Vào ngày 7.2, Mỹ đã tung đòn tấn công quân đội Syria và các đồng minh tại đông Syria. Mỹ tuyên bố họ đã tiêu diệt khoảng 100 tay súng, có thể chủ yếu là người Syria. Nhưng trong những ngày tiếp theo, trên internet rất nhiều nguồn tin bao gồm cả những tờ báo nổi tiếng như Reuters hay Bloomberg thông tin có khoảng 200-300 người Nga tử vong trong vụ không kích của Mỹ tại Deir Ezzor.
Sự việc đã xảy ra thế nào?
Điều thực sự đã xảy ra là những người Nga chống lại ông Putin, các nhà tự do và những người theo chủ nghĩa dân tộc đã dựa vào một vài báo cáo có thể tin cậy rằng có nhiều người Nga đã chết và trong nhiều ngày đã có những thông tin khác biệt tuyên bố rằng hàng trăm người có thể là khoảng 600 người Nga đã bị chết trong 1 vụ không kích của Mỹ.
Theo dõi thông tin, truyền thông phương Tây bắt đầu lặp lại những thông tin này (và hả hê một cách âm thầm) mặc dù Lầu Năm Góc chỉ tuyên bố vụ không kích của họ đã giết chết khoảng 100 người.
Tờ Der Spiegel của Đức đã tìm hiểu lại sự việc, phỏng vấn những người sống sót tại khu vực và không tìm thấy những bằng chứng liên quan tới những tuyên bố trên. Thực tế, tất cả các bằng chứng chỉ ra rằng không nhiều hơn 10-20 tay súng Nga bị thiệt mang trong trận chiến.
Một nhóm phóng viên của Der Spiegel đã dành 2 tuần để phỏng vấn cả các nhân chứng và những người tham gia vào trận chiến. Nhóm này cũng phỏng vấn một nhân viên của bệnh viện duy nhất tại Deir Ezzor cũng như nhân viên tại sân bay địa phương để có thể đưa ra bức tranh chính xác nhất về những gì đã xảy ra trong trận chiến kéo dài ba ngày.
Những báo cáo cho thấy các sự việc có liên quan rộng rãi, được chứng thực và hình ảnh về những sự kiện đã xảy ra hoàn toàn trái người với những gì được thông tin tại Nga và truyền thông quốc tế.
Vào 5 giờ sáng ngày 7.2, khoảng 250 tay súng ở phía nam Deir Ezzor định vượt từ phía bờ tây sang bờ đông sông Euphrates bằng cầu phao quân đội. Họ bao gồm cả thành viên của 2 nhóm dân quân Bekara và Albo Hamad chiến đấu cho chế độ của tổng thống Assad với sự hỗ trợ của Iran. Ngoài ra còn có các chiến sĩ thuộc sư đoàn số 4 cũng như các tay súng người Afghanistan và Iraq cùng lữ đoàn Fatimiyoun và Zainabiyoun chiến đấu dưới sự chỉ huy của Iran. Một binh sĩ của sư đoàn số 4 đã tường thuật lại rằng các đơn vị đã dành một tuần để tập trung tại sân bay quân sự. Các nhân chứng nói rằng không có một lính đánh thuê nào người Nga tham gia sự kiện.
Năm ngoái, Mỹ và Nga đã thỏa thuận với nhau biến sông Euphrates thành tuyến "giảm xung đột". Quân đội của tổng thống Assad và các đồng minh đóng ở phía tây con sông trong khi bờ đông được kiểm soát bởi lực lượng SDF dưới sự bảo vệ của người Mỹ. Bờ đông là khu vực của một chuỗi các mỏ khí tự nhiên được gọi là vùng Conoco. Người Mỹ ở phía bờ đông coi vụ tiến quân là một cuộc tấn công và đã bắn một loạt đạn cảnh cáo về phía cây cầu. Không ai bị thương và đội quân phía bờ tây đã rút lui.
