Chiều ngày 1/6, lực lượng Ukraine đã tiến hành một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) quy mô lớn nhằm vào ba cơ sở trọng yếu của Lực lượng Hàng không-Vũ trụ Nga (VKS), gồm căn cứ Olenya tại vùng Murmansk, Dyagilevo tại vùng Ryazan, và căn cứ không quân Belaya tại vùng Irkutsk, Siberia.
Đây là một chiến dịch tấn công chưa từng có với tầm xa hàng nghìn km, đạt được nhờ việc phóng UAV từ các xe tải bố trí sâu trong lãnh thổ Nga.
Chiến dịch này có mật danh là "Mạng nhện" (Spider Web), được các nguồn tin Ukraine cho biết đã được lên kế hoạch trong vòng một năm rưỡi. Theo các nguồn phương Tây và Ukraine, hơn 40 máy bay quân sự của Nga đã bị phá hủy hoặc hư hỏng trong cuộc tấn công này. Trong số đó có các oanh tạc cơ chiến lược giá trị cao như Tu-95MS và Tu-22M3 – hai dòng máy bay đã ngừng sản xuất hơn hai thập kỷ và gần như không thể thay thế.
Ít nhất 4 máy bay ném bom Tu-95MS đã bị phá hủy. Các UAV của Ukraine được cho là đã nhắm chính xác vào giá treo dưới cánh – nơi chứa nhiên liệu và tên lửa hành trình của các máy bay này. Ngoài ra, một số máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không A-50 – những khí tài có giá trị và hiếm hoi của quân đội Nga – cũng được báo cáo là đã bị tiêu diệt trong đợt tấn công.
Ngay sau khi các đoạn video xác nhận cuộc tấn công được lan truyền, kênh truyền hình Nga Russia 1 đưa tin Tổng thống Vladimir Putin sẽ tổ chức cuộc họp với các thành viên chính phủ và phiên họp của Hội đồng An ninh Quốc gia.
Trước cuộc tấn công, Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) đã vận chuyển các UAV vào lãnh thổ Nga và giấu chúng trong các cabin gỗ di động đặt trên xe tải. Một nguồn tin tiết lộ với truyền thông Ukraine rằng: “Đến thời điểm thích hợp, mái cabin được điều khiển từ xa mở ra và các UAV bay lên tấn công máy bay Nga".
Cuộc tấn công vào căn cứ Belaya ở vùng Irkutsk, cách biên giới Ukraine hơn 4.000 km, được xem là thành công nổi bật nhất trong chiến dịch – thể hiện khả năng tấn công tầm xa chưa từng thấy của UAV Ukraine. Căn cứ này là nơi đóng quân của Trung đoàn ném bom hạng nặng Cận vệ số 200, được trang bị các máy bay ném bom Tu-22M3.
Các oanh tạc cơ chiến lược Nga đóng vai trò then chốt trong chiến dịch quân sự tại Ukraine, đặc biệt trong việc thực hiện các đợt không kích quy mô lớn. Ví dụ, ngày 26/5 vừa qua, Không quân Vũ trụ Nga đã điều 10 máy bay ném bom Tu-95MSM thực hiện các cuộc tấn công bằng tên lửa hành trình Kh-101 vào nhiều mục tiêu tại Ukraine.
Chiến dịch “Mạng nhện” được thực hiện trong bối cảnh các cuộc đàm phán giữa Ukraine với Nga và Mỹ lâm vào bế tắc, trong khi Ukraine tiếp tục hứng chịu tổn thất nặng nề trên tiền tuyến. Đáng chú ý, chiến dịch diễn ra chỉ vài giờ sau khi một vụ phá hoại được cho là do lực lượng Ukraine thực hiện đã làm sập cầu và khiến một đoàn tàu trật bánh tại vùng Bryansk của Nga, gây thương vong lớn.
Trước đây, Ukraine đã nhiều lần tìm cách tấn công các căn cứ máy bay ném bom của Nga. Vào ngày 8/1 năm nay, một cuộc tấn công bằng UAV tầm xa đã nhắm vào kho nhiên liệu Kombinat Kristall gần căn cứ Engels – nơi hoạt động chính của phi đội oanh tạc cơ chiến lược Nga – gây ra hỏa hoạn lớn và phá hủy lượng lớn nhiên liệu T-8V chuyên dụng dành cho oanh tạc cơ Tu-160. Đây là loại nhiên liệu được tinh chế theo quy trình phức tạp tại rất ít nhà máy ở Nga.
Tiếp đó, vào ngày 20/3, Ukraine đã thực hiện một đợt tấn công UAV thành công khác vào căn cứ Engels, cách tiền tuyến khoảng 500 km, với các đoạn video ghi lại vụ nổ lớn tại đây.
Việc Ukraine nhắm vào các căn cứ chứa đựng các thành phần của "bộ ba hạt nhân chiến lược" – bao gồm máy bay ném bom hạt nhân – được coi là cực kỳ nhạy cảm đối với Nga. Theo học thuyết hạt nhân của nước này, bất kỳ hành động nào nhằm vào các khí tài hạt nhân chiến lược có thể kích hoạt phản ứng bằng vũ khí hạt nhân.
Bên cạnh các căn cứ không quân, lực lượng UAV Ukraine còn tấn công cả các hệ thống radar chiến lược – một phần thiết yếu trong hệ thống cảnh báo sớm của Nga. Đáng chú ý, vào tháng 5/2024, Ukraine từng tấn công hệ thống radar cảnh báo sớm Voronezh-DM tại trạm radar Armavir.
Hiện vẫn chưa rõ phản ứng cụ thể của Nga trước chiến dịch "Mạng nhện", nhưng giới quan sát cho rằng Moscow nhiều khả năng sẽ tiến hành các đòn trả đũa mạnh hơn tại Ukraine, đồng thời thực hiện đánh giá toàn diện lại hệ thống an ninh nội địa để ngăn chặn các cuộc tấn công tương tự trong tương lai.
Tư lệnh Lục quân Ukraine từ chức sau vụ tập kích khiến 12 binh sĩ thiệt mạng
Chiến sự bùng nổ trước thềm đàm phán: Ukraine tấn công sâu vào Siberia, Nga phóng 472 UAV trả đũa
