Khẩu chiến về nguồn gốc virus Corona mới có thể dẫn đến khủng hoảng ngoại giao Mỹ - Trung

Theo trang web Deutsche Welle, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tweet vào tối 16/3: “Mỹ sẽ hỗ trợ các ngành công nghiệp bị virus Trung Quốc tấn công nghiêm trọng, như ngành hàng không”. Trước đó, các đồng minh của Trump đã nhiều lần sử dụng cụm từ “virus Corona mới Trung Quốc”, nhưng đây là lần đầu tiên chính Tổng thống sử dụng cụm từ “Chinese virus”.

Ngày 17/3, ông Trump lại nói rõ tại Nhà Trắng rằng Trung Quốc đang lan truyền thông điệp rằng virus Corona mới đến từ quân đội Hoa Kỳ, tạo ra sự kỳ thị, “Chúng ta cần  phải gọi nó bằng tên nơi sinh ra nó”.

Ông Trump đã chủ trì một cuộc họp ngắn với Nhóm công tác về virus Corona mới tại Nhà Trắng hôm thứ 17/3. Một phóng viên đã hỏi ông về việc sử dụng thuật ngữ “virus Trung Quốc” trong bản tweet để nói về virus Corona mới (SARS-COV-2) trước đó.

Ông Trump trả lời: “Trung Quốc đang truyền bá thông tin rằng quân đội của chúng ta đã mang loại virus này vào Trung Quốc. Đây là điều sai trái. Thay vì tranh cãi với họ, tôi nghĩ chúng ta phải gọi loại virus này bằng nguồn gốc của nó. Nó chính xác đến từ Trung Quốc đại lục. Vì vậy, tôi cho rằng đó là một thuật ngữ rất chính xác”.

“Phía Trung Quốc nói rằng quân đội Mỹ đã mang virus đến cho họ. Quân đội của chúng ta đã không làm như vậy. Tôi rất không đồng ý phía Trung Quốc nói như vậy”. Ông Trump nói thêm.

Phóng viên hỏi thêm, liệu Trung Quốc và người Trung Quốc có chấp nhận sự kỳ thị này không?

“Trung Quốc nói rằng quân đội của chúng ta đã mang virus đến cho họ, đây mới là tạo ra sự kỳ thị (đối với quân đội Mỹ)”, ông Trump nói.

Trong một bản tweet vào sáng thứ Ba, 17/3, ông Trump tuyên bố rằng Thống đốc Andrew Mark Cuomo của bang New York muốn chính phủ liên bang đối xử bình đẳng với tất cả các bang, nhưng tình hình mỗi bang lại khác nhau.

“Một số bang đã bị ‘virus Trung Quốc’ tấn công nghiêm trọng, trong khi một số bang khác hầu như không bị tấn công”, ông Trump viết trong một tweet, “New York là một ‘điểm nóng’ rất lớn còn West Virginia cho đến nay vẫn không có ca nhiễm nào”.

Những người phản đối đã chỉ trích cách dùng từ của Tổng thống Donald Trump hàm chứa ý phân biệt chủng tộc và có thể gây ra sự phản cảm trong quần thể người Mỹ gốc Hoa.

Ông Bill de Blasio, người của Đảng Dân chủ, Thị trưởng New York, khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của dịch bệnh nói: “Cộng đồng người Mỹ gốc châu Á của chúng tôi cũng là cộng đồng ông ấy nên phục vụ. Ông ấy  không cần phải làm mọi thứ tồi tệ hơn”.

