Các nhà máy của Nga đã bắt đầu sản xuất hàng loạt máy bay không người lái tấn công trong suốt năm qua, tạo ra một đội quân tử thần nay đang tràn ngập bầu trời Ukraine với số lượng kỷ lục gần như mỗi ngày.
Cuộc tấn công rạng sáng thứ Tư vừa qua được xem là lớn nhất từ trước đến nay, theo giới chức Ukraine. Trong những giờ đầu ngày, Nga đã phóng 728 thiết bị bay không người lái và đạn chim mồi vào các thành phố miền Tây Ukraine. Đợt oanh kích diễn ra chỉ vài giờ sau khi Tổng thống Donald Trump chỉ trích Nga trì hoãn đàm phán hòa bình, tuyên bố rằng Mỹ đang phải "nghe quá nhiều điều nhảm nhí" từ Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho rằng vụ tấn công là bằng chứng cho thấy Nga hoàn toàn không có ý định chấm dứt cuộc chiến. “Trong thời điểm như hiện nay, khi rất nhiều nỗ lực đang được thực hiện nhằm đạt được hòa bình và một lệnh ngừng bắn, thì chỉ có Nga là bên đang từ chối tất cả”, ông viết trên mạng xã hội.
Các cuộc tấn công thường nhắm vào các cơ sở quân sự của Ukraine và khiến Ukraine tiêu hao máy bay đánh chặn. Ukraine cho biết lực lượng phòng không đã bắn hạ phần lớn UAV trong đợt tấn công hôm thứ Tư, và thiệt hại – bao gồm một số nhà kho ở miền Tây Ukraine – là có giới hạn.
Tuy nhiên, theo Kiev, các vụ tấn công cũng đã khiến nhiều dân thường thiệt mạng và góp phần tạo ra bầu không khí bị bao vây tại các thành phố và thị trấn Ukraine, nơi còi báo động phòng không vang lên gần như mỗi đêm, buộc người dân phải ẩn náu trong hầm trú bom.
Theo phân tích của Trung tâm Phục hồi Thông tin (Center for Information Resilience), một tổ chức điều tra mã nguồn mở có trụ sở tại Anh, hơn 24.000 máy bay không người lái đã được Nga phóng tới các khu vực đô thị của Ukraine từ đầu năm đến nay. Riêng đợt tấn công hôm thứ Tư đã sử dụng nhiều UAV hơn trong số được Nga phóng đi trong cả tháng 7 năm ngoái.
“Họ liên tục lập kỷ lục mới”, người phát ngôn lực lượng không quân Ukraine, ông Yuriy Ihnat, nói.
Nhiều cuộc tấn công lớn nhất diễn ra giữa lúc căng thẳng Nga–Mỹ leo thang. Nga từng lập kỷ lục trước đó chỉ vài ngày sau cuộc điện đàm giữa Trump và Putin, dẫn tới việc tổng thống Mỹ tuyên bố thất vọng vì nhà lãnh đạo Nga không sẵn lòng dừng cuộc chiến.
Điện Kremlin hôm thứ Tư đã cố gắng làm dịu dư luận sau phát ngôn của ông Trump – vốn được đưa ra trong cuộc họp nội các hôm trước, trong đó ông nói rằng phần lớn những gì ông Putin nói hóa ra đều “vô nghĩa”.
“Chúng tôi khá bình tĩnh trước điều đó”, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói về lời chỉ trích của ông Trump nhắm vào ông Putin.
Điều mở đường cho quy mô tấn công bằng UAV chưa từng có hôm thứ Tư là thỏa thuận mà Nga ký với Iran vào tháng 11/2022 để mua và sản xuất máy bay không người lái tấn công Shahed của Iran ngay tại Nga. Theo báo cáo gần đây của C4ADS – một tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu các mạng lưới toàn cầu – Nga đã trả 1,75 tỷ USD để mua công nghệ Shahed, thiết bị, mã nguồn và 6.000 máy bay không người lái.
Vào thời điểm đó, Moscow đã cạn kiệt phần lớn kho tên lửa tầm xa trong suốt năm chiến sự, và dòng UAV hiệu quả nhưng giá rẻ của Iran trở thành giải pháp thay thế giúp Nga tiếp tục các đợt không kích. Ước tính chi phí sản xuất mỗi chiếc UAV Shahed rất khác nhau, dao động từ 35.000-60.000 USD, theo các chuyên gia quốc phòng.
