một nhân viên cảnh báo: “Hệ thống Drone là công cụ duy nhất phù hợp cho các nhiệm vụ này và nó cho phép chúng tôi thực hiện các quan sát mặt đất chất lượng cao với chỉ một phần chi phí cho hoạt động của máy bay có người lái”.

Ông Gary Baumgartner, nhân viên nghỉ hưu từng làm việc tại Bureau of Land Management (Cục Quản lý đất đai), vào tháng 6 năm ngoái nói với Financial Times rằng những người như ông ta dựa vào máy bay không người lái để hoàn thành công việc thường phàn nàn về điều này với vẻ lo lắng: “Không có máy bay không người lái, chúng tôi buộc phải sử dụng máy bay có người lái, đắt hơn nhiều và thường nguy hiểm cho những người liên quan”.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng khi trả lời vào thời điểm đó đã cho rằng những hạn chế đối với các công ty Trung Quốc là một sản phẩm của tư duy Chiến tranh Lạnh. Ông mong Washington cung cấp cho các công ty Trung Quốc một “môi trường công bằng, bình đẳng, không phân biệt đối xử”.