Nguồn tin từ chính phủ Iran ngày 17/6, giờ địa phương, cho biết một tiêm kích tàng hình F-35 của Không quân Israel đã bị bắn hạ thành công trên bầu trời thành phố Tabriz. Theo thông báo, vụ bắn rơi này được thực hiện bởi các hệ thống phòng không mặt đất và được xem là chiến công mới nhất trong chuỗi các cuộc đối đầu không–đối–không căng thẳng gần đây.
Trước đó, Iran từng tuyên bố đã bắn hạ hai chiếc F-35 trong các ngày 13 và 14/6, trong đó một nữ phi công bị bắt sống. Vụ bắn hạ thứ ba cũng diễn ra ngày 14/6, và viên phi công còn sống đã bị lực lượng đặc nhiệm Iran bắt giữ.
Tính xác thực của các tuyên bố trên đã từng được tạp chí Military Watch phân tích chi tiết, bao gồm đánh giá về sức mạnh và giới hạn của hệ thống phòng không Iran, cũng như rủi ro đáng kể mà tiêm kích F-35 phải đối mặt khi thực hiện nhiệm vụ xâm nhập sâu vào không phận có phòng thủ dày đặc.
Hiện chưa rõ hệ thống phòng không nào đã thực hiện vụ bắn rơi chiếc F-35 thứ tư. Tuy nhiên, với ba vụ trước đó, Iran khẳng định tất cả đều do hệ thống phòng không Bavar-373 thực hiện. Phiên bản mới nhất của Bavar-373, được công bố vào tháng 4/2024, có tầm bắn mở rộng lên đến 300 km, và theo một số nguồn tin Iran, hệ thống này sử dụng nhiều radar kết nối mạng hoạt động ở các dải sóng bổ sung nhau, tương tự như hệ thống S-400 của Nga, giúp tăng cường khả năng phát hiện máy bay tàng hình ở khoảng cách xa.
Vị trí của thành phố Tabriz, cách biên giới trên 150 km sâu trong lãnh thổ Iran, cho thấy Không quân Israel tiếp tục sử dụng tiêm kích F-35 cho các phi vụ xâm nhập sâu. Trong khi đó, các tiêm kích lỗi thời hơn như F-15 và F-16 được dùng để phóng tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo từ xa, tránh rủi ro bị phòng không đánh chặn.
Mặc dù những chuyến bay xâm nhập tiềm ẩn rủi ro cao, nhưng chúng cho phép tiêm kích F-35 sử dụng bom cỡ lớn có khả năng xuyên phá để tiêu diệt các mục tiêu kiên cố – điều mà tên lửa hành trình khó làm được. Nhờ vào tính năng tàng hình, năng lực tác chiến điện tử mạnh, và khả năng thu thập tình báo điện tử, F-35 đặc biệt phù hợp với các nhiệm vụ xâm nhập không phận đối phương có phòng thủ dày đặc.
Tuy nhiên, việc Iran tuyên bố bắn hạ tới 4 chiếc F-35 cũng cho thấy các hệ thống phòng không nước này đã đạt đến mức độ đáng gờm – dù con số này vẫn được đánh giá là tương đối “bảo toàn” nếu xét tới tần suất sử dụng F-35 trong các nhiệm vụ nguy hiểm của Israel.
Dù Không quân Mỹ hiện còn một dòng tiêm kích tàng hình thế hệ năm khác là F-22 Raptor, máy bay này có hệ radar cũ hơn, không có khả năng tác chiến điện tử hoặc thu thập tín hiệu tình báo mạnh như F-35, cũng không thể mang bom cỡ lớn. Hơn nữa, tầm bay ngắn của F-22 khiến nó kém phù hợp với các phi vụ xâm nhập sâu vào lãnh thổ đối phương so với F-35.
Israel đã đặt mua F-35 theo 4 đợt đơn hàng, trong đó đơn hàng đầu tiên được ký vào tháng 10/2010, và các đợt giao hàng bắt đầu từ năm 2016. Dù không được phép sửa đổi sâu hệ thống điện tử của máy bay, Israel vẫn được phép tích hợp một số hệ thống tác chiến điện tử nội địa vào khung máy F-35.
Theo ông Benni Cohen, Tổng giám đốc bộ phận Lahav tại Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Israel (IAI), việc tích hợp này được mô tả như “một ứng dụng trên iPhone” gắn vào kiến trúc mở của hệ thống F-35, giúp Không quân Israel vận hành độc lập hơn với nhà sản xuất, đồng thời mở đường tích hợp các năng lực mới trong tương lai.
Do đó, việc đánh chặn một chiếc F-35 không chỉ đòi hỏi khả năng khóa mục tiêu tàng hình, mà còn phải vượt qua hệ thống tác chiến điện tử tiên tiến và ngày càng hiện đại của nó.
Để đối phó với các mối đe dọa tàng hình, Iran đã đặt mua và triển khai nhiều hệ thống phát hiện tối ưu hóa cho máy bay tàng hình, bao gồm radar Rezonans-NE của Nga (mua năm 2019) và các tiêm kích Su-35 (đang chờ bàn giao) – trang bị radar L-band AESA ở gốc cánh và radar chính Irbis-E có công suất cực lớn.
Bom khổng lồ GBU-57 của Mỹ: Vũ khí duy nhất có thể phá hủy lò hạt nhân Fordow của Iran?
Iran cảnh báo hậu quả "không thể đảo ngược" sau khi ông Trump dọa loại bỏ lãnh tụ tối cao
Mỹ ồ ạt điều F-35, F-22 tới Trung Đông: Có đủ "vùi dập" mạng lưới phòng không dày đặc của Iran?
Theo Military Watch
