Cuộc xung đột giữa Israel và Iran đang tiêu tốn hàng trăm triệu USD mỗi ngày, theo các ước tính ban đầu. Mức chi khổng lồ này có thể cản trở khả năng kéo dài chiến dịch quân sự của Israel và buộc nước này phải tính toán lại chiến lược.
Chi phí lớn nhất là dành cho các tên lửa đánh chặn – được dùng để bắn hạ hàng loạt tên lửa mà Iran phóng sang. Theo các chuyên gia, riêng khoản này đã có thể lên tới từ vài chục triệu đến 200 triệu USD mỗi ngày. Cùng với đó là chi phí cho máy bay chiến đấu, đạn dược, thiệt hại đối với nhà cửa và cơ sở hạ tầng. Một số ước tính cho rằng chi phí để sửa chữa hoặc tái thiết các khu vực bị phá hủy có thể lên đến ít nhất 400 triệu USD.
Những chi phí đang tăng nhanh khiến Israel đối mặt với sức ép lớn trong việc rút ngắn thời gian chiến sự.
Giới chức Israel nói rằng chiến dịch này có thể kéo dài khoảng hai tuần. Tuy nhiên, Thủ tướng Benjamin Netanyahu vẫn chưa phát tín hiệu sẽ dừng lại trước khi đạt được các mục tiêu đã đề ra – bao gồm xóa bỏ chương trình hạt nhân của Iran và phá hủy năng lực sản xuất cùng kho tên lửa đạn đạo của nước này.
Vấn đề là, cuộc chiến này quá tốn kém.
“Yếu tố then chốt ảnh hưởng đến chi phí chính là thời gian”, bà Karnit Flug, cựu Thống đốc Ngân hàng Trung ương Israel, hiện là chuyên gia tại Viện Dân chủ Israel, nhận định. Bà cho rằng nền kinh tế Israel đủ sức gánh vác một chiến dịch ngắn hạn. “Nếu chỉ kéo dài một tuần thì còn kiểm soát được”, bà nói. “Nhưng nếu sang đến hai tuần hay một tháng thì sẽ là câu chuyện rất khác”.
Trong vài ngày gần đây, Iran đã phóng hơn 400 quả tên lửa vào Israel, theo chính phủ nước này. Mỗi quả tên lửa đều đòi hỏi hệ thống phòng không phải phản ứng, và điều đó có nghĩa là chi phí tiếp tục tăng.
Hệ thống David’s Sling, được Israel và Mỹ phát triển chung, có thể đánh chặn các loại tên lửa, máy bay không người lái và cả máy bay có người lái. Theo ông Yehoshua Kalisky, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia (INSS), chi phí cho mỗi lần kích hoạt hệ thống này vào khoảng 700.000 USD, giả định trường hợp sử dụng 2 quả đạn đánh chặn – con số tối thiểu thường được phóng đi.
Một hệ thống khác, Arrow 3, được thiết kế để bắn hạ các tên lửa đạn đạo tầm xa bay ra ngoài khí quyển. Mỗi lần phóng tiêu tốn khoảng 4 triệu USD. Phiên bản cũ hơn, Arrow 2, có chi phí khoảng 3 triệu USD mỗi quả đạn.
Ngoài các hệ thống phòng không, Israel còn phải duy trì hoạt động của nhiều máy bay chiến đấu, trong đó có tiêm kích F-35, làm nhiệm vụ hàng giờ ở khoảng cách hơn 1.600 km tính từ lãnh thổ Israel. Mỗi giờ bay của những chiếc F-35 có thể tiêu tốn tới 10.000 USD, theo ông Kalisky. Chi phí nhiên liệu, bom dẫn đường như JDAM hay MK84 cũng phải được tính đến.
“So với chiến dịch ở Gaza hay các cuộc đụng độ với Hezbollah, lần này tốn kém hơn rất nhiều. Nguyên nhân chính là do lượng đạn dược sử dụng – đó là phần đội chi lớn nhất”, ông Zvi Eckstein, Giám đốc Viện Chính sách Kinh tế Aaron thuộc Đại học Reichman, nhận định.
Theo tính toán của viện này, nếu cuộc chiến kéo dài một tháng, tổng chi phí có thể lên tới khoảng 12 tỷ USD.
Kể từ khi chiến sự nổ ra, chi tiêu quân sự của Israel đã tăng mạnh, nhưng các nhà kinh tế chưa thấy dấu hiệu nền kinh tế nước này sắp rơi vào suy thoái, ông Eckstein cho biết. Dù vậy, đời sống kinh tế đang bị ảnh hưởng rõ rệt. Trong những ngày qua, nhiều hoạt động tại Israel đã bị đình trệ do các đợt tấn công từ Iran. Chính phủ chỉ cho phép lực lượng lao động trong các ngành thiết yếu tiếp tục làm việc, trong khi hầu hết doanh nghiệp, nhà hàng và dịch vụ đều tạm ngưng. Sân bay quốc tế chính của Israel cũng phải đóng cửa trong vài ngày, và mới đây chỉ vừa mở lại với một số chuyến bay hồi hương dành cho công dân còn mắc kẹt ở nước ngoài.