Ban đầu, các mẫu UAV được Iran gửi trực tiếp sang Nga. Nhưng sau đó, Moscow đã mua công nghệ và dần làm chủ các khâu trong chuỗi sản xuất. Tại Tatarstan, phía đông Moscow, khu công nghiệp đặc biệt Alabuga được mở rộng để phục vụ sản xuất UAV.
Alabuga dựa vào linh kiện từ Trung Quốc, lực lượng lao động giá rẻ cùng hệ thống hậu cần mà Iran đã phát triển trong nhiều năm đối đầu với phương Tây.
Dù Ukraine đã nhiều lần tấn công cơ sở này bằng UAV, Nga vẫn tiếp tục sản xuất. Các quan chức tình báo tại Kiev cho biết Nga đã phân tán một số hoạt động sản xuất sang nhiều nhà máy khác trên khắp lãnh thổ.
Việc tự sản xuất UAV trong nước giúp Nga giảm phụ thuộc vào Iran – một quyết định khôn ngoan trong bối cảnh Iran gần đây bị Israel dội bom và kho UAV của chính Iran cũng bị tiêu hao do các cuộc phản công nhằm vào Israel.
Không dừng lại ở việc sao chép, Nga còn cải tiến thiết kế ban đầu của Iran, khiến UAV trở nên nhanh hơn, êm hơn, tăng khả năng cơ động và gây thiệt hại tối đa.
Giới chức Ukraine cho biết Nga hiện đang sản xuất hơn 5.000 UAV tầm xa và đạn chim mồi mỗi tháng. Một số loại có thể bay tới 2.500 km để đánh trúng mục tiêu. Điều này giúp Moscow có thể bủa vây bầu trời Ukraine bằng các thiết bị bay sát thương.
Ukraine ứng phó bằng cách huy động tiêm kích, trực thăng, triển khai gây nhiễu điện tử và các đội phòng không cơ động trên mặt đất. Ngoài ra, Ukraine cũng ngày càng sử dụng UAV đánh chặn để đối đầu với UAV Nga đang lao tới.
“Chúng tôi đang dùng mọi nguồn lực có thể”, phát ngôn viên Ihnat của không quân Ukraine nói.
Cùng lúc đó, Nga liên tục thay đổi chiến thuật để gây tổn thất tối đa. Một trong các chiến thuật của Nga là buộc Ukraine phải sử dụng các tên lửa đánh chặn đắt tiền để bắn hạ các UAV mồi – những thiết bị trông giống UAV Shahed thông thường nhưng không mang đầu đạn. Kiev cho biết Nga tung ra hàng trăm chiếc UAV "mồi nhử" như vậy nhằm đánh lạc hướng hệ thống phòng không Ukraine khỏi mối nguy thực sự.
Tuy nhiên, các lực lượng Ukraine cũng đang ngày càng giỏi hơn trong việc nhận biết các UAV mồi này, bằng cách phân biệt sự khác biệt tinh tế về âm thanh, hình dạng và quỹ đạo bay. Ông Ihnat nói Ukraine đang tìm cách chỉ dùng chiến tranh điện tử để vô hiệu hóa chúng, bằng cách dò đúng tần số vô tuyến điều khiển chúng.
Cuộc chiến UAV giờ không còn là một chiều. Moscow tuyên bố rằng Ukraine đang phóng hàng chục thiết bị nổ về lãnh thổ Nga mỗi ngày, và cáo buộc rằng một số tên lửa này đã đánh trúng khu dân cư.
Chính quyền vùng Kursk, Nga cho biết 4 dân thường đã thiệt mạng và 7 người khác bị thương trong một vụ tấn công bằng UAV nhắm vào một bãi biển tại thành phố này vào đêm thứ Ba. Một đoạn video được lực lượng thực thi pháp luật Nga công bố cho thấy một quan chức đang lục tìm mảnh vỡ mà ông xác nhận là của chiếc UAV đã bị phá hủy.
Ông Trump tuyên bố viện trợ Patriot cho Ukraine qua NATO, cảnh báo Nga bằng “tuyên bố lớn”
Ba Lan dọa đóng cửa trung tâm viện trợ quân sự chính cho Ukraine, chỉ trích NATO
