Dân số giảm 3 năm liên tiếp, Trung Quốc tung 300.000 "công nhân thép" thay thế con người

Các nhà máy Trung Quốc đã tiếp nhận 295.000 robot công nghiệp mới trong năm qua, xoa dịu nỗi lo rằng cỗ máy sản xuất khổng lồ của nước này có thể chững lại sau khi dân số giảm năm thứ ba liên tiếp.

Sự bùng nổ của robot trong một xã hội đang già hóa nhanh chóng giúp Trung Quốc bù đắp một phần thách thức từ lực lượng lao động suy giảm, đồng thời củng cố lợi thế sản xuất – một lợi thế được dự báo sẽ tiếp tục gia tăng khi công nghệ robot hình người (humanoid) đạt độ hoàn thiện cao hơn, theo nhận định của các nhà phân tích.

Dân số Trung Quốc đã giảm kể từ năm 2022, với mức giảm 1,39 triệu người trong năm 2024. Tuy nhiên, nước này hiện sở hữu kỷ lục 2,027 triệu robot công nghiệp đang hoạt động, dẫn đầu thế giới với khoảng cách rất xa, theo Báo cáo Robot thế giới 2025 của Liên đoàn Robot Quốc tế (IFR).

Theo báo cáo công bố tháng 9, hơn một nửa trong tổng số 542.000 robot công nghiệp mới trên toàn cầu năm 2024 được lắp đặt tại các nhà máy Trung Quốc. Những cỗ máy này thực hiện hàng loạt công việc như hàn khung ô tô, lắp ráp thiết bị điện tử và vận chuyển hàng nặng với độ chính xác cao, giúp lấp đầy khoảng trống lao động do biến động nhân khẩu học.

“Đó là xu hướng tất yếu: những công việc đơn giản, lặp đi lặp lại sẽ được thực hiện bởi robot trong tương lai, dù những nhiệm vụ sáng tạo và phức tạp vẫn cần đến trí tuệ con người”, Giáo sư Cao Túc Đông (Gao Xudong), Trường Quản lý và Kinh tế Đại học Thanh Hoa (Tsinghua University), nhận định.

Ông nói thêm: “Dù dân số tổng thể đang giảm, nhưng nhờ nâng cao trình độ giáo dục lao động và sử dụng rộng rãi robot, ngành sản xuất của Trung Quốc hoàn toàn có thể duy trì và thậm chí tăng cường lợi thế cạnh tranh”.

Theo số liệu chính phủ, dân số Trung Quốc giảm khoảng 0,1% trong năm 2024. Cùng thời gian đó, số lượng robot công nghiệp được lắp đặt tăng 5%, đạt 295.000 đơn vị, chiếm 54% tổng số robot công nghiệp mới trên toàn cầu, theo IFR.

Nhật Bản đứng thứ hai với 44.500 robot mới, trong khi Mỹ xếp thứ ba với 34.200. Tổng số robot công nghiệp toàn cầu đạt 4,664 triệu đơn vị, tăng 9% so với năm trước.

Robot hình người (humanoid robots) được xem là bước tiến tiếp theo trong nâng cấp công nghiệp. Dù chưa có số liệu cụ thể về đơn hàng, các doanh nghiệp Trung Quốc đang chuyển từ giai đoạn nghiên cứu – phát triển sang triển khai thương mại quy mô lớn.

Tháng 8 vừa qua, công ty Tiantai Robot (Quảng Đông) đã ký đơn hàng lịch sử 10.000 robot hình người – lớn nhất trong ngành – hướng đến thị trường chăm sóc người cao tuổi trong nước.

Dù vậy, Giáo sư Cao cho rằng Trung Quốc vẫn cần một lực lượng lớn lao động kỹ năng cao để hỗ trợ các ngành công nghiệp thông minh, đặc biệt là các kỹ thuật viên bảo trì robot.

Theo báo cáo của Trung tâm Thông tin Nhân lực và An sinh Xã hội Trung Quốc, đến năm 2030, quốc gia này có thể đối mặt với tình trạng thiếu hụt 50 triệu lao động tay nghề cao trong nhóm công nhân kỹ thuật.

Theo SCMP