CEO VINADES: Lạm dụng AI sẽ tạo "rác" nội dung, khó giữ chân người đọc lâu

Nhiều đơn vị truyền thông cũng như doanh nghiệp đang tận dụng sức mạnh của AI để tạo ra các nội dung theo yêu cầu. Việc sử dụng AI sẽ rút ngắn thời gian cũng như nhân lực tạo nội dung, tuy nhiên nó lại mang đến những tác động xấu như tạo ra các nội dung na ná nhau, làm lượng truy cập giảm.

VietTimes có cuộc trao đổi với chuyên gia Nguyễn Thế Hùng, CEO VINADES, Phó chủ tịch VFOSSA về việc lạm dụng AI tạo nội dung.

- Trong một bài viết gần đây trên trang cá nhân, ông nói rằng sử dụng AI để tạo ra các bài viết/nội dung sẽ khiến cho nhiều website cũng như chính Google Search mất đi lưu lượng truy cập, ảnh hưởng đến việc SEO bài viết. Ông có thể giải thích rõ hơn về điều này?

Nội dung bài có 2 ý. Một là, sự ra đời của AI sẽ giảm nhu cầu truy cập tìm kiếm và truy cập web để đọc thông tin. Điều tôi muốn nhấn mạnh là sự thay đổi trong hành vi người dùng khi AI trở nên phổ biến.

Trước đây, khi cần thông tin, mọi người thường lên Google, tìm kiếm và nhấp vào các website để đọc. Nhưng giờ đây, với các công cụ AI như ChatGPT, người dùng có thể nhận được câu trả lời trực tiếp mà không cần truy cập vào website.

Điều này làm giảm lưu lượng truy cập tự nhiên vào các trang web, đặc biệt là những trang chỉ cung cấp thông tin tổng hợp đơn thuần - thứ mà AI có thể dễ dàng thay thế.

Thứ hai, tôi muốn cảnh cáo mọi người không nên lạm dụng AI để tạo ra hàng loạt nội dung tự động vì nó sẽ tạo ra vô số bài viết na ná nhau. Google luôn điều chỉnh thuật toán để ưu tiên nội dung chất lượng cao, có trải nghiệm thực tiễn, nên chiến lược dùng AI sản xuất hàng loạt bài viết - tôi đoán sớm không còn hiệu quả như trước.

Cũng giống như cách mà những người làm SEO (search engine optimization) sử dụng "spin editor" - công cụ thay đổi từ ngữ trong bài viết có sẵn để tạo ra hàng loạt nội dung mới, nhưng thực sự chất lượng không đổi, thậm chí còn giảm.

- Ông nói việc AI sinh ra nhiều nội dung tương tự sẽ tạo "rác". Làm thế nào thuật toán Google có thể phân biệt những nội dung con người tạo ra, thứ nào máy tạo ra?

Google không công bố chi tiết cách thuật toán hoạt động, nhưng từ kinh nghiệm của tôi trong lĩnh vực dữ liệu và AI, có thể thấy họ sử dụng các tín hiệu rất tinh vi. Thứ nhất, thuật toán có thể nhận diện các mẫu ngôn ngữ lặp đi lặp lại – điều thường thấy trong nội dung do AI tạo ra, đặc biệt nếu không được biên tập kỹ lưỡng. AI thường có xu hướng viết theo cấu trúc rập khuôn, thiếu sự linh hoạt và phong cách cá nhân mà con người mang lại.

Thứ hai, Google đánh giá dựa trên hành vi người dùng: thời gian đọc, tỷ lệ thoát trang, mức độ tương tác. Nội dung do AI tạo thường "vô hồn", không khơi gợi cảm xúc hay giữ chân người đọc lâu.

Google còn xem xét yếu tố "E-E-A-T" (Experience, Expertise, Authoritativeness, Trustworthiness – Kinh nghiệm, Chuyên môn, Uy tín, Độ tin cậy). Nội dung từ AI, nếu không có dấu ấn cá nhân hay nguồn gốc rõ ràng, sẽ khó đạt được các tiêu chí này. Vì vậy, dù AI có thể tạo ra bài viết nhanh chóng, Google với lượng dữ liệu có sẵn của mình sẽ đủ thông minh để phân biệt đâu là nội dung giá trị thực sự.

