Cha mẹ chủ quan con gánh hậu quả
Trẻ nói ngọng, phát âm không rõ ràng khiến người khác không hiểu hết điều trẻ muốn nói, đặc biệt là khi trẻ gặp người lạ. Hiện trạng này dẫn tới trẻ có thể có cảm thấy tự ti và dẫn đến việc ngại giao tiếp, thậm chí có những trẻ trầm cảm vì nói ngọng. Ngoài ra việc nói ngọng có thể làm ảnh hưởng đến đọc – viết sai, gặp khó khăn trong việc học tiếng Việt lẫn ngoại ngữ.
Đưa con đến bệnh viện khám nói ngọng, rất nhiều gia đình bất ngờ khi nghe bác sĩ thông báo con họ nói ngọng là do nghe kém để lại.
Đưa con đi khám tại Trung tâm thính học Bệnh viện Nhi Trung ương, chị Hương (Đống Đa, Hà Nội) mang theo cả hai con, một bé gái học lớp 3 và bé trai đang học mẫu giáo 5 tuổi đến bệnh viện kiểm tra. Cháu bé đã học lớp 3 và chị Hương cho biết điểm môn tiếng Việt của bé lúc nào cũng kém do đọc và viết sai chính tả. Thậm chí đến năm học này, con không thích giơ tay phát biểu trên lớp và hay chơi một mình, không chơi với các bạn cùng lớp nữa.
Chị Hương kể: “Mấy tuần nay, cô giáo ngày nào cũng nhắn tin bảo tôi đưa con đi khám. Nhưng cũng phải lấy quyết tâm mãi, tôi mới mang con lớn đi khám, tiện thể mang luôn thằng nhỏ khám cùng. Sau khi làm các test đo thính lực và kiểm tra khả năng phát âm - ngôn ngữ, tôi bàng hoàng khi biết vốn từ vựng của con ít hơn so với độ tuổi và khả năng hiểu lời hội thoại chỉ được 80%. Tôi không ngờ con tôi nói ngọng là do bị nghe kém. Lỗi là do tôi đã không quyết đoán và để ý các con từ nhỏ. Nhưng thực sự thì cũng từ lâu rồi, tôi đã muốn cho con đi khám xem tại sao mà con tôi nói ngọng thì gia đình tôi cứ phản đối vì bảo lớn sẽ tự hết ngọng” - người mẹ trẻ bộc bạch, không giấu được sự ân hận.
Bác sĩ Lại Thu Hà, Giám đốc trung tâm Thính học & Trị liệu Ngôn ngữ nói: “Đây cũng chỉ là một trong rất nhiều phụ huynh đã đưa con đến khám. Tất cả đều không ngờ căn bệnh nói ngọng của con mình là do nghe kém. Tại trung tâm, chúng tôi thống kê được cứ 10 bệnh nhi đến khám về vấn đề nói ngọng thì có 1 bệnh nhân nói ngọng do bị nghe kém. Mức độ nghe kém của trẻ nói ngọng thường ở mức nhẹ đến trung bình nặng, ở mức độ này trẻ vẫn phản ứng khá tốt với âm thanh như gọi thì quay lại hoặc vẫn có khả năng nói dù ngọng. Vì vậy cha mẹ thường không bao giờ nghĩ con bị nghe kém vì theo quan niệm thông thường nghe kém là không nghe thấy gì”.
Trị tận gốc “thủ phạm” khiến trẻ nói ngọng
Cùng chờ làm thủ tục đưa con vào khám như chị Hương, một cặp vợ chồng khác đến từ Thái Nguyên chia sẻ: “Chỉ thấy cháu ít nói, mà lúc nói thì không ai hiểu cháu nói gì vì các âm cứ ríu vào nhau. Nhà tôi cũng chữa mẹo đủ kiểu, như đi cướp đồ ăn ngoài chợ, rồi đi gặp thầy lang rút lưỡi mà không thấy ăn thua. Nên hôm nay mới quyết định đưa cháu xuống Hà Nội khám xem các bác sĩ cho thuốc gì về uống để hết nói ngọng. Lúc khám xong, chúng tôi bị sốc khi bác sĩ nói con tôi nói ngọng là do nghe kém mức độ trung bình cả hai tai. Giờ cháu phải đeo máy trợ thính sau đó đi luyện nói và sửa ngọng. Chúng tôi không ngờ rằng, sự việc lại nghiêm trọng và để lại hậu quả như vậy. Nhưng thôi, dù sao cũng tìm được căn nguyên và giờ có giải pháp cho thằng bé nên chúng tôi cũng cảm thấy mừng”.
