Đây được xem là lời giải thích chi tiết nhất cho việc chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đột ngột chỉ đạo đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston.
Trong hôm thứ Ba (giờ Mỹ) vừa qua, chính phủ Mỹ đã ra lệnh đóng cửa tòa lãnh sự quán này, làm dấy lên phản ứng phẫn nộ từ Bắc Kinh và khiến các nhà ngoại giao đốt chát các tài liệu ở trong sân của tòa lãnh sự này. Các tuyên bố trước đó mà Bộ Ngoại giao Mỹ đưa ra để lý giải hành động của mình chỉ nói chung chung về việc Trung Quốc vi phạm chủ quyền của Mỹ và đe dọa công dân Mỹ.
Nhưng điều đó đã thay đổi khi David Stilwell, quan chức phụ trách vấn đề Đông Á thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ, nói trong cuộc phỏng vấn với tờ New York Times rằng lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston "có lịch sử liên quan tới hành vi phá hoại".
Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã "gửi sinh viên, cả công khai và không công khai, tới các trường đại học của Mỹ để nghiên cứu về những thứ có thể giúp họ tăng cường các lợi thế chiến tranh trong thế giới kinh tế và phần còn lại"; theo ông Stilwell, thêm rằng "nằm ở trung tâm của các hoạt động này chính là tòa lãnh sự quán ở Houston".
Cơ sở này cung cấp các dịch vụ lãnh sự trên khắp 8 bang của nước Mỹ trong đó có cả Texas, và là 1 trong số 5 lãnh sự quán Trung Quốc ở Mỹ.
Ông Stilwell cũng cáo buộc lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston và các nhà ngoại giao làm việc tại đây đã tham gia vào hoạt động đáng ngờ ở sân bay quốc tế Houston, khi họ hộ tống một số công dân Trung Quốc lên một chuyến bay thuê bao trở về Trung Quốc.
Air China, hãng hàng không đã thực hiện nhiều chuyến bay để sơ tán công dân Trung Quốc về nước giữa đại dịch COVID-19, đang nắm giữ giấy tờ ghi ngày sinh không chính xác cho các nhà ngoại giao; tờ New York Times dẫn lời ông Stilwell nói.
Mặc dù lời giải thích của ông Stilwell được cho là cụ thể nhất cho đến thời điểm hiện tại, nhưng cáo buộc rằng tòa lãnh sự quán ở Houston giúp sinh viên Trung Quốc đánh cắp thông tin từ các trường DDH Mỹ cùng một số hành vi phá hoại khác là "chắp vá"; theo Jessica Chen Weiss, chuyên gia về chính trị Trung Quốc và là giáo sư tại trường ĐH Cornell nói.
"Trừ khi có thêm bằng chứng, quyết định của Mỹ đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston nhìn giống như việc sử dụng Trung Quốc như một ông ba bị và đánh lạc hướng cử tri Mỹ khỏi cách phản ứng thảm họa của chính quyền Trump trước đại dịch COVID-19" - Weiss nói.
 |
|
Văn phòng lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston (Ảnh: EPA)
|
Nói về việc đóng cửa lãnh sự quán trong lúc đang có chuyến thăm châu Âu, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói trước báo giới rằng chính quyền Mỹ đã "lường trước rõ ràng về cách mà Trung Quốc sắp hành động".
"Và khi họ không làm vậy, chúng tôi sẽ đưa ra những hành động để bảo vệ người dân Mỹ, bảo vệ an ninh của chúng tôi, an ninh quốc gia, và cũng để bảo vệ nền kinh tế và công ăn việc làm của chúng tôi" - ông Pompeo phát biểu tại Đan Mạch.
Ông dự kiến sẽ có bài phát biểu tại California về đề tài "Trung Quốc và tương lai của thế giới tự do", bài phát biểu thứ tư trong vòng một tháng của quan chức chóp bu Mỹ để chỉ trích Bắc Kinh vì những hành động và tham vọng của nước này.
Thể hiện sự ngờ vực của mình về "khả năng tình báo" của lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston, nhà ngoại giao James Green từng làm việc tại Bắc Kinh nói rằng bài phát biểu sắp tới của ông Pompeo tại California mới nêu ra được "động cơ chính" của chính quyền Trump sau quyết định đóng cửa lãnh sự quán.
"Với hàng loạt những tuyên bố chống Trung Quốc mà ông Pempeo đã đưa ra, sẽ là điều dễ hiểu khi đặt ra câu hỏi rằng liệu thời điểm của hành động này (đóng cửa lãnh sự quán) có liên quan tới bài phát biểu sắp tới của ông ta hay không" - Daniel Russel, cựu quan chức hàng đầu về vấn đề Đông Á, Bộ Ngoại giao Mỹ dưới thời Obama, nói.
Động thái của Washington đánh dấu một cột mốc mới đầy căng thẳng trong mối quan hệ Mỹ-Trung, khi hai nước vốn đã căng thẳng trong hàng loạt vấn đề: vấn đề nhân quyền ở Tân Cương, luật an ninh quốc gia mới ở Hong Kong và các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông.
Thêm phần căng thẳng trong tuần này là bản cáo trạng nhăm vào một số công dân Trung Quốc bị tình nghi tấn công mạnh để đánh cắp những bí mật quốc phòng và bí mật về nghiên cứu virus corona của Mỹ.
Joel Brenner, Tổng thanh tra thuộc Cơ quan An ninh Quốc gia (NSA) dưới thời Tổng thống Bush và hiện đang là cố vấn cấp cao tại công ty tư vấn Chertoff Group, cho rằng đây là thời điểm để chính phủ Mỹ đưa ra các biện pháp mạnh tay nhằm nhổ tận gốc hoạt động do thám của Trung Quốc.
"Cả chính quyền Bush và Obama đều chịu tầm ảnh hưởng của các công ty ra sức muốn làm hài lòng chính phủ Trung Quốc, bởi thị trường khổng lồ của Trung Quốc" - ông Brenner nói - "Tôi không đồng tình với mọi hành động của chính quyền Trump, nhưng tôi thấy đồng tình việc họ trở nên cứng rắn hơn".
Mặc dù nói rằng bản thân mình không biết chi tiết về hoạt động của chính phủ Trung Quốc ở Houston, nhưng ông Brenner cho rằng hoạt động do thám sẽ suôn sẻ hơn nếu có cơ sở ở Mỹ, so với ở Trung Quốc.
"Một lãnh sứ quán có thể là nơi mà bạn lựa chọn sinh viên để gây tầm ảnh hưởng, sắp xếp sinh viên tới nghiên cứu các lĩnh vực nhạy cảm, và là nơi lý tưởng để liên lạc với những sinh viên này sau khi đặt họ vào những vị trí đó" - ông Brenner nói - "Từ Trung Quốc, đường dây liên lạc có thể bị chặn, nhưng nếu tôi muốn nói chuyện với ai đó ở Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), tôi chỉ cần đặt vé máy bay và bay tới Boston, thậm chí gặp họ để ngồi uống cà phê".
Trung Quốc đã tuyên bố sẽ trả đũa lại hành động của Mỹ, trong đó các nhà phân tích dự đoán rằng Bắc Kinh sẽ đóng cửa 1 trong 5 lãnh sự quán Mỹ ở nước này.
Theo SCMP
