Chiếm Kênh Panama, mua Greenland, sáp nhập Canada: Ý định thực sự của ông Trump là gì?

Trong tuần qua, ông Trump đã chế giễu các quan chức Canada bằng cách ám chỉ rằng Mỹ có thể sáp nhập quốc gia láng giềng phía bắc và biến nơi này thành tiểu bang thứ 51. Ông cũng đe dọa sẽ tiếp quản Kênh đào Panama, tuyến đường thủy do Mỹ xây dựng và do quốc gia Trung Mỹ kiểm soát trong 1/4 thế kỷ. Và vào Chủ nhật tuần trước, ông đã nhắc lại mong muốn trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình là giành được Greenland, vùng lãnh thổ của Đan Mạch mà ông từ lâu đã để mắt đến.

Với ông Trump, sự khác biệt giữa các đề xuất chính sách nghiêm túc và những lời hoa mỹ nhằm thu hút sự chú ý của giới truyền thông không phải lúc nào cũng rõ ràng. Vào những thời điểm khác, nhiều hành động khiêu khích của ông dường như là đòn mở màn cho những nỗ lực đàm phán của ông.

Đơn cử, khi ông Trump lên tiếng đe dọa sẽ giành lại Kênh đào Panama, mục đích của ông dường như là để gây sức ép với chính quyền Panama: giảm chi phí đối với các tàu của Mỹ sử dụng tuyến đường biển này để di chuyển giữa Thái Bình Dương và Đại Tây Dương.

“Vì vậy, đối với các quan chức Panama, hãy hành động sao cho phù hợp”, ông đã cảnh trong bài phát biểu trước các nhà hoạt động bảo thủ ở Arizona hôm Chủ nhật tuần trước.

Tuy nhiên, những đề xuất này có sự tương đồng đáng kinh ngạc ở chỗ tập trung vào việc mở rộng lãnh thổ của Mỹ.

Vào tối Chủ nhật tuần trước, ông Trump đã gọi quyền sở hữu Greenland là “điều cần thiết tuyệt đối” vì “mục đích An ninh quốc gia và Tự do trên toàn thế giới”. Lời kêu gọi của ông nhằm chiếm Kênh đào Panama – mà ông mô tả là “tài sản quốc gia quan trọng” mặc dù đã nhiều thập kỷ trôi qua kể từ khi Mỹ kiểm soát nó – phản ánh một chương trình nghị sự mang đậm chủ nghĩa dân tộc mà ông Trump gọi là “Nước Mỹ trên hết”.

Phát biểu tại Arizona vào cuối tuần trước, ông Trump cũng nhắc lại kế hoạch liệt các băng đảng ma túy vào danh sách “tổ chức khủng bố nước ngoài”, một hành động giúp ông sử dụng vũ lực quân sự trên lãnh thổ Mexico.

Ông Trump đã đe dọa sẽ thả bom vào các phòng thí nghiệm fentanyl và cử lực lượng đặc nhiệm đến tiêu diệt các thủ lĩnh băng đảng, đây là hành động xâm nhập có thể vi phạm chủ quyền của Mexico và làm gián đoạn mối quan hệ với đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ.

Đâu là ý định thực sự của ông Trump?

Nhóm chuyển giao của ông Trump đã từ chối làm rõ liệu những tuyên bố mới nhất này có phản ánh tham vọng thực sự hay động cơ khác hay không.

Một số người thân cận và trong nhóm chuyển giao của ông Trump không thể xác định được tại sao ông Trump lại đột ngột quan tâm các hoạt động đang diễn ra tại Kênh đào Panama, một chủ đề mà ông đã không nêu ra trong quá trình vận động tranh cử. Tuy nhiên, một cố vấn đã lưu ý rằng ông Trump thường xuyên nêu ra các vấn đề mà mọi người, từ những người bạn lâu năm đến những người quen mới, nêu ra nếu điều đó làm ông hứng thú.

Kể từ khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng trước, ông Trump đã dành phần lớn thời gian để tiếp đón các đồng minh thân cận, các ông trùm kinh doanh, các nhà tài trợ và nguyên thủ quốc gia tại khu điền trang Palm Beach của ông.

Một cố vấn khác cho biết mối quan ngại về cách mà các công ty Mỹ bị đối xử tại Panama có thể đã tác động đến ông Trump vì "thương mại là mối quan tâm hàng đầu của ông ấy". Việc gây sức ép buộc Panama giảm phí đối với các tàu Mỹ sử dụng kênh đào cũng có thể giúp bù đắp cho chi phí sản phẩm dự kiến ​​tăng do thuế quan mà ông Trump định áp dụng đối với hàng hóa nước ngoài.

"Tôi luôn coi trọng ông ấy, mặc dù chúng có vẻ hơi quá đáng", Dân biểu đảng Cộng hòa Florida Carlos Gimenez cho biết về những bình luận của ông Trump trên Fox Business vào hôm đầu tuần này. "Đó là mối đe dọa chính đáng đối với Panama".

