“Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong mô hình tòa soạn thông minh”
Sáng 10/12, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức Hội thảo “Truyền thông nâng cao nhận thức, tạo chuyển động xã hội nhằm thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW”.
Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học và lãnh đạo cơ quan báo chí phân tích vai trò then chốt của truyền thông trong việc đưa nghị quyết vào cuộc sống, đồng thời đề xuất nhiều giải pháp cụ thể nhằm tạo đột phá cho khoa học và công nghệ Việt Nam.
Phát biểu khai mạc, PGS.TS Phạm Ngọc Linh – Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội nhấn mạnh truyền thông phải đi trước một bước, giúp nghị quyết thấm sâu vào đời sống xã hội, thay đổi tư duy coi khoa học – công nghệ không chỉ là nhiệm vụ của Bộ KH&CN mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội.
Sau một năm triển khai, nhiều bộ ngành, địa phương đã ban hành chương trình hành động, song việc thực hiện vẫn chủ yếu dừng ở văn bản, chưa tạo chuyển biến mạnh mẽ trong thực tiễn. Ông đề nghị hệ thống báo chí, truyền thông tập trung thảo luận, xác định nội dung cốt lõi để lan tỏa tinh thần nghị quyết, thúc đẩy ứng dụng thành tựu KH&CN, khơi dậy tinh thần sáng tạo, đổi mới, xây dựng năng lực số trong toàn xã hội.
Mở đầu hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi – Tổng Biên tập Báo Kinh tế và Đô thị – chia sẻ kinh nghiệm chuyển đổi số tại cơ quan. Ông cho rằng để chuyển đổi số thành công, báo chí phải bắt đầu từ thay đổi tư duy lãnh đạo, đồng thời đổi mới phong cách và kỹ năng làm báo của đội ngũ phóng viên, biên tập viên.
Báo Kinh tế và Đô thị thường xuyên tổ chức các khóa đào tạo về báo chí hiện đại trên nền tảng điện tử và thiết bị di động, bao gồm kỹ năng quay dựng video, chụp ảnh, thiết kế đồ họa thông tin, sản xuất tạp chí điện tử và chương trình phát thanh số.
Báo cũng hợp tác với các đối tác công nghệ để đào tạo kỹ năng tối ưu công cụ tìm kiếm, cập nhật xu hướng tìm kiếm hàng ngày và lựa chọn từ khóa phù hợp, giúp tin bài được nhận diện và xếp hạng cao trên Google. Nhờ đó, kênh thông tin của Báo trên Zalo đã đạt hàng triệu lượt tương tác. Đặc biệt, ngày 25/10/2023, Báo chính thức ra mắt nền tảng sáng tạo video số tích hợp trí tuệ nhân tạo trên Youtube, mở rộng thêm nhiều kênh tương tác trực tiếp với bạn đọc.
Đáng chú ý, Báo đã ứng dụng các công nghệ trí tuệ nhân tạo tiên tiến như trợ lý ảo tạo lập nội dung và trả lời tự động cho bạn đọc; hệ thống giám sát, phân tích dữ liệu mạng xã hội để nắm bắt phản ứng công chúng; công nghệ chuyển đổi văn bản thành giọng nói phục vụ phát thanh tự động; chuyển đổi giọng nói thành văn bản hỗ trợ biên tập; nhận diện khuôn mặt quản lý ra vào; và nhận dạng ký tự quang học để số hóa nhanh tài liệu giấy.
Bộ phận kỹ thuật thường xuyên báo cáo, thống kê chi tiết các chỉ số về bạn đọc như độ tuổi, giới tính, vị trí địa lý và hiệu quả từng chuyên mục, giúp lãnh đạo điều chỉnh nội dung phù hợp. Ban Biên tập cũng thiết lập cơ chế phân công rõ ràng, chấm điểm và tính nhuận bút cho bài viết dựa trên chất lượng, tác động xã hội và lượt xem.
Trong toàn bộ quá trình chuyển đổi số, dữ liệu được coi là tài sản vô hình giá trị, nguồn tài nguyên chiến lược và là điều kiện tiên quyết để bảo đảm thành công cho mô hình tòa soạn thông minh.