Tất nhiên, Google không cấm bạn sử dụng AI để tạo ra các nội dung chất lượng. Tôi chỉ phê phán việc sinh nội dung tự động hàng loạt.

- Việc dùng AI để tạo các video trên YouTube, ông cũng khuyến cáo không nên lạm dụng. Tại sao thưa ông?

Tôi không phản đối hoàn toàn việc dùng AI cho YouTube, nhưng lạm dụng thì chắc chắn không nên. Hãy nhìn vào các kênh làm video tóm tắt phim bằng AI – chúng có thể thu hút lượt xem trong ngắn hạn vì sự tiện lợi và nhanh chóng.

Nhưng vấn đề nằm ở chỗ, thứ nhất, việc sản xuất nội dung kiểu này không hề đơn giản như nhiều người nghĩ. Nếu dùng AI, bạn vẫn cần lên kịch bản, chọn hình ảnh, chỉnh sửa – tức là vẫn tốn công sức; thứ hai, không phải nội dung nào do AI tạo cũng lên top - chỉ một số ít thành công, còn lại chìm nghỉm trong biển video.

Quan trọng hơn, tính bền vững là điều đáng lo ngại. Nếu bạn dùng hình ảnh hoặc âm thanh vi phạm bản quyền – như trích đoạn phim hay giọng đọc AI không được cấp phép – thì YouTube sớm muộn cũng sẽ siết chặt kiểm soát. Trước đây, việc upload nhạc hay phim lên YouTube từng rất dễ, nhưng giờ thì không thể qua mặt được các chính sách bản quyền.

Nội dung AI cũng sẽ đi theo hướng đó - nếu chỉ là sản phẩm "khôn vặt" không có giá trị sáng tạo thực sự, nó sẽ bị đào thải.

- Làm thế nào để sử dụng AI - vừa giảm tải cho công việc sáng tạo nội dung, vừa không ảnh hưởng tới SEO, dùng nó thông minh và hữu ích nhất?

Tôi tin rằng AI là công cụ tuyệt vời nếu biết dùng đúng cách. Thay vì để AI tự động sản xuất toàn bộ bài viết hay video, hãy dùng nó như một trợ thủ đắc lực. Ví dụ, AI có thể giúp bạn nghiên cứu từ khóa, tổng hợp thông tin thô, hoặc gợi ý ý tưởng dựa trên dữ liệu lớn. Sau đó, bạn – với tư cách là người dùng cần chỉnh sửa, thêm trải nghiệm cá nhân, quan điểm độc đáo và phong cách riêng để tạo ra nội dung có hồn.

Về SEO, hãy tập trung vào chất lượng thay vì số lượng. Một bài viết sâu sắc, giải quyết vấn đề thực tế của người đọc, sẽ luôn có giá trị hơn hàng chục bài sơ sài do AI tạo ra.

Công ty của tôi chẳng hạn, dùng AI để xử lý và phân loại dữ liệu, biến nó thành thông tin hữu ích - nhờ vậy vẫn thu hút người dùng mà không bị phụ thuộc vào nội dung tự động.

Tóm lại, hãy dùng AI để hỗ trợ, không phải để thay thế hoàn toàn sự sáng tạo của con người. Đặc biệt, đừng sử dụng nó để tạo ra rác internet.

- Theo ông, khi các công cụ chatbot AI trở nên phổ biến và miễn phí, công cụ như Google Search có thể "diệt vong" hay không?

Tôi không nghĩ Google Search sẽ "diệt vong", nhưng chắc chắn nó sẽ phải thay đổi để thích nghi. Google đã tồn tại qua nhiều làn sóng công nghệ và luôn có cách duy trì vị thế của mình.

Khi chatbot AI như ChatGPT trở nên phổ biến, Google có thể tích hợp thêm các tính năng AI trực tiếp vào công cụ tìm kiếm – thực tế họ đã bắt đầu với Google Bard và các cải tiến khác. Điều này giúp người dùng vừa nhận được câu trả lời nhanh, vừa có tùy chọn khám phá sâu hơn qua các liên kết. Google Gemini hiện tích hợp vào rất nhiều sản phẩm; đã sử dụng AI để đấu AI rất tốt.