Nhưng phía Syria không bỏ cuộc. Vào lúc trời tối một lực lượng gấp đôi đã vượt sông bằng chiếc cầu tạm vài kilômét ở phía bắc gần sân bay Deir Ezzor. Họ hành quân không dùng đèn để ngăn máy bay không người lái của Mỹ phát hiện. Không bị phát hiện, họ đã tới được làng Marrat ở bờ đông. Khi họ tiến quân về phía nam vào khoảng 10 giờ tối, tới căn cứ của SDF tại Khusham, người Mỹ với lực lượng đặc biệt đang đóng tại đây một lần nữa khai hỏa. Và lần này không còn là bắn cảnh cáo nữa. Mỹ đã nói trong tuyên bố gửi cho CNN rằng sau khi "20-30 khẩu đội pháo và xe tăng đỗ trong khu vực 500m" của trụ sở SDF, lực lượng của liên minh "đã tấn công những kẻ gây hấn bằng không kích và pháo kích".
Điều này đã được đề cập đến một cách thận trọng. Bởi vì cùng trong đêm đó, một nhóm dân quân Syria khác và những tay súng người Shi'a đã hành quân từ làng Tabiya tới phía nam và cũng tấn công căn cứ của SDF. Và người Mỹ đã trả đũa bằng kho vũ khí hủy diệt của họ. Họ đã triển khai máy bay không người lái ném bom, máy bay trực thăng chiến đấu, máy bay chi viện hỏa lực AC-130 để tấn công các mục tiêu trên mặt đất, các loại pháo, xe tăng.
Sau cuộc tấn công vào ban đêm, Mỹ tổ chức một cuộc tấn công vào nhóm dân quân tại Tabiya - đạo quân đến chỉ để nhặt xác các thành viên trong lực lượng của mình. Và vào ngày 9.2, họ tấn công một lần nữa vào đơn vị này khi họ đã hành quân tới bờ đông của con sông.
Một phiên bản khác của các sự kiện
Hai dân quân al-Baqir thuộc bộ lạc Bekera nói rằng vụ tấn công thứ hai ở làng Tabiya đã kích phát người Mỹ. Bởi ngoài đường "giảm xung đột" có một thỏa thuận nữa vào năm 2017 cho phép 400 tay súng ủng hộ tổng thống Assad ở lại bờ đông sông Euphrates để đánh IS - Miễn là số lượng này không quá 400 người và họ chung sống hòa bình. Nhưng chính xác thì trường hợp ở đây không còn như vậy.
Giữa những binh sĩ đóng quân tại làng Tabiya có một nhóm nhỏ lính đánh thuê người Nga. Nhưng nguồn tin từ 2 dân quân cho biết họ không tham gia vào trận chiến. Nhưng họ nói rằng khoảng 10 tới 20 người đã tử vong. Khoảng 200 tay súng đã chết bao gồm 80 binh sĩ Syria của sư đoàn 4, 100 tay súng người Iraq và Afghanistan cùng khoảng 70 tay súng thuộc các bộ lạc hầu hết là dân quân al-Baqir.
Tất cả sự kiện đều xảy ra trong đêm và tình huống trở nên phức tạp hơn khi các tay súng từ Tabiya tham gia cuộc tấn công. Một nhân viên tại bệnh viện duy nhất tại Deir Ezzor sau đó thông báo có khoảng 12 thi thể người Nga được chuyển tới. Trong khi đó, một nhân viên tại sân bay làm chứng vụ chuyển các thi thể bằng 2 chiếc xe bán tải Toyota tới máy bay vận tải của Nga để đợi bay tới Qamishli - một sân bay gần biên giới phía bắc của Syria.
Những ngày sau đó danh tính của những người Nga bị giết đã được tìm ra đầu tiên là 6 và cuối cùng là 9 người. 8 người đã được đội thông tin tình báo xung đột - một cơ quan của Nga kiểm chứng và những người khác được thông tin qua đài Echo Moscow. Tất cả những người này đều làm việc cho công ty quân sự tư nhân Evro Polis có công ty mẹ mang tên "Wagner".
Cùng thời điểm, một phiên bản khác của các sự kiện đã thu hút sự chú ý. Câu chuyện khác được đưa ra bởi những người Nga theo chủ nghĩa dân tộc như Igor "Strelkov" Girkin và những người có liên quan tới đơn vị lính đánh thuê của Wagner. Theo những nguồn tin này thì có nhiều người Nga bị giết trong trận chiến 100, 200, 300 thậm chí là 600 người. Toàn bộ đơn vị đã bị tiêu diệt và Kremlin muốn "giấu nhẹm" chuyện này - Theo thông tin từ những người được cho là đã tham gia trận đánh.
