Sau loạt không kích quy mô lớn của Israel nhằm vào Iran ngày 13/6, khả năng Không quân Israel tiếp tục gây tổn thất nghiêm trọng cho hạ tầng hạt nhân của Iran đang thu hút sự chú ý ngày càng lớn từ giới phân tích quốc phòng. Trong bối cảnh đó, Mỹ đang gấp rút củng cố hệ thống phòng thủ của Israel bằng cách điều thêm tàu chiến có khả năng đánh chặn tên lửa đạn đạo tới khu vực, khi các đợt tấn công dồn dập từ Iran đang khiến kho dự trữ tên lửa đánh chặn của Israel cạn kiệt.
Một tàu khu trục Mỹ mới đã tới Đông Địa Trung Hải hôm 20/6, gia nhập cùng 3 tàu khác đã hiện diện tại đây cùng 2 tàu khác ở Biển Đỏ. Một quan chức quốc phòng Mỹ cho biết các tàu này đang hoạt động ở khoảng cách đủ gần để có thể đánh chặn tên lửa phóng từ Iran nhằm vào Israel.
Hầu hết các tàu khu trục lớp Arleigh Burke của Mỹ được trang bị nhiều loại tên lửa đánh chặn như SM-2, SM-3 và SM-6, tất cả đều có khả năng tiêu diệt tên lửa đạn đạo và các mối đe dọa trên không khác. SM-3, từng được sử dụng lần đầu trong thực chiến để chống lại một cuộc tấn công từ Iran vào năm ngoái, được thiết kế để đánh chặn tên lửa bên ngoài tầng khí quyển trong giai đoạn giữa hành trình bay.
Ngoài ra, Mỹ cũng đã bổ sung kho dự trữ tên lửa đánh chặn mặt đất cho hệ thống phòng thủ THAAD (Terminal High Altitude Area Defense) được triển khai tại Israel từ năm ngoái. THAAD, do Lục quân Mỹ vận hành, có khả năng đánh chặn tên lửa trong hoặc ngoài khí quyển trong giai đoạn cuối cùng của hành trình – được gọi là “giai đoạn chót”.
Việc Mỹ gia tăng cả phòng thủ tên lửa trên biển lẫn mặt đất phản ánh mối lo ngại ngày càng lớn về việc Israel đang dần cạn kiệt các loại đạn đánh chặn cao cấp. Một quan chức Mỹ cho biết nếu xung đột với Iran kéo dài và Tehran tiếp tục phóng hàng loạt tên lửa, Israel có nguy cơ cạn kiệt tên lửa Arrow 3 – loại hiện đại nhất trong hệ thống phòng thủ đa tầng của nước này – chỉ trong vài tuần tới.
Israel hiện vận hành nhiều hệ thống phòng thủ để tạo thành mạng lưới phòng thủ đa tầng. Trong đó, Iron Dome (Vòm Sắt) chuyên xử lý rocket tầm ngắn và máy bay không người lái; David’s Sling xử lý các mối đe dọa xa hơn như tên lửa, máy bay và UAV; còn Arrow 3 là vũ khí chủ lực được thiết kế để tiêu diệt tên lửa bên ngoài bầu khí quyển Trái đất, cho phép trung hòa mối đe dọa ngay từ xa trước khi chúng xâm nhập không phận Israel và cho các hệ thống khác thời gian phản ứng nếu mũi đánh chặn đầu tiên thất bại.
“Không có Arrow 3 thì mọi thứ trở nên nguy hiểm hơn”, nhà nghiên cứu Timur Kadyshev tại Đại học Hamburg, người chuyên nghiên cứu về hệ thống Arrow, nhận xét. “Bạn có ít thời gian hơn để bắn hạ tên lửa khi chỉ có thể đánh chặn ở giai đoạn cuối”.
Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Israel, đơn vị sản xuất Arrow, từ chối bình luận. Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) cũng không trả lời về quy mô kho vũ khí đánh chặn, nhưng khẳng định quân đội của họ đã sẵn sàng đối phó với mọi tình huống.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu khi trả lời phỏng vấn với kênh truyền hình công cộng Kan hôm 19/6 đã né tránh câu hỏi liệu Israel có đang cạn kho tên lửa Arrow 3 hay không. “Tôi luôn muốn có thêm”, ông nói. Ông Netanyahu ước tính Israel đã phá hủy khoảng một nửa số bệ phóng tên lửa của Iran kể từ khi xung đột hiện tại bắt đầu, điều mà ông cho rằng sẽ giúp giảm đáng kể mối đe dọa từ kho vũ khí của Iran.
The Wall Street Journal hôm 18/6 đưa tin rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phê duyệt kế hoạch tấn công Iran, nhưng vẫn trì hoãn lệnh hành động cuối cùng để xem liệu Tehran có từ bỏ chương trình hạt nhân thông qua con đường ngoại giao hay không. Thời gian trì hoãn này đặt gánh nặng duy trì chiến sự lên vai Israel, ngay cả khi năng lực phòng thủ của nước này đang suy yếu.
“Không còn thời gian để chần chừ. Hai tuần là một khoảng thời gian rất dài trong chiến tranh”, ông Tom Karako, Giám đốc Dự án Phòng thủ Tên lửa tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nhận định.
Israel hiện đang sử dụng ưu thế kiểm soát không phận phía Tây Iran để phá hủy các tên lửa ngay khi chúng chưa được phóng. Việc chiếm ưu thế trên không có thể buộc Iran phải phóng tên lửa từ xa hơn, điều này đồng nghĩa với việc Iran phải sử dụng các loại tên lửa dùng nhiên liệu lỏng, vốn cần nhiều thời gian chuẩn bị hơn và dễ bị tấn công hơn.
Tuy nhiên, Iran vẫn tiếp tục phóng hàng loạt tên lửa vào các khu vực dân cư của Israel. Nếu Tehran không ngừng lại, Israel có thể sẽ phải đưa ra các quyết định khó khăn về việc phân bổ nguồn lực phòng thủ trong những ngày tới – đơn cử như việc lựa chọn tên lửa nào nên bị đánh chặn và tên lửa nào thì không.
Mỹ cũng đang lo ngại về việc kho vũ khí đánh chặn của chính họ đang dần cạn kiệt. Việc điều chuyển tên lửa sang Trung Đông đang làm ảnh hưởng đến khả năng sẵn sàng trong trường hợp xảy ra một cuộc xung đột lớn hơn với Trung Quốc.
“Chúng tôi đang lo lắng về lượng tên lửa còn lại cho kịch bản chiến đấu cấp cao”, một sĩ quan Mỹ từng hoạt động tại Trung Đông nói. “Nếu cứ tiếp tục nhịp độ như thế này, kho tên lửa SM-3 sẽ dần cạn, ảnh hưởng tới dự trữ cho những cuộc giao tranh tiếp theo”.
Mỹ cũng có thể phải đối mặt với các quyết định khó khăn về việc nên tiêu hao bao nhiêu tên lửa đánh chặn nếu chiến sự tiếp tục kéo dài. Từ sau vụ Hamas tấn công Israel hôm 7/10/2023 – sự kiện khơi mào cho cuộc chiến kéo dài hơn 18 tháng – Mỹ đã nhanh chóng tăng cường hệ thống phòng thủ tên lửa cho các đối tác tại vùng Vịnh.
Những hệ thống này có vai trò quan trọng cả về mặt chính trị và quân sự. Các nước vùng Vịnh đã gây áp lực để Mỹ tham gia sâu hơn vào việc bảo vệ họ, trong khi Iran đã nhiều lần đe dọa sẽ tấn công các căn cứ Mỹ trong khu vực nếu Washington can thiệp trực tiếp vào cuộc chiến.
Xung đột với Iran đang tiêu tốn của Israel hàng trăm triệu USD mỗi ngày, theo các ước tính ban đầu. Đây là một mức giá có thể làm giảm khả năng duy trì chiến tranh trong thời gian dài của nước này.
Israel thiệt hại hàng trăm triệu USD mỗi ngày, nguy cơ phải xuống thang với Iran
Kho vũ khí phòng thủ tên lửa của Israel cạn kiệt chỉ sau 5 ngày bị Iran tấn công
