Ung thư từ lâu đã được xem là căn bệnh cần tập trung điều trị bằng y học hiện đại với hóa trị, xạ trị hay phẫu thuật. Tuy nhiên, tại nhiều nước, trong đó có Việt Nam, hai yếu tố quan trọng là y học cổ truyền (YHCT) và dinh dưỡng ngày càng chứng minh vai trò hỗ trợ nhưng vẫn chưa được chú trọng đúng mức.
Y học cổ truyền điều hòa cơ thể, giảm tác dụng phụ
Tham luận tại hội nghị ung thư quốc tế tổ chức tại Việt Nam gần đây, TS.BS Yen-Ying Kung, Giám đốc Trung tâm YHCT Trung Hoa, Bệnh viện Đa khoa Cựu Chiến binh Đài Bắc, Đài Loan (Trung Quốc) thông tin về chiến lược điều trị của YHCT Trung Hoa là nhằm điều hòa phản ứng sinh học và thiết lập sự cân bằng mới trong cơ thể bằng cách kết hợp nhiều phương thức như thảo dược, châm cứu, cứu ngải, khí công và Thái Cực quyền.
Theo TS.BS Yen-Ying Kung, nguyên lý cơ bản của YHCT trong điều trị ung thư gồm: Cân bằng âm – dương và khí, tăng cường hệ miễn dịch, loại bỏ độc tố, thanh nhiệt và điều hòa tuần hoàn máu.
TS.BS Yen-Ying Kung cũng đưa ra một số phương pháp điển hình được sử dụng:
Với thảo dược: Hoàng Kỳ giúp tăng cường miễn dịch và giảm tác dụng phụ của hóa trị; Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo có tác dụng kháng viêm, ức chế khối u; Linh Chi kích thích quá trình chết tế bào ung thư; Curcumin trong nghệ có đặc tính chống oxy hóa, kháng viêm và ngăn di căn.
Châm cứu được chứng minh trong các thử nghiệm lâm sàng có thể giảm buồn nôn, nôn cấp tính do hóa trị, đồng thời hỗ trợ kiểm soát đau và tăng cường năng lượng.
Cứu ngải giúp nâng cao miễn dịch, giảm cảm giác mệt mỏi, cải thiện giấc ngủ.
Khí công, Thái Cực quyền hỗ trợ cải thiện thể lực, tinh thần cho bệnh nhân trong quá trình điều trị.
TS.BS Yen-Ying Kung cho rằng cơ chế tác động của YHCT đã được nghiên cứu: Kích thích quá trình chết tế bào theo chương trình; Ức chế hình thành mạch máu nuôi khối u; Điều hòa hệ miễn dịch; Tác dụng chống viêm và chống oxy hóa.
Một tổng quan từ các nghiên cứu lâm sàng quốc tế cho thấy, YHCT không chỉ cải thiện triệu chứng mà còn nâng cao chất lượng sống cho bệnh nhân ung thư. Tuy vậy, thách thức hiện nay là chuẩn hóa dược liệu, kiểm soát chất lượng và tiến hành các thử nghiệm lâm sàng có đối chứng để xác nhận hiệu quả.
Dinh dưỡng nhân tố sống còn bị xem nhẹ
Bên cạnh YHCT, vai trò của dinh dưỡng trong điều trị ung thư cũng được khẳng định. GS.TS Hsiang-Lin Tsai, Trưởng Khoa Phẫu thuật Đại trực tràng, Bệnh viện Đại học Y Cao Hùng, Đài Loan chia sẻ: Suy dinh dưỡng ở bệnh nhân ung thư là yếu tố tiên lượng quan trọng nhưng thường bị đánh giá thấp. Ước tính có tới 30–80% bệnh nhân ung thư bị suy dinh dưỡng, trong đó 10–20% tử vong không phải do khối u mà vì biến chứng của suy dinh dưỡng.
Những hậu quả của suy dinh dưỡng ở bệnh nhân ung thư rất nặng nề: Tăng nguy cơ biến chứng hậu phẫu, kéo dài thời gian nằm viện, tăng nguy cơ tái nhập viện, giảm chất lượng sống và rút ngắn thời gian sống còn.
Tại Bệnh viện Đại học Y Cao Hùng, liệu pháp dinh dưỡng ngoài đường tiêu hóa tại nhà (HPN) đã được áp dụng từ nhiều năm nay. HPN được thiết kế cho bệnh nhân không thể ăn uống hoặc hấp thu dinh dưỡng qua đường tiêu hóa, đặc biệt là người mắc ung thư đường tiêu hóa giai đoạn cuối, hội chứng ruột ngắn, rò tiêu hóa hoặc suy mòn nặng.
GS.TS Hsiang-Lin Tsai chỉ ra lợi ích của HPN là giúp ngăn ngừa tử vong do đói và mất nước ở bệnh nhân giai đoạn cuối, giảm thời gian nằm viện, tăng khả năng chăm sóc ngoại trú, cải thiện đáng kể thời gian sống còn và chất lượng sống. Ngoài ra, còn hỗ trợ hiệu quả cho liệu pháp hóa trị hoặc điều trị nhắm trúng đích ở bệnh nhân ung thư đại trực tràng di căn.
Một nghiên cứu tại Cao Hùng cho thấy những bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối được hỗ trợ HPN có thời gian sống còn dài hơn rõ rệt so với nhóm không được hỗ trợ. Ngoài ra, việc sử dụng dung dịch dinh dưỡng giàu axit béo n-3 còn giúp giảm biến chứng nhiễm trùng, được khuyến nghị trong nhiều hướng dẫn lâm sàng quốc tế.
Ung thư là căn bệnh phức tạp, cần cách tiếp cận đa chiều. Y học hiện đại giữ vai trò chủ đạo, nhưng YHCT và dinh dưỡng không nên bị xem nhẹ. Các bằng chứng quốc tế và thực tiễn tại một số bệnh viện ở Việt Nam cho thấy, hai yếu tố này góp phần quan trọng vào việc nâng cao thể trạng, giảm tác dụng phụ và cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân.
Hướng đi trong tương lai là y học tích hợp: kết hợp y học hiện đại với YHCT, cùng với dinh dưỡng lâm sàng, để mang lại sự chăm sóc toàn diện và nhân văn hơn cho người bệnh ung thư.