IAEA kết thúc chuyến thăm nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, Ukraine đóng cửa một tổ máy

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết, Nga mong muốn phái đoàn IAEA đánh giá khách quan tình hình tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Ông cũng chỉ ra rằng một số người muốn cản trở phái đoàn hoàn thành nhiệm vụ của mình.

Trong khi đó, theo Aljazeera ngày 2/9, Phó Thủ tướng Ukraine Mykhailo Fedorov nói, Nga đang tiến hành khiêu khích hạt nhân trong khi nước này đe dọa thế giới về cái giá phải trả là thảm họa hạt nhân toàn cầu. Theo ông do các cuộc oanh kích của Nga, Cục Quản lý giám sát Năng lượng hạt nhân quốc gia Ukraine đã khởi động trình tự bảo vệ nhà máy khẩn cấp, đóng cửa một tổ máy.

Ông Andrei Yermak, người đứng đầu văn phòng tổng thống Ukraine, cũng cáo buộc Nga đã làm gián đoạn chuyến thăm của phái đoàn quốc tế bằng cách oanh kích khu vực xung quanh nhà máy điện hạt nhân. Ông cũng nói rằng việc Nga pháo kích khu vực xung quanh nhà máy là "hành động của một nhà nước khủng bố" lo sợ thế giới sẽ biết sự thật. Ông cũng kêu gọi toàn thế giới cần ngăn chặn điều mà ông gọi là "hành động phạm tội" của Nga.

Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Nga nói về việc quân đội Ukraine định đổ bộ vào vùng Enerhodar. Lực lượng Nga đã bắt được 3 binh sĩ Ukraine tham gia hành động này. Ông cũng lưu ý rằng các máy bay Nga đã can thiệp vào hoạt động để ngăn chặn nỗ lực đổ bộ của lính Ukraine.

Bộ Quốc phòng Nga cho biết họ đã ngăn cản nỗ lực của Ukraine nhằm giành quyền kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, Ông cũng chỉ ra rằng tình hình khu vực xung quanh nhà máy điện hạt nhân hiện rất phức tạp. Tuy nhiên, nhà máy điện hạt nhân vẫn nằm trong tầm kiểm soát hoàn toàn của quân đội Nga.

Giữa những cáo buộc lẫn nhau của Nga và Ukraine, hãng tin RIA Novosti dẫn một nguồn tin của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc cho biết Nga đã yêu cầu họp Hội đồng Bảo an vào thứ Ba, 6/9, để thảo luận về tình hình xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia.

Trong vài tuần qua, Ukraine và Nga đã cáo buộc nhau oanh kích nhà máy này. Đồng thời, các hoạt động quân sự thường xuyên gần các nhà máy điện đã làm dấy lên lo ngại về một thảm họa hạt nhân.

Ông Rafael Grossi , Tổng giám đốc IAEA xác nhận rằng một số chuyên gia trong phái đoàn sẽ ở lại nhà máy điện hạt nhân này cho đến khi tình hình ổn định. Ông cũng giải thích rằng an toàn của nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia đã bị vi phạm nhiều lần. Và chuyến thăm của ông là nhằm đánh giá sơ bộ về tình hình của nhà máy.

Trước đó, ông Grossi đã tiết lộ rằng IAEA sẽ cố gắng “hiện diện lâu dài" tại nhà máy điện hạt nhân, đồng thời nói thêm: "Chúng tôi đã có thể thu thập rất nhiều thông tin chỉ trong vài giờ, tôi đã nhìn thấy tất cả những trọng điểm cần thiết, được giải thích rất rõ ràng”. Ông chỉ ra rằng mặc dù “điều kiện rất khó khăn”, các nhân viên và cơ quan chủ quản nhà máy điện hạt nhân đã tận tâm tận lực làm việc, thực hiện nhiệm vụ của họ một cách chuyên nghiệp.

Hãng thông tấn Nga Interfax đưa tin, dẫn lời một quan chức địa phương của Nga cho biết, sau khi ông Grossi rời nhà máy, khoảng 8 đến 12 thanh sát viên hạt nhân quốc tế đã ở lại và sẽ sống trong khách sạn của nhà máy ở thị trấn Enerhodar.

Reuters đưa tin, công ty điện hạt nhân nhà nước Ukraine Energoatom đã viết trên ứng dụng nhắn tin Telegram có 5 đại biểu của IAEA có thể ở lại nhà máy cho đến ngày 3/9.

Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, lớn nhất châu Âu, đã bị quân Nga chiếm giữ từ tháng 3, nhưng vẫn do các nhân viên Ukraine vận hành. Phía Ukraine cáo buộc Nga đã triển khai hàng trăm binh sĩ và lưu trữ đạn dược ở đó. Khu vực xung quanh nhà máy điện hạt nhân gần đây liên tục bị nã pháo và hai bên đã cáo buộc lẫn nhau. Tổng công ty Điện hạt nhân Nhà nước Ukraine cho biết khu vực đặt nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia do Nga kiểm soát đã bị tấn công bằng loại súng cối mới của quân đội Nga. Hệ thống cung cấp điện dự phòng bên trong nhà máy điện đã bị hư hỏng trong cuộc tấn công, dẫn đến nhà máy bị mất điện. Các biện pháp bảo vệ khẩn cấp đã được kích hoạt lúc gần 5 giờ sáng ngày 1/9 và một trong số các lò phản ứng đã tạm thời ngừng hoạt động.

Tổng thống Ukraine Zelensky cùng ngày cho biết phái đoàn IAEA đã thị sát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, nói rằng phía Ukraine và quốc tế coi việc phi quân sự hóa nhà máy điện hạt nhân là mục tiêu, cho rằng việc rút quân đội Nga khỏi nhà máy điện hạt nhân để Ukraine kiểm soát mới có thể trở lại trạng thái vận hành an toàn hoàn toàn.

Ngoài ra, RIA Novosti đưa tin rằng Tổng Giám đốc IAEA Grossi và hầu hết các thành viên của phái đoàn đã bước đầu hoàn thành việc kiểm tra và rời nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia lúc 6 giờ chiều ngày 1/9. 5 thành viên của phái đoàn vẫn ở lại nhà máy để dỡ các thiết bị họ mang theo và tiếp tục làm việc tại nhà máy điện hạt nhân, dự kiến ​​họ sẽ rời nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia vào thứ Bảy (3/9). Ông Grossi nói: “Chúng tôi đã làm một điều rất quan trọng ngày hôm nay, đó là IAEA sẽ ở lại đây và cho thế giới biết rằng IAEA đang ở Zaporizhzhia”.

Tổng thống Ukraine Zelensky nói, ông hài lòng với sự xuất hiện của phái đoàn Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Ông cũng nói rằng ông đã nghĩ cách để chuyến thăm của phái đoàn có thể diễn ra được.

Zelensky cũng nói rằng, nhưng thật không may, Nga đã cố ý phá hoại sứ mệnh của phái đoàn tại nhà máy. Ngoài ra, ông lấy làm tiếc vì IAEA đã không đưa ra lời kêu gọi về thiết lập một khu phi quân sự ở đây.

Mặt khác, ông John Kirby, điều phối viên kết nối chiến lược của Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ, nói trong một cuộc trả lời phỏng vấn hãng Bloomberg rằng nhiệm vụ không hạn chế của IAEA trong việc kiểm tra nhà máy điện hạt nhân là rất quan trọng. Ông cũng cho rằng, nếu cần thiết phái đoàn của Liên Hợp Quốc nên được phép ở lại nhà máy lâu hơn.

Cuộc chiến của Nga đối với Ukraine đã tiếp diễn liên tục từ ngày 24/2. Trong số các diễn biến trực tiếp khác của cuộc chiến này, ngày 1/9, Bộ Quốc phòng Nga thông báo rằng hơn 350 binh sĩ Ukraine đã thiệt mạng chỉ trong một ngày. Những người lính này đã cố gắng phát động các cuộc tấn công vào thành phố Nikolaev (miền nam).

Mặt khác, quân đội Ukraine đang cố gắng chiếm lại Kherson (ở miền nam Ukraine) từ tay Nga. Quân đội Ukraine tuyên bố họ đã chọc thủng tuyến phòng thủ đầu tiên của quân đội Nga đang kiểm soát vùng Kherson. Ukraine cũng nhấn mạnh rằng quân đội của họ đã phá hủy các kho đạn của Nga và ném bom vào sở chỉ huy của quân đội Nga ở Kherson.

Trong thời kỳ đầu của cuộc chiến, quân đội Nga đã giành được quyền kiểm soát thành phố Kherson và một phần của các tỉnh Nikolayev, Zaporizhzhia (phía nam) và Kharkov (phía đông bắc). Sau đó, quân đội Nga lại mở rộng phạm vi kiểm soát ở vùng Donbas (phía đông).