Cơ sở bảo dưỡng kiểm định khí thải xe máy
Theo Thông tư 47/2024 của Bộ Giao thông Vận tải, xe mô tô, xe gắn máy sản xuất dưới 5 năm được miễn kiểm định khí thải. Xe từ 5 đến 12 năm phải kiểm định hai năm một lần, xe trên 12 năm tuổi phải kiểm định hàng năm.
Thông tư này có hiệu lực từ 1/1/2025. Tuy nhiên, ông Nguyễn Tô An, Phó Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết thời điểm bắt đầu thực hiện kiểm định khí thải xe máy sẽ được quyết định sau khi Chính phủ ban hành lộ trình cụ thể.
Sau khi có lộ trình, Vụ Khoa học Công nghệ và Môi trường, Bộ GTVT và Cục Đăng kiểm Việt Nam sẽ phối hợp cùng Hiệp hội các nhà sản xuất, nhập khẩu xe máy Việt Nam (VAMM) đề xuất sử dụng các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng xe máy của các đại lý bán xe thuộc VAMM và các cơ sở xã hội hóa để tham gia thực hiện kiểm định khí thải xe máy, giúp giảm tải cho các trung tâm đăng kiểm và giảm chi phí cho người dân, đồng thời loại bỏ lo ngại về tình trạng ùn tắc.
Cục Đăng kiểm Việt Nam sẽ nghiên cứu kỹ lưỡng để đưa ra đề xuất phù hợp, đảm bảo vừa bảo vệ môi trường vừa tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.
Về cơ sở vật chất phục vụ kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy, theo ông An, cơ sở kiểm định khí thải xe máy phải có thiết bị kiểm tra khí thải, máy tính kết nối mạng, diện tích tối thiểu quy định cho khu vực kiểm định khí thải là 15 m2/một thiết bị đo khí thải và có thể dùng chung với hoạt động bảo dưỡng, sửa chữa xe.
Ông An khẳng định việc giao cho các đại lý xe máy thực hiện kiểm định sẽ giúp giảm tải cho các trung tâm đăng kiểm và giảm chi phí cho người dân, đồng thời loại bỏ lo ngại về tình trạng ùn tắc.
Hiện nay, cả nước có gần 3.000 cơ sở bảo dưỡng có khả năng kiểm định khí thải xe máy. Điều này giúp người dân thuận tiện hơn trong việc kiểm tra xe và giảm tình trạng quá tải tại các trung tâm đăng kiểm. Nhờ tận dụng trang thiết bị sẵn có, các cơ sở này có thể cung cấp dịch vụ với chi phí thấp.
Về mức phí kiểm định, ông An cho biết sẽ đề xuất với Quốc hội để bổ sung vào danh mục giá dịch vụ đăng kiểm, từ đó Bộ Giao thông Vận tải sẽ có cơ sở ban hành mức phí cụ thể.
Quy trình giám sát chặt chẽ tránh tiêu cực
Trao đổi với VietTimes về việc làm thế nào để giám sát, tránh các hiện tượng tiêu cực khi chủ xe máy thực hiện kiểm định ở các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng xe? Ông Nguyễn Tô An khẳng định “có đầy đủ chế tài ràng buộc, không buông lỏng quản lý".
Ông An cho biết việc giao nhiệm vụ kiểm định khí thải cho các cơ sở bảo dưỡng xe máy là hoàn toàn phù hợp. Các cơ sở này sẽ được cơ quan chức năng thẩm định kỹ lưỡng về năng lực và sẽ cấp giấy phép kiểm định khí thải. Danh sách các cơ sở đủ điều kiện sẽ được công bố rộng rãi sau khi Chính phủ ban hành lộ trình cụ thể. Quá trình kiểm định được giám sát chặt chẽ bằng hệ thống camera và phần mềm quản lý số hóa giám sát tự động.
"Tất cả các thao tác của đăng kiểm viên đều được ghi hình và lưu trữ. Đăng kiểm viên chỉ chịu trách nhiệm lấy mẫu khí thải, còn kết quả phân tích sẽ do máy móc tự động thực hiện. Hệ thống phần mềm sẽ tự cập nhật và lưu trữ toàn bộ dữ liệu kiểm định, con người không thể can thiệp vào kết quả của máy móc", ông An nói.
Theo Phó Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam, người dân có quyền tự do lựa chọn cơ sở bảo dưỡng và kiểm định. Chỉ khi xe không đạt chuẩn, chủ xe mới cần sửa chữa.
"Việc ép buộc sử dụng dịch vụ tại một cơ sở nào đó là vi phạm pháp luật và sẽ bị xử lý nghiêm”, ông An nhấn mạnh.
Chu kỳ kiểm định xe máy phù hợp
Nói về chu kỳ xe máy sản xuất từ 5 - 12 năm phải kiểm định hai năm một lần, xe trên 12 năm phải kiểm định hàng năm, Phó cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết quy định dựa trên nghiên cứu, khảo sát của Viện Khoa học Công nghệ Giao thông Vận tải (Bộ Giao thông Vận tải) với khoảng 20.000 xe gắn máy tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng.
Kết quả cho thấy các xe máy có thời gian sử dụng dưới 5 năm có mức phát thải chất gây ô nhiễm (HC, CO) hầu như có sự thay đổi không lớn, có thể đáp ứng các mức tiêu chuẩn khí thải tại Tiêu chuẩn Việt Nam.
Đối với xe có đã sử dụng trên 5 năm, phát thải chất gây ô nhiễm có sự gia tăng đáng kể, phụ thuộc vào chế độ bảo dưỡng và tần suất sử dụng của chủ xe. Theo kết quả khảo sát số km trung bình một ngày, tần suất sử dụng trung bình, nhóm nghiên cứu đề xuất chu kỳ kiểm định khí thải đối với xe máy trên 5 năm là 24 tháng.
Đối với xe mô tô, xe gắn máy quá cũ (thời gian sử dụng trên 12 năm), kết quả kiểm tra thực tế cho thấy tỷ lệ phát thải chất gây ô nhiễm tăng cao. Để phòng ngừa việc phát thải chất gây ô nhiễm, cần thực hiện việc kiểm tra khí thải hàng năm (khu kỳ kiểm định 12 tháng) nhằm nâng cao ý thức bảo dưỡng phương tiện.
Ông An cho rằng để đảm bảo chất lượng không khí và bảo vệ môi trường, việc kiểm định khí thải định kỳ là cần thiết. Việc tham khảo kinh nghiệm của các nước như Nhật Bản và Thái Lan cũng cho thấy chu kỳ kiểm định 2 năm một lần đối với xe từ 5-12 năm tuổi và một năm một lần đối với xe trên 12 tuổi là phù hợp.