|
|
| Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (Ảnh: SCMP) |
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cách đây 2 năm từng nêu quan ngại trong một bài phát biểu, mà mãi đến tháng 12 năm ngoái mới được công khai, rằng Trung Quốc thiếu các chuyên gia pháp lý cần thiết để bảo vệ các lợi ích đang tăng dần của họ. Ông nói đây là một mối đe dọa đối với an ninh quốc gia.
“Số lượng lớn các vấn đề liên quan tới nước ngoài của các công ty Trung Quốc đang nằm trong tay của các công ty luật có trụ sở ở Mỹ và châu Âu, và có rủi ro an ninh rất lớn trong vấn đề này” – Chủ tịch Tập Cận Bình nói trong bài phát biểu hồi tháng 2/2019 – “Các cơ quan hữu quan cần phải đưa ra một giải pháp và quyết tâm giải quyết vấn đề này”.
Các nhà quan sát cho rằng, điều này phản ánh nhận thức ngày càng tăng của giới lãnh đạo ở Bắc Kinh rằng họ đang bị thất thế trong các vấn đề pháp lý quốc tế. Có rất nhiều trường hợp như vậy: Từ phán quyết của tòa trọng tài quốc tế về vấn đề Biển Đông (cho rằng các tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh là không có cơ sở pháp lý), cho tới cuộc chiến pháp lý liên quan tới TikTok ở Mỹ…
Bắc Kinh đã từ chối tham gia vào vụ kiện năm 2016 mà Philippines đệ trình lên tòa án quốc tế ở The Hague và tranh luận về tính hợp pháp của phán quyết này, thậm chí gọi nó là “không gì khác một mẩu giấy lộn”.
Kể từ đó, các cuộc thảo luận về cách xử lý tốt hơn các tranh chấp quốc tế tương tự đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của những người hoạch định chính sách ngoại giao Trung Quốc.
Yang Yanyi – cựu Đại sứ Trung Quốc tại Liên minh châu Âu (EU) – hồi năm ngoái đã kêu gọi thêm nhiều nhân tài ngành luật bồi dưỡng thêm kiến thức luật quốc tế để bảo vệ tốt hơn các lợi ích hàng hải, không gian, và công nghệ cao đang ngày càng tăng của Trung Quốc. Bà đưa ra lời kêu gọi này trong một cuộc họp các cơ quan tham vấn chính trị hàng đầu tổ chức hồi tháng 4/2020. Tại hội nghị, nhiều quan chức cũng nhấn mạnh về sự thiếu thốn sự ủng hộ pháp lý đối với các dự án nước ngoài thuộc Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc.
Trong bài phát biểu năm 2019, ông Tập cũng hối thúc giải quyết hiệu quả các tranh chấp quốc tế “từ khía cạnh pháp lý”, và ông nêu quan ngại về sự thiếu nhân tài trong ngành luật quốc tế, cho rằng điều này cần được giải quyết triệt để nhằm hỗ trợ các lợi ích kin doanh nước ngoài của Trung Quốc.
Chủ tịch Tập nói rằng có chưa đến 600 luật sư Trung Quốc đủ khả năng độc lập xử lý phần lớn những tranh chấp thương mại thông thường; như chống bán phá giá hay chống trợ cấp, và chỉ khoảng một nửa số này đủ khả năng tiếp các vụ việc từ cơ quan phúc thẩm của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
| |
Lãnh đạo Trung Quốc cho rằng nước này rất thiếu chuyên gia về luật quốc tế (Ảnh: Shutterstock) |
Ông Tập cũng muốn có thêm các chuyên gia pháp lý Trung Quốc làm việc tại các cơ quan quốc tế. “Chúng ta cần khuyến khích thêm nhân tài pháp lý đảm nhiệm các vị trí trong các tổ chức kinh tế, thương mại và trọng tài quốc tế, với hy vọng họ sẽ tham gia tích cực vào quá trình soạn thảo quy định…để tăng cường tầm ảnh hưởng của đất nước chúng ta trên toàn cầu”.
Wang Jiangyu – Giáo sư luật quốc tế tại ĐH Hong Kong – nói rằng mối quan ngại pháp lý trên có thể xuất phát từ việc các công ty Trung Quốc ngày càng chịu thêm sức ép ở nước ngoài, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm.
“Các lĩnh vực mà trước đây không quá nhạy cảm thì giờ ngày càng trở nên nhạy cảm, do môi trường địa-chính trị thay đối” – ông Wang nói – “Ví dụ như, các công ty trí tuệ nhân tạo giờ được coi là khá nhạy cảm”.
Dưới thời Tổng thống Mỹ Donald Trump trước kia, các lệnh trừng phạt của Mỹ áp đặt đối với các công ty công nghệ Trung Quốc với lý do an ninh quốc gia, đây là chính sách nhận được sự ủng hộ của lưỡng đảng và chính quyền Tổng thống Joe Biden hiện tại đến nay vẫn duy trì chính sách đó.
Trong phần lớn các vụ kiện tụng ở nước ngoài, các công ty Trung Quốc thường được đại diện bởi công ty luật ở nước sở tại. Ví dụ như TikTok, nền tảng mạng xã hội video, đã thuê một nhóm luật sư mà dẫn đầu là Beth Brinkman – người từng giữ chức vụ cao trong Bộ Tư pháp Mỹ dưới thời chính quyền Barack Obama – để thách thức sắc lệnh của ông Trump nhằm vào công ty này hồi năm ngoái.
Theo ông Wang, Trung Quốc có thể phải mất thêm 2- 3 thập kỷ nữa mới có thể hội tụ đủ nhân tài ngành pháp lý đủ để tiếp nhận các vụ kiện quốc tế. Ông nói chướng ngại lớn nhất chính là kỹ năng ngoại ngữ cần thiết để tranh luận pháp lý bằng tiếng Anh và hiểu biết hệ thống luật pháp chung.
“Ngoài ra cũng có kiếm được những giảng viên chất lượng ở Trung Quốc (để đào tạo luật sư)” – ông Wang nói – “Tôi không nghĩ những người nói tiếng Anh bản địa được phép giảng dạy luật quốc tế ở các trường đại học Trung Quốc, vì lý do chính trị và lý do khác”.