 |
| Bệnh nhân được đo sức nghe tại Trung Tâm thính học và Trị liệu ngôn ngữ (Ảnh: BVCC) |
Có phụ huynh chia sẻ đã mời hẳn một cô giáo về kèm riêng cho con hàng ngày để sửa ngọng và dạy học kiến thức trên lớp nhưng không thấy con tiến bộ. Vì sốt ruột nên mang con đến khám lại ở viện thì mới ngã ngửa người là do nghe kém. “Cũng may con tôi được chẩn đoán đúng bệnh và giờ đây cháu được đeo máy trợ thính và sau trị liệu ngôn ngữ một năm thì cháu hết nói ngọng và biết đọc biết viết như bao các bạn khác” - mẹ cháu bé tên Linh chia sẻ.
Nghe kém - nguyên nhân nói ngọng ở trẻ thường dễ bị bỏ qua. Chia sẻ về nguyên nhân và giải pháp của vấn đề nói ngọng thường gặp ở trẻ em, BS Lại Thu Hà cho biết, nói ngọng là một vấn đề nói về khả năng phát âm không rõ ràng ở trẻ nhỏ hoặc thậm chí cả trên người lớn.
Trong y khoa, nói ngọng được gọi là rối loạn phát âm (Speech Disorder). Nói ngọng hay rối loạn phát âm có nhiều nguyên nhân gây ra. Có thể do cấu trúc môi - vòm bất thường, hoặc có thể do bại não; cũng có thể do quá trình thụ đắc ngôn ngữ chậm trễ dẫn đến hệ thống âm vị trên não bị trì trệ lại nên hệ thống phát âm âm vị của trẻ chưa được hoàn thiện. Những nguyên nhân trên rất dễ nhận biết. Nhưng có một căn nguyên mà các cha mẹ thậm chí cả các nhà chuyên môn hay bị bỏ sót đó là do nghe kém.
“Hầu hết, bố mẹ rất khó phát hiện ra trẻ nghe kém nếu trẻ chỉ nghe kém một bên (một tai sức nghe bình thường, tai còn lại bị nghe kém), hoặc nghe kém mức độ nhẹ đến trung bình nặng hai tai, hoặc nghe kém tiến triển, hoặc nghe kém tần số cao, hoặc nghe kém tần số thấp,… Hầu hết trẻ nhỏ bị một trong các vấn đề trên sẽ ảnh hưởng đến quá trình hoàn thiện phát âm theo đúng lứa tuổi của mình và vốn từ vựng không phong phú, đa dạng. Nhưng thông thường cha mẹ chỉ thấy con mình nói ngọng và nghĩ rằng chắc lớn lên sẽ hết”.
Về giải pháp cho căn bệnh này, BS Hà chia sẻ: “Giải pháp cho các cháu bé là phải đeo các thiết bị trợ thính (máy trợ thính, F.M,…) và có kế hoạch trị liệu ngôn ngữ phù hợp cho từng đối tượng cụ thể”.
- “Đừng để nói ngọng cản trở tuổi thơ tươi đẹp của trẻ. Nói ngọng tuy là một khiếm khuyết không ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ nhưng lại là một cản trở lớn trong quá trình phát triển, hòa nhập cộng đồng của các em mà một trong những nguyên nhân là do chủ quan trong nhận thức của cha mẹ đối với vấn đề rối loạn phát âm ở trẻ” – BS Hà cảnh báo.
“Hàng ngày chúng tôi tiếp nhận từ 20-30 cháu đến khám với lí do nói ngọng. Con số này không hề ít. Tuy đo sức nghe nhiều lúc mọi người cảm thấy hơi phiền phức vì chỉ nói ngọng thôi làm gì mà phải “phức tạp” đo đạc nhiều thế. Nhưng trên góc độ của những người làm chuyên môn, chúng tôi luôn khuyến cáo các gia đình phải đo sức nghe. Đây không chỉ là quy trình chẩn đoán tại bệnh viện Nhi mà còn là quy trình của rất nhiều các cơ sở y tế trên thế giới từ trước đến nay” - bác sĩ Hà cho biết thêm.
Các bác sĩ cảnh báo, việc đầu tiên chúng ta nên làm khi thấy con mình phát âm sai nhiều, phát âm không rõ ràng, mạch lạc là hãy đi đo sức nghe sau đó hãy đi khám các chuyên khoa khác liên quan như răng hàm mặt, tâm bệnh, phục hồi chức năng và đừng quên đánh giá khả năng phát âm để biết được căn nguyên cũng như mức độ nặng nhẹ của con mình.
*Tên bệnh nhi và gia đình đã được thay đổi
