Bất đồng gay gắt trong giới lãnh đạo cấp cao Mỹ về việc rút quân khỏi Afghanistan dẫn đến thất bại

Tháng 9/2001, lấy lý do trả đũa vụ tấn công khủng bố “Sự kiện 11/9” Mỹ đưa một số lượng lớn binh lính và trang thiết bị tiên tiến vào Afghanistan bắt đầu tiến đánh Taliban. Mỹ vào thời điểm đó thậm chí đã phóng số lượng lớn tên lửa Sidewinder, điều động số lượng lớn máy bay chiến đấu tối tân để kiểm soát trên không, còn Taliban vũ khí rất lạc hậu, đã bị sụp đổ trong vòng chưa đầy một tháng. Tuy nhiên, Taliban vẫn không bị xóa sổ hoàn toàn, số lính Taliban còn lại trốn vào vùng núi, kiếm được nhiều tiền bằng cách trồng cây Anh túc, sau đó quay trở lại.

Sau khi nhận bài học đầu tiên, Taliban bắt đầu áp dụng các chiến thuật linh hoạt hơn để đối phó các lực lượng của Mỹ và quân đội chính phủ Afghanistan. Kể từ đó, Mỹ rơi vào cuộc chiến giằng co ở Afghanistan kéo dài suốt 20 năm. Trong 20 năm qua, Hoa Kỳ đã đầu tư 2,2 ngàn tỷ USD vào Afghanistan và chết 2.500 lính Mỹ, đây là một cái giá quá lớn. Quân đội Mỹ cũng đã giúp Afghanistan huấn luyện và xây dựng quân đội với 300.000 quân chính quy. Mỹ tin rằng chỉ riêng quân đội chính quy Afghanistan cũng có thể chống lại Taliban. Do đó, Mỹ bắt đầu cân nhắc việc rút khỏi vũng lầy Afghanistan, bắt đầu đàm phán ngừng bắn với Taliban vào năm 2020, và bắt đầu rút quân khỏi Afghanistan từ tháng 5/2021.

Vào cuối tháng 7, Mỹ tuyên bố tất cả quân đội Mỹ sẽ được rút khỏi Afghanistan. Nhưng trái với dự đoán của mọi người, Taliban đã mở cuộc phản công quy mô lớn ngay khi quân đội Mỹ rời Afghanistan; chỉ trong vòng 2 tháng, Taliban đã kiểm soát hơn một nửa Afghanistan, mất 3 tháng để đánh bại quân đội chính quy Afghanistan và kiểm soát toàn bộ Afghanistan rồi tuyên bố thành lập Tiểu vương quốc Hồi giáo của riêng họ.

Mỹ đã buộc phải thu xếp một cuộc di tản khẩn cấp khỏi đây, vì họ đã ở Afghanistan 20 năm, có rất nhiều người Mỹ làm việc và kinh doanh tại đây. Mỹ đã huy động mấy chục lượt chiếc máy bay vận tải và hàng trăm chuyến máy bay chở khách, đưa hơn 30.000 công dân Mỹ khỏi Afghanistan trong sự ô nhục. Lần này Mỹ đã phải chịu một thất bại lớn ở Afghanistan, uy tín và sự tín nhiệm quốc tế của họ đã bị ảnh hưởng nặng nề, và ảnh hưởng của Mỹ ở Trung Đông cũng bị suy giảm rất nhiều. Mỹ đã phải trả một cái giá rất đắt, không những không đánh bại được Taliban mà còn tổn thất lớn cả về người và của, thiệt đơn thiệt kép.

Trong suốt hai ngày 28 và 29/9 theo giờ địa phương, Ủy ban Quân vụ Thượng viện và Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ đã tổ chức các phiên điều trần quan trọng để xem xét việc rút quân của Mỹ khỏi Afghanistan. Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mark Milley và Tư lệnh Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ Kenneth McKenzie đã tham dự cuộc điều trần.

Trong khi điều điều trần thậm chí đã nổ ra những cuộc cãi vã gay gắt. Bộ trưởng Quốc phòng Austin thừa nhận, lần này Mỹ đã có đánh giá sai lầm nghiêm trọng về vấn đề Afghanistan, quân đội Mỹ không ngờ rằng quân đội chính quy Afghanistan do chính mình huấn luyện và đào tạo lại yếu kém như vậy. Mặc dù vậy, ông Austin vẫn cho rằng nguyên nhân chính dẫn đến thất bại là do nội bộ Afghanistan quá tham nhũng và binh lính lập trường không vững vàng. Tham mưu trưởng Milley nói rằng số vũ khí do Mỹ cung cấp cho Afghanistan có thể ước tính được, nhưng thiệt hại đối với Mỹ do thất bại này gây nên là không thể tính được. Milley còn cho rằng lẽ ra Mỹ nên giữ ít nhất 2.500 binh sĩ ở lại Afghanistan thay vì rút đi tất cả.