Tổng thống Panama José Raúl Mulino đã đăng một tuyên bố dài bằng tiếng Tây Ban Nha và tiếng Anh trên mạng xã hội tuyên bố quyền sở hữu kênh đào là "không thể thương lượng". Được xây dựng vào đầu thế kỷ 20, kênh đào này do Mỹ điều hành cho đến năm 1999, khi nó được chuyển giao hoàn toàn cho Panama theo một hiệp ước do Tổng thống Jimmy Carter ký hai thập kỷ trước đó, đảm bảo rằng Mỹ được sử dụng kênh đào này vĩnh viễn.

“Tôi muốn bày tỏ chính xác rằng từng mét vuông của Kênh đào Panama và khu vực lân cận đều thuộc về Panama, và sẽ tiếp tục như vậy”, ông Mulino viết.

Tuy nhiên, phản ứng này không làm nản lòng ông Trump và các đồng minh của ông, những người đã phản ứng bằng các hình ảnh trên mạng xã hội để củng cố mục tiêu mới nhất của ông.

“Chào mừng đến với Kênh đào Mỹ”, ông Trump đăng trên Truth Social, cùng với hình ảnh lá cờ Mỹ đang tung bay trên tuyến đường thủy.

Ông Mulino đã chế giễu lời chỉ trích của ông Trump rằng Panama không thể đảm bảo hoạt động của kênh đào.

“Đó là biểu hiện của sự thiếu hiểu biết nghiêm trọng về lịch sử. Kênh đào sẽ kỷ niệm 25 năm dưới bàn tay của Panama, dưới sự quản lý của Panama, vào ngày 31/12”, ông nói, đồng thời chỉ ra một dự án mở rộng mà Panama đã đạt được kể từ khi Mỹ bàn giao, mà ông cho biết đã “để lại lợi nhuận hàng triệu USD cho nền kinh tế quốc gia của chúng tôi”.

Mua lại Greenland

Tuyên bố của ông Trump về việc mua Greenland từ Đan Mạch, mà ông lần đầu đưa ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, cũng đã bị từ chối tương tự.

Thủ tướng của vùng lãnh thổ tự trị Đan Mạch, Mute Egede, đã nói trong một bài đăng trên Facebook hôm đầu tuần rằng "Greenland là của chúng tôi" và "chúng tôi không phải để bán và sẽ không bao giờ bị bán".

Văn phòng của Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen - người gọi đề xuất nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump rằng Greenland có thể được mua là "vô lý" - đồng tình với ông Egede.

"Chính phủ mong muốn được làm việc với chính quyền mới [Trump]. Trong một tình hình chính trị an ninh phức tạp như tình hình mà chúng ta đang trải qua hiện nay, hợp tác xuyên Đại Tây Dương là rất quan trọng", một tuyên bố hôm đầu tuần cho biết. "Về các tuyên bố về Greenland, Văn phòng Thủ tướng không có bình luận nào khác ngoài việc tham chiếu đến những gì Thủ tướng Greenland tuyên bố rằng Greenland không phải để bán, nhưng mở cửa cho sự hợp tác".

Ông Trump lần đầu tiên thảo luận về ý tưởng này một cách riêng tư và công khai xác nhận vào năm 2019, mặc dù cuối cùng ông đã hạ thấp mối quan tâm của mình.

“Về mặt chiến lược thì thú vị, và chúng tôi sẽ quan tâm, nhưng chúng tôi sẽ nói chuyện với họ một chút”, ông Trump nói vào thời điểm đó. “Tôi có thể nói với bạn rằng đó không phải là vấn đề số một”.

Tuy nhiên, ông đã nêu lại ý tưởng này trong một bản tin công bố người đồng sáng lập PayPay Ken Howery, lựa chọn của ông để làm đại sứ tại Đan Mạch, hôm cuối tuần trước.

Sáp nhập Canada

Đề xuất sáp nhập Canada của Trump có vẻ ít nghiêm trọng hơn nhiều và giống như một lời chế giễu công khai đối với Thủ tướng Canada Justin Trudeau sau khi hai người dùng bữa tối gần đây tại Mar-a-Lago. Tuy nhiên, Tổng thống đắc cử vẫn tiếp tục trêu chọc trên mạng xã hội.

“Tôi nghĩ đó là một ý tưởng tuyệt vời”, ông viết trong một bài đăng gần đây.

Sự việc bắt nguồn từ một hành động khiêu khích khác của ông Trump, lần này là áp dụng mức thuế 25% đối với hàng hóa có nguồn gốc từ Canada và Mexico, minh họa cho cách tiếp cận của ông trong việc đàm phán với các nhà lãnh đạo nước ngoài.

Theo nhiều cách, nước cờ này đã mang lại kết quả mong muốn: các nhà lãnh đạo của cả hai nước ngay lập tức tìm cách gặp ông Trump để tái khẳng định cam kết hỗ trợ Mỹ về các vấn đề biên giới. Và điều này đã tạo ra một con đường để ông Trump tuyên bố chiến thắng trước một mục tiêu nước ngoài.

"Tổng thống Trump đang bảo vệ biên giới", nhóm chuyển giao của ông đã viết trong một bản phát hành gần đây. "Và ông ấy thậm chí còn chưa nhậm chức".