Những ngày qua, cùng với việc cứu nạn, người dân trên cả nước cũng đã tự nguyện mang hàng cứu trợ đến bà con các vùng bão lũ, từ gạo, nước, thực phẩm khô đến thực phẩm ăn ngay, như bánh ngọt, bánh chưng, bánh mì, ruốc, giò, chả …
Cũng ngay lập tức, khắp “cõi mạng” đã tranh luận cực gắt về việc cứu trợ thực phẩm gì, để không hỏng và đảm bảo an toàn thực phẩm (ATTP). Điều này cho thấy, ATTP đã là mối quan tâm của toàn dân, nhất là với người dân vùng lũ.
Ưu tiên các lương thực, thực phẩm có hạn sử dụng dài ngày
Trước thực trạng này, Cục ATTP Bộ Y tế đã đưa ra những khuyến cáo cần thiết cho các nhà hảo tâm: Đã có một lượng lớn thực phẩm do các cá nhân, ban, ngành đoàn thể, hội nhóm từ thiện quyên góp gửi về các vùng lũ lụt, nhiều đoàn từ miền Nam ra.
Tuy nhiên, trong bối cảnh giao thông vào các vùng bị thiên tai đều rất khó khăn, đã sạt lở và còn có nguy cơ sạt lở khi ở nhiều nơi vẫn tiếp tục mưa, nên các địa phương không để cho các nhà cứu trợ vào tận nơi để tặng quà.
Vì thế, các đoàn ở xa với hành trình hàng ngàn km, mất nhiều thời gian, thời tiết lại nắng nóng trên đường đi, nên thực phẩm rất khó đảm bảo an toàn khi tới tay người dân vùng bão, lũ.
Năm nay, các loại bánh chưng, bánh mì và thực phẩm ăn ngay đã được các nhà hảo tâm chế biến và hút chân không để bảo quản trong quá trình vận chuyển, để kéo dài thêm thời gian bảo quản thực phẩm.
Cục ATTP lưu ý: Mặc dù hút chân không, nhưng thực phẩm vẫn có nguy cơ không đảm bảo ATTP do việc chế biến không đảm bảo vệ sinh, nên thực phẩm bị ô nhiễm, đặc biệt là ô nhiễm vi khuẩn yếm khí (vi khuẩn sinh trưởng trong môi trường thiếu không khí), sinh độc tố gây ngộ độc cho người sử dụng.
Một trong các vi khuẩn yếm khí thường hay gây ngộ độc trong các loại thực phẩm đồ hộp, thực phẩm bao gói hút chân không là vi khuẩn Clostridium botulinum, một loại vi khuẩn kỵ khí tuyệt đối, sinh bào tử (dạng tồn tại của vi khuẩn trong môi trường bất lợi); độc tố của vi khuẩn Clostridium botulinum chỉ sinh ra trong môi trường kỵ khí, có độc lực rất mạnh và ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe con người, thậm chí có thể gây tử vong chỉ với liều lượng rất nhỏ.
Vì thế, Cục ATTP khuyến cáo các tổ chức/cá nhân cứu trợ thực phẩm nên ưu tiên quyên góp, ủng hộ lương thực, thực phẩm bao gói sẵn, có hạn sử dụng, bảo quản dài ngày như lương khô, các thực phẩm đóng hộp, bao gói kín như thịt, cá, rau củ quả đóng hộp, mỳ ăn liền, xúc xích tiệt trùng, nước uống đóng chai, đóng bình… của các cơ sở chế biến đảm bảo ATTP, có ghi nhãn và hạn sử dụng đầy đủ theo quy định.
“Các nhà hảo tâm cũng nên ủng hộ vitamin, men tiêu hóa hỗ trợ sức khỏe cho các đối tượng trẻ em, người già trong vùng bão, lũ” - Cục ATTP lưu ý.