Ngày 16/6, hãng xếp hạng tín nhiệm S&P đã công bố báo cáo đánh giá rủi ro liên quan đến căng thẳng leo thang giữa Israel và Iran, song vẫn giữ nguyên triển vọng tín nhiệm đối với Israel. Trong khi đó, thị trường tài chính Israel tiếp tục tăng trưởng mạnh. Phiên giao dịch hôm 18/6 ghi nhận các chỉ số chứng khoán đạt mức cao kỷ lục, vượt trội so với các thị trường lớn của Mỹ – dù chiến sự vẫn đang diễn ra.
Giới đầu tư đặt cược rằng Israel sẽ giành phần thắng và cuộc chiến sẽ sớm kết thúc. Một số nhà kinh tế nhận định rằng thị trường dường như tin tưởng vào sức chống chịu của nền kinh tế Israel – điều đã được kiểm chứng trong suốt hơn 20 tháng chiến dịch quân sự tại Dải Gaza.
Tuy nhiên, thiệt hại do tên lửa Iran gây ra đang ngày càng rõ rệt. Các kỹ sư xây dựng cho biết mức độ phá hủy do tên lửa đạn đạo lần này để lại vượt xa những gì họ từng chứng kiến trong nhiều thập kỷ chiến sự tại Israel. Hàng trăm tòa nhà đã bị phá hủy hoàn toàn hoặc hư hại nghiêm trọng. Theo kỹ sư kết cấu Eyal Shalev – người được cử đi đánh giá tình hình thiệt hại tại các khu vực dân cư – chi phí tái thiết hoặc sửa chữa có thể lên đến hàng trăm triệu USD.
Ông Shalev ước tính rằng riêng việc khắc phục thiệt hại cho một tòa nhà cao tầng mới xây ở trung tâm Tel Aviv – vốn bị ảnh hưởng trực tiếp từ đợt tấn công – cũng đã tiêu tốn hàng chục triệu USD.
Theo Cục Thông tin Đối ngoại Quốc gia Israel, hơn 5.000 người đã phải sơ tán khỏi nơi ở do thiệt hại từ tên lửa. Một số hiện đang được bố trí tạm trú tại các khách sạn do nhà nước chi trả.
Một trong những mối quan ngại lớn nhất hiện nay là các cơ sở hạ tầng trọng yếu đang trở thành mục tiêu bị tấn công. Hai vụ tập kích gần đây nhằm vào nhà máy lọc dầu lớn nhất của Israel tại miền Bắc đã khiến cơ sở này phải ngừng hoạt động và làm 3 công nhân thiệt mạng. Theo ông Dror Litvak – Tổng Giám đốc ManpowerGroup Israel, đơn vị cung ứng hơn 12.000 lao động cho nhiều lĩnh vực – trong những ngày gần đây, một số nhân viên đang làm việc tại các ngành công nghiệp nhạy cảm và thuộc hạ tầng thiết yếu đã được yêu cầu không đến nơi làm việc.
Cũng trong hôm 18/6, Bộ Tư lệnh Mặt trận Nội địa Israel thông báo sẽ dỡ bỏ một phần lệnh cấm tụ tập – cho phép tối đa 30 người được phép gặp mặt – đồng thời cho phép phần lớn các nơi làm việc trên cả nước được mở cửa trở lại, với điều kiện khu vực đó có hầm trú ẩn gần kề.
Dù vậy, khi trường học vẫn tiếp tục đóng cửa, nhiều phụ huynh rơi vào cảnh phải vừa làm việc từ xa vừa trông con trong khi cuộc xung đột chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Bà Ariel Markose, 38 tuổi, Giám đốc chiến lược của một tổ chức phi lợi nhuận tại Israel, cho biết hiện bà đang tham gia các cuộc họp công việc buổi sáng tại một công viên ở Jerusalem – nơi bà dành nhiều giờ mỗi ngày để chăm sóc 4 đứa con nhỏ. Tầm 4 giờ chiều, bà đưa các con về nhà và tiếp tục làm việc, trong khi chồng bà thay phiên trông con.
“Có những gia đình đang kiệt sức hoàn toàn vì tình cảnh này”, bà nói.
Ảnh vệ tinh cho thấy cơ sở hạt nhân của Iran bị hư hại sau cuộc không kích của Israel
Ông Trump tiến sát tới quyết định tấn công Iran