Về mặt phát triển AI, Google rất có lợi thế về dữ liệu. Hơn nữa, không phải lúc nào AI cũng thay thế được trải nghiệm tìm kiếm truyền thống. Có những nhu cầu phức tạp, mang tính cá nhân hóa hoặc cần sự đa dạng nguồn thông tin mà Google vẫn làm tốt hơn chatbot. Vì vậy, thay vì diệt vong, tôi tin Google Search sẽ tiến hóa để cùng tồn tại với AI.

- Được biết, ông có tham gia giảng dạy bộ môn SEO tại Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội. Theo ông có nên đưa ứng dụng AI trở thành một bộ môn trong trường học không?

Khi giảng dạy SEO tại Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Hà Nội), tôi tập trung trang bị cho sinh viên những kiến thức nền tảng và tư duy chiến lược. Họ được học về cách hoạt động của thuật toán Google, cách tối ưu hóa nội dung, từ khóa, và kỹ thuật xây dựng liên kết.

Nhưng quan trọng hơn, tôi nhấn mạnh vào việc tạo ra giá trị thực sự cho người đọc – không chỉ là "leo top" mà còn phải giữ chân họ bằng nội dung chất lượng. Sinh viên cũng được thực hành phân tích dữ liệu từ các công cụ như Google Analytics để hiểu rõ hành vi người dùng.

Nếu các trường đưa ứng dụng AI thành một bộ môn riêng, tôi hoàn toàn ủng hộ, nó cũng giống như tin học văn phòng vậy. AI đang thay đổi mọi ngành nghề, không chỉ SEO hay sáng tạo nội dung. Nếu được thiết kế tốt, môn học này có thể giúp sinh viên hiểu cách tận dụng AI trong công việc, từ phân tích dữ liệu, tự động hóa quy trình, đến hỗ trợ sáng tạo.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng AI chỉ là công cụ, không phải giải pháp toàn năng – điều này phải được lồng ghép vào chương trình để tránh tư duy lệ thuộc.

- Ông dự đoán thế nào về xu thế của AI trên thế giới trong năm tới?

Với tốc độ phát triển mạnh mẽ như hiện nay, thật khó có thể dự đoán cái gì cụ thể. Nhưng có một điều chắc chắn là AI sẽ tiếp tục phát triển như vũ bão. Hiện các công cụ AI đã đáp ứng tốt của từng người dùng, tương lai trong năm tới nhiều khả năng AI sẽ đi sâu vào doanh nghiệp.

Thứ nữa, sẽ có sự siết chặt về mặt pháp lý và đạo đức trong việc sử dụng AI, đặc biệt liên quan đến bản quyền và bảo mật dữ liệu – điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến cách người ta sản xuất nội dung và bảo vệ dữ liệu của mình trước AI (nếu không muốn các nhà huấn luyện AI lấy nội dung của mình).

Tiếp theo, sẽ có cuộc chạy đua giữa những người trước đây làm SEO (Tối ưu hóa nội dung cho công cụ tìm kiếm) chuyển sang làm AIO (Tối ưu hóa nội dung cho AI - AI Optimization).

Vì dụ, những trang web xử lý dữ liệu nhiều như "DauThau.info" của chúng tôi đã chuẩn bị trước việc này. Chúng tôi đã chuẩn bị đầu tư cho các công cụ AI phục vụ người dùng và doanh nghiệp liên quan đến mảng đấu thầu, cũng như đã xác định và thử nghiệm thành công việc đưa nội dung gì cho AI trên mạng để AI hiểu về mình và quảng bá cho các nội dung mà mình mong muốn, hay là chặn nội dung gì để các AI trên mạng không lấy hết dữ liệu của mình để đi huấn luyện chính nó cạnh tranh với các công cụ AI của mình.

Cuối cùng, tôi tin rằng AI sẽ chuyển từ "công cụ làm tất cả" sang "trợ lý chuyên môn". Các công ty và cá nhân thành công sẽ là những người biết kết hợp AI với sự sáng tạo của con người, thay vì chỉ dựa vào tự động hóa.

Với lĩnh vực của chúng tôi là dữ liệu và phần mềm, AI sẽ tiếp tục là đòn bẩy để biến dữ liệu thô thành thông tin có giá trị, tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững.

- Xin cảm ơn ông!