Vào ngày mà tranh chấp giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ về “quyền đặt tên” cho virus Corona mới leo thang nghiêm trọng, Tổ chức Y tế Thế giới tuyên bố rằng số ca nhiễm và tử vong mới của các quốc gia trên thế giới đã vượt qua Trung Quốc - nơi bùng phát đầu tiên của dịch bệnh COVID-19 hồi tháng 12 năm ngoái.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ, ông Mike Pompeo, đã gọi điện cho ông Dương Khiết Trì, Ủy viên Quốc vụ, một quan chức cấp cao của Trung Quốc, bày tỏ sự phẫn nộ mạnh mẽ đối với nỗ lực của Bắc Kinh thông qua con đường chính thức “định đùn đẩy trách nhiệm về dịch bệnh sang cho nước Mỹ”. Ông Pompeo nhấn mạnh rằng: “Bây giờ không phải là lúc để truyền bá những thông tin và tin đồn sai lệch, các quốc gia nên đoàn kết nhất trí, cùng nhau đối phó với mối đe dọa do dịch bệnh virus Corona mới gây ra”.

Nhân dân Nhật báo, cơ quan truyền thông chính thức của Trung Quốc ngày 17/3 đã đưa tin ông Dương Khiết Trì đã nhận lời mời nói chuyện điện thoại với ông Mike Pompeo, nhưng báo này không đề cập gì tới sự phản đối của Ngoại trưởng Mỹ.

Vào thứ Sáu tuần trước (13/3), Bộ Ngoại giao Mỹ đã triệu tập đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ Thôi Thiên Khải tới, chỉ trích mạnh mẽ việc Bắc Kinh gieo rắc các thuyết âm mưu trên các nền tảng mạng xã hội. Trước đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên đã viết tweet bằng cả tiếng Trung và tiếng Anh, nói rằng “các binh sĩ Hoa Kỳ có thể đã mang virus Corona mới vào Vũ Hán” và yêu cầu phía Mỹ giải thích.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng đã nhiều lần sử dụng thuật ngữ “Wuhan’s virus” (Virus Vũ Hán) trong nỗ lực liên kết dịch bệnh toàn cầu này với Trung Quốc. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã nhiều lần nhấn mạnh rằng việc đặt tên dịch bệnh theo tên địa phương có thể dễ gây nên việc kỳ thị một khu vực cụ thể. Theo một bản tin của Tân Hoa Xã, ông Dương Khiết Trì cũng nói trong một cuộc gọi điện thoại với ông Mike Pompeo rằng: “Một số chính trị gia ở Hoa Kỳ đã liên tục phỉ báng Trung Quốc và các nỗ lực phòng chống và kiểm soát dịch bệnh của Trung Quốc và nói xấu Trung Quốc; khiến nhân dân Trung Quốc rất phẫn nộ. Trung Quốc kiên quyết phản đối và lên án mạnh mẽ những điều này”.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bị cho là phản ứng chậm và ứng phó không đủ mạnh trong giai đoạn đầu của dịch bệnh, gánh chịu nhiều chỉ trích. Một số cấp dưới và thân tín của ông được cho là tìm cách đổ lỗi cho nước ngoài về sự lây lan của dịch bệnh ở Mỹ. Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Tom Cotton, một người ủng hộ ông Donald Trump, thích sử dụng thuật ngữ “virus Corona mới của Trung Quốc” và tuyên bố “Chúng tôi sẽ trừng phạt nghiêm khắc những người mang thảm họa này cho thế giới”.

Theo các dữ liệu chính thức của Trung Quốc, dịch bệnh COVID-19 về cơ bản đã được kiểm soát tại Trung Quốc; nhưng, đồng thời, tình hình dịch bệnh đang liên tục gia tăng trên phạm vi toàn cầu và số người chết ở các quốc gia như Châu Âu, Châu Mỹ và Iran đang tăng rất nhanh. Đến ngày 18/3, tất cả các bang của Mỹ đều đã "thất thủ" trước virus Corona mới.

Deutsche Welle cho rằng, khi mà đại dịch COVID-19 đang bùng phát trên toàn cầu, sự khác biệt giữa Trung Quốc và Mỹ trong lĩnh vực thương mại và nhân quyền cũng ngày càng nghiêm trọng. Đặc biệt, những nỗ lực của Trung Quốc nhằm mở rộng sức mạnh quân sự đã khiến người Mỹ vô cùng lo lắng.