Hải quân Mỹ hồi cuối tuần trước nói rằng 2 máy bay không người lái (drone) MQ-4C Triton của họ đã được tạm thời điều từ đảo Guam tới căn cứ Misawa ở miền Bắc Nhật Bản. Đây là lần đầu tiên các phương tiện bay không người lái tầm cao, hoạt động lâu (HALE) được triển khai tới Nhật Bản, theo Hải quân Mỹ.
“Triton là một hệ thống bay trinh sát không người lái, cung cấp cho liên minh Nhật-Mỹ những khả năng do thám hàng hải tăng cường” – tuyên bố nêu rõ.
Những chiếc drone này lần đầu tiên được triển khai tới Thái Bình Dương, cụ thể là đảo Guam, vào đầu năm ngoái. Kể từ đó, các drone này đã thực hiện nhiều nhiệm vụ trinh sát xung quanh Trung Quốc, bao gồm Eo biển Đài Loan, các căn cứ của quân đội Trung Quốc (PLA) dọc bờ biển, và gần các cơ sở quân sự của Trung Quốc trên các đảo nhân tạo ở Biển Đông; theo dữ liệu mở về kiểm soát hàng không.
Trong hôm thứ Ba tuần trước, một đoạn clip ghi lại một chiếc Triton đang bay cùng 2 máy bay tuần tra chống ngầm P-8A, 1 máy bay trinh sát điện tử EP-3E và 1 máy bay trinh sát điện tử USAF RC-135W trong một nhiệm vụ ở Biển Đông. Nhiệm vụ này tập trung vào điểm cuối phía Nam của Eo biển Đài Loan, và nhóm này bay sát với bờ biển của Trung Quốc, gần với cảng hải quân của PLA ở Sán Đầu.
Các drone Triton này sẽ tham gia cùng các máy bay do thám khác của Hải quân Mỹ tại căn cứ Misawa ở Aomori, Nhật Bản, gần điểm cực Bắc của đảo Honshu, bao gồm máy bay tuần tra hàng hải P-8A Poseidon, “cho phép lực lượng hải quân cơ hội thử nghiệm khả năng ở các vùng biển đông đúc hơn và nhiều yếu tố môi trường khác nhau”; Hải quân Mỹ nói trong một tuyên bố.
Động thái này là nhằm phản ứng trước “những hoạt động hàng hải ngày càng gia tăng của các nước xung quanh”. Lầu Năm Góc nói, có ý ám chỉ Trung Quốc.
Mẫu Triton được chế tạo dựa trên mẫu máy bay không người lái HALE RQ-4 Global Hawk của Không quân Mỹ và đã được điều chỉnh để phù hợp với mục đích sử dụng của Hải quân. Nó có phần cánh và khung được nâng cấp, có hệ thống bảo vệ trước sấm sét và chống đóng băng, cho phép nó di chuyển qua các đám mây và sát mực nước biển để phát hiện, theo đuôi, nhận dạng tàu thuyền cùng các mục tiêu khác tốt hơn, dưới mọi điều kiện thời tiết.
Mẫu drone này được trang bị hệ thống radar tổ hợp pha tối tân, camera cùng các bộ cảm ứng để có thể theo dõi được một biển và ven biển rộng lớn. Nó được điều khiển bởi một nhóm 4 người, có thể hoạt động trong vòng 24 giờ liên tiếp và tầm hoạt động lớn nhất là hơn 15.000 km.
Trong khi đó, Không quân Mỹ cũng thường triển khai các máy bay Global Hawks ở đảo Guam tới Nhật Bản theo định kỳ kể từ năm 2014, và đợt triên khai năm nay sẽ được khởi động sớm.
Nhiệm vụ chủ yếu của các máy bay Global Hawk khi tới Nhật Bản là theo dõi Triều Tiên, nhưng nhờ vào các bộ cảm ứng tối tân, chúng có thể dễ dàng thu thập dữ liệu ở khu vực vượt xa đường biên giới giữa Triều Tiên với Trung Quốc, từ lãnh thổ Hàn Quốc.
Những động thái mới của Mỹ cho thấy họ có xu hướng sử dụng nhiều hơn các drone để thực hiện nhiệm vụ do thám, trong lúc Hải quân Mỹ đang tìm cách tăng cường hoạt động do thám Trung Quốc; theo các nhà quan sát quân sự.
Các mẫu UAV cỡ lớn được trang bị các bộ cảm ứng điện từ, quan học có thể thay thế máy bay do thám điện tử EP-3E Orion trong các nhiệm vụ thường xuyên, thêm nữa chúng cũng có chi phí hoạt động rẻ hơn mà là không gây nguy hiểm cho phi công điều khiển.
“Nhưng đối với các nhiệm vụ phức tạp hơn, như chống ngầm, thì UAV lại không thể thực hiện được, và lúc đó lại cần tới máy bay có người lái cỡ lớn hơn” – ông Song Zhongping, cựu giáo quan của PLA, nói – “Để đối phó với các drone do thám của Mỹ, Trung Quốc một là phải sử dụng các biện pháp đánh chặn điệntử, quang học, hai là phải bắt sống hoặc tiêu diệt chúng khi chúng ở gần”.
“Ngoài ra, PLA cũng sở hữu nhiều drone do thám”, ông nói thêm.
Năm 2017, Nhật Bản đã lên tiếng phản đối việc các tàu hải cảnh Trung Quốc sử dụng nhiều drone gần khu vực quần đảo tranh chấp trên biển Hoa Đông. Phía Nhật đã điều một chiến đấu cơ F-15 tới khu vực này để theo sát diễn biến.
Tình hình căng thẳng quân sự giữa Bắc Kinh và Washington hiện nay đã làm mọi việc trở nên nóng hơn. Trong năm ngoái, hoạt động của các drone của Mỹ diễn ra thường xuyên ở khu vực Biển Đông và sát với bờ biển Trung Quốc; theo Hu Bo, Giám đốc Sáng kiến Theo dõi Chiến lược Biển Đông (SCSPI).
“Việc thường xuyên sử dụng các máy bay do thám không người lái chắc chắn sẽ làm tăng rủi ro tính toán sai lần hoặc va chạm với các lực lượng của Trung Quốc” – ông nói, thêm rằng từ khía cạnh quân sự, quân đội Mỹ không cần phải duy trì tần suất sử dụng máy bay do thám cao như vậy, và tiến sát tới Trung Quốc như vậy.
“Mục đích của những hoạt động này vượt trên thu thập tình báo, nó là nhằm gây sức ép về mặt chính trị và đe dọa quân sự với Trung Quốc” – ông nói.
