Gạo là thực phẩm quan trọng trong bữa ăn của hàng tỉ người ở châu Á và châu Phi. Tại nhiều vùng ở Đông Nam Á và châu Phi, gạo chiếm đến 60% tổng lượng calo tiêu thụ hàng ngày, và tỷ lệ này lên tới 70% ở các quốc gia như Bangladesh.
Đợt tăng giá mới đây đã làm tăng sức ép đối với các thị trường thực phẩm toàn cầu vốn đã chịu ảnh hưởng bởi thời tiết cực đoan và chiến sự ở Ukraine. Gạo trắng Thái Lan 5% tấm, tiêu chuẩn của châu Á, đã tăng giá lên 648 USD/tấn trong tuần này khi thời tiết khô hạn đe dọa mùa màng của Thái Lan, và sau khi Ấn Độ - nước đóng góp tới 40% tổng lượng gạo xuất khẩu của thế giới – đã áp dụng lệnh hạn chế xuất khẩu để bảo vệ thị trường trong nước.
“Giá gạo cao hơn sẽ góp phần gây ra lạm phát thực phẩm, đặc biệt gây ảnh hưởng tới các hộ gia đình nghèo ở những nước tiêu thụ nhiều gạo thuộc châu Á,” theo Joseph Glauber, chuyên gia phân tích đến từ Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế tại Washington. “Sau khi một nước áp dụng lệnh cấm xuất khẩu, các nước khác thường làm theo. Người nghèo trên khắp thế giới là những người chịu thiệt”.
Quan ngại ngày càng tăng về nguồn cung gạo toàn cầu bị siết chặt đang làm tăng thêm nguy cơ về một làn sóng bảo hộ thương mại mới, khi chính phủ các nước tìm cách đảm bảo nguồn dự trữ lương thực. Sự trở lại của hiện tượng El Nino, có thể làm ảnh hưởng tiêu cực tới sản lượng gạo ở châu Á, càng khiến những mối quan ngại đó thêm trầm trọng.
“Gạo là thứ hàng hóa có giá trị hơn vào thời điểm trước khi El Nino bắt đầu và Nga tấn công vào hoạt động xuất khẩu lúa mì và ngô của Ukraine”, Peter Timmer, giáo sư đến từ ĐH Harvard chuyên nghiên cứu về an ninh lương thực, cho hay. Giá gạo có thể tiếp tục tăng thêm 100 USD mỗi tấn trong vòng 6-12 tháng tới, ông nói.
“Câu hỏi quan trọng hiện nay là liệu giá sẽ tăng dần dần – cho phép người tiêu dùng có thời gian điều chỉnh mà không bị hoảng loạn – hay sẽ tăng đột biến tới 1.000 USD/tấn”, Timmer nói thêm.
Nguy cơ từ El Nino
Hầu hết gạo của thế giới được trồng và tiêu thụ ở châu Á, nơi mà những người nông dân vốn đã chịu tác động của các đợt nắng nóng và hạn hán. Thái Lan, quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, đang khuyến khích các hộ nông dân chuyển sang các loại cây trồng cần ít nước tưới, trong khi nông dân ở Indonesia chuyển sang trồng ngô và bắp cải để đề phòng hạn hán.
Nguy cơ lớn nhất sẽ là El Nino và biến đổi khí hậu có gây gián đoạn hoạt động sản xuất nông nghiệp và đẩy lạm phát thực phẩm lên cao, theo Chua Hak Bin, nhà kinh tế học đến từ Tập đoàn Ngân hàng Đầu tư Maybank ở Singapore.
“Điều đó có thể kích hoạt thêm nhiều chính sách bảo hộ, bao gồm kiểm soát xuất khẩu, càng làm trầm trọng tình trạng khan hiếm thực phẩm và làm tăng sức ép giá”, ông nói. “Các nền kinh tế thị trường mới nổi dễ chịu tổn thương hơn với những cú sốc giá thực phẩm như vậy, bởi sức nặng của thực phẩm trong giỏ tiêu dùng sẽ lớn hơn”.
Tuy nhiên, các biện pháp kiểm soát giá của chính phủ các nước cùng với trợ giá thực phẩm ở nhiều nước tiêu thụ gạo có thể giúp kiềm chế lạm phát thực phẩm, theo ông Chua./.
Giá gạo thế giới tăng lên mức cao nhất trong 12 năm, truyền thông Trung Quốc trấn an người dân
Cấm xuất khẩu gạo, Ấn Độ làm dấy lên quan ngại về lạm phát giá thực phẩm toàn cầu
Ấn Độ xem xét cắt giảm 80% lượng gạo xuất khẩu, giá gạo thế giới sẽ tăng vọt?
Theo Bloomberg