Đây là một phiên bản có vẻ hợp lý đến mức mà các trung tâm truyền thông phương Tây như Reuters và Bloomberg cũng lấy lại. Thực tế thì chính quyền Moscow không xác nhận bất cứ thương vong nào và sau đó thông tin 5 "công dân Nga" đã bị chết và sau đó là "khoảng 1 tá bị thương", một vài trong số đó đã chết làm cho phiên bản này của những sự việc trở nên có vẻ đáng tin hơn.
Tờ tạp chí Đức đã xác nhận một vài điểm đúng trong những tường thuật của người Mỹ. Như một nhóm lớn các binh sĩ Syria, các tay súng thuộc bộ lạc địa phương, tình nguyện quân người Shi'a ở Iraq và Afghanistan đã hành quân tới vị trí của người Kurd và người Mỹ và trong một vài trường hợp có thể đã nổ súng trước:
"...Một nhóm dân quân bộ lạc Syria và các tay súng người Shi'a tới từ làng Tabiya sang phía nam và cũng tấn công căn cứ của SDF. Và người Mỹ đã tấn công lại".
Nhưng tờ báo cũng thông tin ít nhất trong 1 trường hợp người Mỹ đã khai hỏa trước: "Khi họ tiến quân về phía nam vào khoảng 10 giờ tối, tới căn cứ của SDF tại Khusham, người Mỹ với lực lượng đặc biệt đang đóng tại đây một lần nữa khai hỏa".
Hơn nữa trong một hoàn cảnh khác người Mỹ đã tấn công các dân quân bộ lạc tới chỉ để thu nhặt xác các đồng đội: "Sau cuộc tấn công vào ban đêm, Mỹ tổ chức một cuộc tấn công vào nhóm dân quân tại Tabiya - Những người đến chỉ để thu nhặt xác các thành viên trong lực lượng của mình".
Điều này giải thích vì sao phía Mỹ có thể giết tới 100 người bên phía Syria còn phía họ chỉ có 1 người Kurd bị thương.
Nhưng cũng có những chi tiết khác như: Các nhân chứng nói rằng không có lính đánh thuê Nga tham gia vụ vượt sông. Trong đội ngũ tại Tabiya có một nhóm nhỏ lính đánh thuê người Nga nhưng hai dân quân nói họ không tham gia cuộc chiến. Và họ cũng thông tin có 10 tới 20 lính đánh thuê Nga đã thiệt mạng.
10-20 người Nga nói trên không tham gia cuộc hành quân của Syria và cũng không tham gia cuộc tấn công nào. Vậy làm sao quân đội Mỹ có thể giết chết họ?
Hiển nhiên đây là câu chuyện tiến quân của Syria và người Mỹ đã làm nhiều hơn việc "chỉ ngăn chặn" người Syria tiến quân trên chính đất nước của họ. Họ đã có một cuộc tấn công "trả thù" lớn vào các vị trí của người Syria ở cách xa hàng cây số nơi các binh sĩ ủng hộ tổng thống Assad đóng quân. Điều này sẽ giải thích tại sao những lính đánh thuê người Nga không tham gia trận chiến lại thiệt mạng.
Tình thế trong khu vực giữa làng Khusham và Tabiya tại bờ đông sông Euphrates đã được rất nhiều nhân chứng tham gia sự kiện khẳng định không có lính đánh thuê Nga tham gia vào cuộc tấn công.
Ahmad Ramadan tới từ Tabiya, ông là nhà báo sáng lập tờ Euphrates Post sau này đã chuyển tới Thổ Nhĩ Kỳ. Một trong những đầu mối liên lạc của ông chiến đấu cho dân quân al-Baqir đã quay phim các vụ đánh bom. Ông nói: "Nếu có một cuộc tấn công của người Nga với rất nhiều người Nga bị chết chúng tôi đã đưa tin về sự kiện đó... Nhưng không có, người Nga tại Tabiya đã không may mắn khi có mặt sai thời điểm ở sai chỗ".