Vào thời điểm đó, cơ quan quan trọng nhất của Mỹ (tức Nhà Trắng) tuyên bố sẽ rút hoàn toàn quân đội khỏi Afghanistan, do đó, bài phát biểu của Milley bị giới quan sát bên ngoài cho rằng giữa quân đội và tổ chức quan trọng nhất của Mỹ có ý kiến ​​trái ngược nhau.

Trang web VOA ngày 30/9 đưa tin, sự tức giận về việc Mỹ kết thúc cuộc chiến kéo dài 20 năm ở Afghanistan đã khiến trong phiên điều trần ngày thứ hai của Quốc hội hôm 29/9 trở thành một cuộc tranh cãi. Một số nhà lập pháp yêu cầu các quan chức cấp cao từ chức, trong khi có những người khác ca ngợi họ vì đã xử lý tốt nhất những tình huống khó khăn.

Hầu hết những lời chỉ trích là của các đảng viên Cộng hòa. Rất nhiều đảng viên đảng Cộng hòa liên tục chỉ trích Tổng thống Joe Biden đã phớt lờ lời khuyên của các sĩ quan quân đội cấp cao về việc rút đợt cuối cùng của quân đội Mỹ khỏi Afghanistan hồi tháng trước.

Ông Mike Rogers, thành viên hàng đầu của đảng Cộng hòa tại Ủy ban Quân vụ của Hạ viện, nói hôm 29/9: "Cho dù các vị cảm thấy thế nào về quyết định rút quân khỏi Afghanistan, tôi nghĩ rằng tất cả chúng ta đều có thể đồng ý rằng việc rút quân hoàn toàn là một thảm họa”.

Ông cũng nói, "Đây là một thảm họa không bình thường, và là một trong những thất bại lớn nhất của các nhà lãnh đạo Mỹ", "Tôi lo lắng rằng tổng thống đang cuồng tưởng".

Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa Matt Gaetz thậm chí còn yêu cầu tất cả các ông Bộ trưởng Quốc phòng Austin, Chủ tịch Hội đồng TMT liên quân Milley và Tướng McKenzie, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Trung tâm, phải từ chức ngay lập tức.

Matt Gaetz nói, "Tôi cho rằng đám các ông có thể sẽ không từ chức", "Nhưng nếu tổng thống của chúng ta không hồ đồ như vậy, tất cả các ông sẽ bị sa thải vì các ông đáng bị sa thải".

Các cuộc tấn công đảng phái dữ dội đến nỗi Adam Smith, chủ tịch phe Đảng Dân chủ của Ủy ban, đã phải nhiều lần can thiệp, nói rằng những lời lẽ này là “không có thành ý chút nào”.

Ông Adam Smith nói: "Bất cứ ai nói các quý ông trước mặt chúng ta không phải là người có năng lực, rất thông minh, và rất tận tâm với đất nước, đều là chủ nghĩa cơ hội chính trị đảng phái".

Trong cuộc điều trần kéo dài 4 giờ, cả Tướng McKenzie và Tướng Milley đều xác nhận rằng họ luôn ủng hộ việc giữ lại khoảng 2.500 quân nhân Mỹ ở Afghanistan, mặc dù điều này có những rủi ro liên quan.

McKenzi nói, "Nếu chúng ta giữ lại 2.500 người, tôi đã nói rõ đây là lập trường của tôi, cũng như bộ trưởng đã nói, Taliban sẽ bắt đầu tấn công chúng ta. Rủi ro là điều rất rõ", "Nhưng phán đoán của tôi là điều này sẽ cho phép chúng ta có một nền tảng để tiếp tục đàm phán với Taliban để buộc họ chấp nhận một dàn xếp chính trị".

Milley nói rằng việc giữ lại 2.500 lính Mỹ ở Afghanistan có thể nâng cao tinh thần của chính phủ Afghanistan và lực lượng an ninh Afghanistan, có thể tránh được sự tan rã nhanh chóng.

Milley cũng nói rằng quân đội Mỹ có thể chỉ làm được điều này vì ông đã kết luận khoảng 5 năm trước rằng cuộc chiến ở Afghanistan "không thể chiến thắng bằng các biện pháp quân sự của Mỹ”.

Ông nói, "Chính phủ Afghanistan và Taliban đàm phán một thỏa thuận chia sẻ quyền lực là một thành công", "Tôi cũng nghĩ rằng khả năng để điều này thực sự thành hiện thực là rất thấp."

Trong phiên điều trần kéo dài sáu giờ do Ủy ban Quân lực Thượng viện tổ chức một ngày trước, Milley nói rằng cuộc chiến kéo dài 20 năm của Mỹ ở Afghanistan là một thất bại, mặc dù Mỹ đã sơ tán khoảng 124.000 người khỏi Kabul chỉ trong 17 ngày, trong đó có khoảng 6.000 người Mỹ.

Milley nói hôm thứ Ba, 28/9: "Kẻ thù đã nắm quyền kiểm soát Kabul; không thể không hình dung như thế", "Tôi nghĩ bất kể ta làm điều như vậy khi nào, kết cục vẫn có thể giống nhau".