Cụ thể, thuyết minh 5. Tiền và các khoản tương đương tiền tại Báo cáo tài chính hợp nhất bán niên sau soát xét của Công ty Cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau (HSX: DCM) cho biết, tại ngày 30/06/2015, DCM đang có 583 tỷ đồng tiền gửi thanh toán và 420 tỷ đồng tiền gửi có kỳ hạn gốc không quá 3 tháng tại các ngân hàng thương mại.
Đáng chú ý trong số đó, có 320 tỷ đồng tiền gửi có kỳ hạn 1 tháng và 3,1 tỷ đồng tiền gửi thanh toán tại OceanBank.
Làm rõ về các khoản này, DCM thuyết minh: “Theo Công văn số 17/2015/CV-GĐCNCM ngày 14 tháng 5 năm 2015 của OceanBank – Chi nhánh Cà Mau, thực hiện chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, OceanBank đang tạm dừng chi trả tiền gửi cho các khách hàng là tổ chức đang gửi tiền tại OceanBank từ ngày 11 tháng 2 năm 2015”.
Mặc dù vậy, với việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã chính thức tiếp quản OceanBank và chuyển đổi mô hình hoạt động OceanBank thành Ngân hàng Thương mại TNHH MTV Đại Dương do NHNN làm chủ sở hữu từ ngày 08 tháng 5 năm 2015, nên Ban Tổng DCM đánh giá rằng các khoản tiền gửi nêu trên vẫn có khả năng thu hồi, không có rủi ro tổn thất và theo đó không phải trích lập dự phòng tổn thất tài sản.
Thuyết minh Báo cáo tài chính của Đạm Cà Mau đã vô tình tiết lộ vấn đề thanh khoản của OceanBank.
Hiện tượng tương tự cũng xuất hiện trong báo cáo tài chính của một doanh nghiệp “con nhà dầu khí” khác. Đó là trường hợp của CTCP Xây dựng Công nghiệp và Dân dụng Dầu khí (HSX: PXI).
“Tại ngày 30 tháng 6 năm 2015, Công ty có tiền gửi ngân hàng bao gồm số tiền 672.937.887 VND và khoản tương đương tiền bao gồm số tiền 44.000.000.000 VND là tiền gửi có kỳ hạn 1 tháng gửi tại Ngân hàng Thương mại TNHH MTV Đại Dương – Chi nhánh Vũng Tàu đang tạm dừng thực hiện việc chi trả tiền gửi cho đến khi nhận được chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước”, PXI thuyết minh và thậm chí còn làm cả báo cáo giải trình gửi UBCKNN.
Liên quan đến chỉ đạo tạm dừng chi trả tiền gửi cho các khách hàng là tổ chức đang gửi tiền tại OceanBank từ ngày 11 tháng 2 năm 2015 của NHNN mà DCM và PXI đã đề cập, có thể hiểu mục đích của chỉ đạo này là nhằm hỗ trợ cung vốn, giảm áp lực rút tiền và đảm bảo thanh khoản cho OceanBank sau những xáo động dữ dội hậu “biến cố” Hà Văn Thắm.
Chia sẻ với PV trong một cuộc hội thảo do NHNN tổ chức vào đầu tháng 10/2015, Chánh Thanh tra Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng – NHNN, Nguyễn Hữu Nghĩa, cho biết: “Trước khi được NHNN thực hiện mua lại, OceanBank đã phải đối diện với tình trạng rút tiền hàng loạt, khả năng thanh khoản bị đe dọa nghiêm trọng. Chỉ sau khi về với NHNN, niềm tin của người gửi tiền vào NH này đã được cũng cố, tâm lý rút tiền của người dân cũng không còn; thậm chí đã có một lượng lớn tiền gửi mới được huy động vào”.
Lượng tiền gửi mới vào OceanBank mà ông Nghĩa cho biết tại thời điểm đó là “khoảng 7 nghìn tỷ đồng”.
Trở lại với câu chuyện tạm dừng chi trả tiền gửi cho các khách hàng là tổ chức ở OceanBank, câu hỏi đặt ra là “lệnh” này đã được dỡ chưa.
Theo báo cáo tài chính được công bố gần nhất của DCM và PXI là BCTC hợp nhất Quý III/2015 (chưa soát xét) thì mặc dù không thuyết minh chi tiết về khoản mục Tiền và các khoản tương đương tiền như tại Báo cáo bán niên đã soát xét cách đó 3 tháng, nhưng với giá trị Các khoản tương đương tiền tại ngày 30/09/2015 lần lượt là 620 tỷ đồng (DCM) và 89 tỷ đồng (PXI) thì khả năng DCM và PXI vẫn chưa rút hẳn các khoản tiền gửi tại OceanBank dù rằng kỳ hạn gốc của chúng chỉ là 1 tháng.
Có một chi tiết thú vị là 1 tháng thường là kỳ hạn tiền gửi tiết kiệm có mức lãi suất thấp nhất tại các ngân hàng. Đồng thời với mức kỳ hạn ngắn này, ngân hàng cũng có thể dễ dàng “refresh” các khoản huy động mới, "làm đẹp" các chỉ tiêu tài chính.