Chế biến thực phẩm cần đảm bảo an toàn
Khi tự chế biến thực phẩm, bao gói hút chân không để hỗ trợ cho người dân vùng bão, lũ, các nhà hảo tâm cần lưu ý lựa chọn các thực phẩm phù hợp với đóng gói hút chân không như thịt khô, cá khô, bỏng ngô, bỏng gạo, các loại bánh có lá bọc được chế biến đun kỹ (nhiều giờ) như bánh chưng, bánh tét, sau khi vớt bánh cần để nơi sạch sẽ, ép ráo nước, để nguội trước khi đóng gói hút chân không;
Việc chế biến thực phẩm cần đảm bảo các yêu cầu vệ sinh, sử dụng nước sạch. Khi đóng gói và hút chân không, nên để mảnh giấy ghi ngày sản xuất bên trong màng gói để người vận chuyển và người sử dụng biết và bố trí thời gian cấp phát, sử dụng phù hợp.
Cục ATTP nhấn mạnh: Nên hỗ trợ những loại thực phẩm tự chế biến, bao gói hút chân không cho những khu vực mà thời gian vận chuyển ngắn, để đảm bảo người dân có thể tiếp cận được với thực phẩm hỗ trợ trong thời gian sớm nhất, kể từ khi chế biến.
Cục ATTP cũng đưa ra khuyến cáo với những người cấp phát thực phẩm cứu trợ: Cần chú ý bao gói hàng cẩn thận, tránh để ngấm nước mưa hoặc rơi, ngập trong nước lũ, bùn. Với các thực phẩm tự chế biến, bao gói có thời hạn sử dụng ngắn, cần lưu ý thời gian vận chuyển để đảm bảo khi thực phẩm tới tay người được cứu trợ không bị biến chất, ôi, thiu, mốc hỏng.
Không dùng các thực phẩm đã hết hạn sử dụng
Riêng với người sử dụng thực phẩm cứu trợ, Cục ATTP lưu ý cần kiểm tra bao gói thực phẩm được cấp phát trước khi ăn; tuyệt đối không sử dụng các thực phẩm đã hết hạn sử dụng, thực phẩm đóng hộp bị phồng, bẹp, biến dạng, hoen gỉ, không còn nguyên vẹn hoặc có mùi vị, màu sắc thay đổi khác thường. Thực phẩm đóng hộp không phồng, nhưng khi mở ra nghe tiếng "xì" tức là có không khí ở trong, có mùi ôi, cũng không nên sử dụng để phòng thực phẩm đã bị nhiễm vi khuẩn kỵ khí, đặc biệt là độc tố botulinum.
Đối với các loại thực phẩm do người hỗ trợ tự làm như bánh chưng, bánh dày, bánh tét... được sản xuất thủ công, tự đóng gói, đóng kín bằng màng bọc hút chân không thì trước khi sử dụng cần quan sát kỹ, nếu phía trong màng bọc có các bóng khí, màng bọc căng phồng hoặc khi mở màng bọc ra thực phẩm bị nhớt, mốc, mùi, vị khác thường thì tuyệt đối không sử dụng.
Các loại thực phẩm này có hạn sử dụng ngắn, trong vòng vài ngày, nên cần được biết ngày sản xuất, đóng gói.
Để đảm bảo cho người dân cần cứu trợ kịp thời có được thực phẩm, Cục ATTP để nghị chính quyền và các cơ quan chức năng địa phương bị bão, lũ cần bố trí lực lượng để tổ chức tiếp nhận và cấp phát hàng thực phẩm cứu trợ nhanh chóng nhất có thể cho người dân; duy trì việc tuyên truyền để người dân thực hiện đảm bảo vệ sinh ăn uống tốt nhất trong điều kiện có thể. Đặc biệt, cần chủ động dự trữ thuốc men, hoá chất, phương tiện, nhân lực, phương án sẵn sàng để chủ động xử lý, khắc phục nếu có ngộ độc thực phẩm hoặc các bệnh liên quan đến thực phẩm xảy ra.
Bệnh viện Việt Đức hội chẩn trực tuyến cấp cứu các nạn nhân do bão lũ ở Lào Cai, Yên Bái
Nhiều bệnh nhân nặng được Bệnh viện Việt Đức cấp cứu từ khi bão Yagi càn quét
Bác sĩ ép tim, mổ cấp cứu bệnh nhân ngay trên cáng khi siêu bão đổ bộ
