Sáng 7/5, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà trình Quốc hội Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).
Theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, quan điểm sửa đổi luật lần này là thể chế hóa các quan điểm chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp: cấp tỉnh và cấp xã.
Đây là bước đi quan trọng nhằm tinh gọn tổ chức bộ máy, phân định rõ thẩm quyền giữa các cấp chính quyền, bảo đảm hoạt động thống nhất, thông suốt từ trung ương đến cơ sở.
Bà Trà nhấn mạnh một trong những mục tiêu trọng tâm của dự án luật là xây dựng chính quyền “gần dân, sát dân”, phục vụ hiệu quả hơn nhu cầu của người dân. Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh phân quyền, phân cấp giữa trung ương và địa phương, giữa cấp tỉnh và cấp xã, theo nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo, tạo điều kiện cho các địa phương khơi thông nguồn lực phát triển.
Dự thảo luật gồm 7 chương, 54 điều, kế thừa các nguyên tắc tổ chức và phân định thẩm quyền của luật hiện hành, đồng thời sửa đổi, bổ sung các quy định để thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tập trung vào bốn nhóm vấn đề lớn:
Phân định đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, bao gồm: cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương) và cấp xã (xã, phường, đặc khu tại hải đảo). Các đơn vị hành chính kinh tế - đặc biệt tiếp tục do Quốc hội quyết định thành lập. Cả hai cấp chính quyền đều tổ chức HĐND và UBND.
Dự thảo Luật sửa đổi các quy định về đẩy mạnh phân quyền, phân cấp, ủy quyền và quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương. Trong đó, cấp tỉnh được tăng thêm thẩm quyền trong việc ban hành cơ chế, chính sách, quy hoạch, tài chính, ngân sách, đầu tư… Chính quyền địa phương cấp xã đảm nhiệm các nhiệm vụ của cả cấp huyện và cấp xã hiện hành, đồng thời được ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong phạm vi thẩm quyền.
Sửa đổi, bổ sung quy định về tổ chức chính quyền địa phương, Bộ trưởng Nội vụ cho biết đối với chính quyền địa phương cấp tỉnh, cơ bản giữ như quy định hiện hành, chỉ tăng số lượng đại biểu HĐND cấp tỉnh phù hợp với việc sáp nhập các ĐVHC cấp tỉnh.
Đối với chính quyền địa phương cấp xã, quy định về cơ cấu tổ chức của HĐND và UBND cấp xã (xã, phường, đặc khu) có 2 ban chuyên trách (Pháp chế và Kinh tế - Xã hội); UBND cấp xã được tổ chức các cơ quan chuyên môn hoặc bố trí công chức theo quy mô của từng địa bàn.
Luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2025.
Cần bổ sung cơ chế linh hoạt hơn cho UBND cấp xã
Nêu quan điểm thẩm tra dự án Luật này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết Ủy ban cơ bản tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện luật hiện hành như các lý do nêu trong Tờ trình của Chính phủ.
Theo ông Tùng, dự thảo luật đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về hồ sơ, nội dung theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn.
Dự thảo Luật được đánh giá là phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, đồng thời cụ thể hóa các nội dung dự kiến sửa đổi, bổ sung trong Hiến pháp năm 2013. Đặc biệt, việc xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh và xã) thể hiện tinh thần nhất quán trong thực hiện Nghị quyết số 60-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 11 khóa XIII, về tiếp tục sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, cũng như các kết luận liên quan của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát kỹ lưỡng để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa dự thảo Luật với Hiến pháp năm 2013 và các luật khác đang được nghiên cứu, sửa đổi và trình tại Kỳ họp thứ 9.
Đáng chú ý, cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ quy định tại khoản 4 Điều 11 liên quan đến việc UBND, Chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp chỉ đạo, điều hành các vấn đề thuộc thẩm quyền của cấp xã, nhằm nâng cao trách nhiệm của cấp tỉnh trong bảo đảm hiệu quả hoạt động của cấp xã. Bên cạnh đó, cần bổ sung cơ chế linh hoạt hơn cho UBND cấp xã trong việc phân công, ủy quyền cho cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính hoặc công chức thực hiện một số nhiệm vụ, phù hợp với điều kiện của các đơn vị hành chính sau sắp xếp, có quy mô dân số và diện tích lớn.
Ủy ban cũng đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện các quy định tại Chương IV về nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND các cấp để thể hiện rõ hơn chủ trương phân cấp, phân quyền, đồng thời bảo đảm phân định hợp lý thẩm quyền giữa hai cấp chính quyền tỉnh và xã.
Một số nội dung khác cũng được đề nghị nghiên cứu kỹ như: số lượng, lĩnh vực phụ trách của các Ban HĐND cấp xã (Điều 29); số lượng đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp xã (Điều 30); thẩm quyền quyết định chi ngân sách của Thường trực HĐND trong một số tình huống cụ thể, cấp bách (Điều 31).
Ngoài ra, cần rà soát kỹ Điều 54 về quy định chuyển tiếp, bảo đảm bao quát đầy đủ các trường hợp chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn, công việc của chính quyền cấp huyện khi thực hiện mô hình hai cấp. Việc này nhằm tránh bỏ sót, chồng chéo, ảnh hưởng đến tính liên tục trong điều hành của chính quyền địa phương và bảo đảm quyền lợi chính đáng của người dân, doanh nghiệp.
Quốc hội thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi
Chính quyền địa phương Hoa Kỳ vẫn tiếp tục mua thiết bị viễn thông của Trung Quốc