"Ba năm, chưa cơ quan Nhà nước có một chuyên viên truyền thông”
Góp ý tại dự thảo, TS Lê Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam – cho biết trong bối cảnh chuyển đổi số và cạnh tranh tri thức toàn cầu, KH&CN và đổi mới sáng tạo đang trở thành thước đo năng lực phát triển của mỗi quốc gia.
Vì vậy, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị là định hướng chiến lược quan trọng. Tuy nhiên, ban hành nghị quyết chỉ là bước đầu. Muốn nghị quyết thấm vào cuộc sống, theo ông, truyền thông chính sách phải đi trước một bước. Không có truyền thông, nghị quyết sẽ “nằm trên giấy”; có truyền thông hiệu quả, nghị quyết sẽ được hiểu đúng, được ủng hộ và biến thành hành động thực chất trong từng cơ quan, doanh nghiệp và cộng đồng khoa học.
Ông chỉ ra điểm nghẽn lớn nhất là truyền thông chính sách của cơ quan Nhà nước chưa chuyên nghiệp. Văn bản chính sách nặng tính kỹ thuật, khó tiếp cận; khoảng cách giữa người làm chính sách và người thụ hưởng vẫn lớn; nguồn lực truyền thông phân tán, thiếu điều phối; cơ quan Nhà nước hầu như không có đội ngũ truyền thông đúng nghĩa.
Để truyền thông thực sự trở thành động lực triển khai Nghị quyết 57, TS Lê Nghiêm nhấn mạnh Nhà nước cần một bộ chính sách tập trung vào 5 trụ cột:
Truyền thông – nâng cao nhận thức xã hội: xây dựng chiến lược truyền thông quốc gia về KH&CN và đổi mới sáng tạo; ban hành bộ quy tắc truyền thông khoa học; cơ chế đặt hàng báo chí thực hiện chuyên mục khoa học có chiều sâu; khuyến khích doanh nghiệp, viện trường chia sẻ dữ liệu nghiên cứu trên nền tảng mở.
Pháp lý – thể chế cho đổi mới sáng tạo: khung pháp lý cho R&D hiện đại; luật sandbox công nghệ; cơ chế tài sản trí tuệ linh hoạt; chính sách mở dữ liệu khoa học và dữ liệu công; cải cách thủ tục mua sắm công nghệ.
Tài chính – đầu tư cho KH&CN: quỹ đầu tư của Nhà nước; ưu đãi thuế cho doanh nghiệp R&D; khung tài chính linh hoạt cho nhiệm vụ KH&CN; thúc đẩy hợp tác công–tư trong nghiên cứu ứng dụng.
Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp: công nhận và hỗ trợ trung tâm đổi mới sáng tạo vùng; thu hút chuyên gia nước ngoài; hỗ trợ doanh nghiệp KH&CN và startup công nghệ; cơ chế liên thông tài trợ nghiên cứu.
Nguồn nhân lực KH&CN: chính sách tiền lương, đãi ngộ đặc thù cho nhà khoa học; khuyến khích luân chuyển chuyên gia; học bổng quốc gia cho lĩnh vực mũi nhọn; khung đánh giá nhà khoa học theo chuẩn quốc tế.
TS Lê Nghiêm thẳng thắn cho rằng lâu nay hoạt động truyền thông chính sách chưa bài bản, thiếu chuyên nghiệp. Ông đặt câu hỏi và nhấn mạnh nếu không có đội ngũ chuyên nghiệp, hoạt động truyền thông khó đạt hiệu quả.
Theo ông, việc thiếu truyền thông khiến nhiều chính sách ban hành chỉ là sản phẩm của một nhóm nhỏ, không được công khai minh bạch, dẫn đến chất lượng không cao, thiếu sát thực tế và tiềm ẩn nguy cơ lợi ích cục bộ chi phối. Ông cũng chỉ ra sự khác biệt: truyền thông nghị quyết của Đảng qua báo chí được thực hiện tốt, nhưng truyền thông chính sách của cơ quan Nhà nước còn nhiều hạn chế.
Từ thực tiễn đó, TS Lê Nghiêm kiến nghị Bộ Nội vụ cần thực hiện nghiêm Nghị quyết 07 của Chính phủ, bố trí chuyên viên truyền thông trong các cơ quan Nhà nước để chính sách đi vào thực tế, nâng cao hiệu quả triển khai và tạo sự đồng thuận xã hội.