JAS-39 Gripen - Tiêm kích châu Âu Việt Nam đang "ngắm nghía"

Nguồn gốc ra đời

Thụy Điển đã nổi tiếng với các sản phẩm công nghiệp được ưa chuộng từ lâu như điện thoại Ericsson hay những chiếc xe ô tô mạnh mẽ hiệu Volvo.

Không chỉ có vậy, sự tham gia của các công ty này đã cho ra đời một trong những họ máy bay chiến đấu mạnh mẽ nhất trên thế giới, không thua kém sản phẩm của các ông lớn như Nga, Mỹ hay EU - đó là máy bay tiêm kích JAS-39 Gripen.

Năm 1978, chính phủ Thụy Điển quyết định trang bị cho không quân các máy bay thế hệ 4 hiện đại, có thể sánh với F-16 của Mỹ và MiG-29 của Liên Xô.

Tháng 6/1982, nhiệm vụ chế tạo máy bay này chính thức được giao cho công ty chế tạo máy bay quân sự SAAB, công ty Ericsson và tập đoàn Volvo. Máy bay mới được đặt ký hiệu JAS-39 (JAS theo tiếng Thụy Điển có nghĩa là: (J) - phòng không, (A) - tấn công mặt đất và (S) - tuần tiễu).

Sau 14 năm phát triển, chuyến bay thử nghiệm cuối cùng của JAS-39 Gripen đã thành công và máy bay này chính thức được giới thiệu tháng 12/1996.

Thiết kế nhỏ gọn, đặc trưng Thụy Điển

JAS-39 Gripen được thiết kế làm máy bay đa nhiệm hạng nhẹ 1 động cơ, với chiều dài 12 m và sải cánh 8 m, nhỏ hơn F-16 (dài 14,8 m, sải cánh 9,8 m). Nhẹ hơn F-16 gần 2 tấn, Gripen JAS-39 chỉ có thể mang tối đa 6 tấn nhiên liệu và vũ khí, trong khi, F-16 có thể mang tới 11 tấn.

Về tốc độ chiến đấu và tuần tiễu thì 2 loại máy bay này tương tự nhau về thông số kỹ thuật khi Gripen chỉ được trang bị 1 động cơ Volvo RM-12 với khả năng hoạt động chưa thực sự ấn tượng.

Thiết bị điện tử hàng không trên Gripen là sản phẩm của các công ty điện tử hàng đầu châu Âu với radar tầm xa PS-05 do Ericsson sản xuất, có khả năng phát hiện, định vị, nhận dạng và tự động theo dõi nhiều mục tiêu cả trên không, trên biển hay mặt đất trong mọi điều kiện thời tiết.

Nó cũng có thể dẫn đường cùng lúc cho 4 tên lửa không-đối-không tầm xa hiện đại nhất của NATO như AIM-120 AMRAAM, MICA của MBDA tấn công 4 mục tiêu khác nhau.

Ngoài ra, hệ thống theo dõi hồng ngoại FLIR hay IRortis IRST của Saab cũng tạo cho Gripen khả năng không chiến tầm gần mạnh.

Hệ thống phân biệt địch-ta TSC-2000 do Thales (Pháp) sản xuất khiến Gripen càng hiệu quả hơn trong những nhiệm vụ hiệp đồng tác chiến.

Hệ thống vũ khí hiệu quả

Hệ thống vũ khí của Gripen gồm 1 pháo Mauser 27 mm do Đức sản xuất với 120 viên đạn được lắp trong thân máy bay, có khả năng ngắm bắn tự động bằng radar. Ngoài ra, 7 điểm treo trên cánh và thân có thể lắp các loại tên lửa, bom, thùng dầu phụ hay thiết bị đối phó điện tử.

Gripen hoàn toàn tương thích với các loại tên lửa đối khônng của phương Tây như AIM-120B AMRAAM, AIM-9L Sidewinder của Mỹ; MICA của Pháp hay RB-74 do Thụy Điển sản xuất.

Khi thực hiện các nhiệm vụ tấn công trên mặt đất và trên biển, Gripen có thể sử dụng loại tên lửa chống hạm RBS-15F của Saabvới tầm bắn lên tới 250 km (tương đương với biến thể Harpoon hiện đại nhất của Mỹ và vượt một chút so với Kh-41 Moskit của Nga) hay tên lửa đối đất Taurus KEPD - sản phẩm hợp tác của Thụy Điển và Pháp tầm bắn 350 km.

Giống như các dòng máy bay khác của châu Âu như Typhoon, buồng lái của Gripen được bố trí hết sức thân thiện với phi công khi trang bị các màn hình LCD hiển thị chính diện. 

Thích nghi với hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt

Điểm mạnh nhất của JAS-39 Gripen là giá thành bảo trì rất thấp so với các máy bay cùng loại của Mỹ hay Nga. Điều này cho phép máy bay có độ tin cậy cao trong điều kiện chiến đấu khi điều kiện bảo dưỡng khó khăn hơn rất nhiều so với ngày thường.

Không những thế, Gripen có thể cất và hạ cánh trên những đường băng gồ ghề chỉ dài 800 m và rộng 9 m, rất thích hợp cho các tình huống khẩn cấp khi các sân bay bị đánh phá nặng nề.

Vì những khả năng ưu việt của mình nên mặc dù rất đắt, Gripen vẫn nhận được rất nhiều hợp đồng cung cấp. Cụ thể, khách hàng chính là Không quân Thụy Điển đã ký hợp đồng mua 204 chiếc Gripen, trong đó có 28 chiếc loại 2 chỗ ngồi. Khách hàng trong khối NATO là Hungari và Czech cũng đã mua mỗi nước 14 chiếc Gripen để thay thế loại MiG-21 cũ.

Ngay cả những quốc gia ở xa như Nam Phi hay Thái Lan cũng tỏ rõ sự quan tâm của mình tới máy bay này. Nam Phi ký hợp đồng mua 26 chiếc, giao hàng từ năm 2008 đến 2012 và Không quân Hoàng gia Thái Lan mua 6 chiếc, bắt đầu giao hàng từ năm 2011 để thay thế các biên đội F-5 của Mỹ hết hạn sử dụng.

Đúng theo khẩu hiệu của chiếc máy bay: “Dù trước đây bạn sử dụng thứ gì, thì tương lai bạn vẫn có thể sử dụng hiệu quả Gripen” (Whatever Your Past The Future Is Gripen), Saab không giấu giếm tham vọng khi tiếp tục tìm hiểu xâm nhập các thị trường tiềm năng hơn như Ấn Độ, Philippines, Brazil hay Croatia... những khách hàng cũ của cả Liên Xô và Mỹ.

Theo VND