AI và Big Data - Trợ thủ đắc lực của lực lượng công an

Những bước đi tiên phong

Bước vào kỷ nguyên Cách mạng công nghiệp 4.0, lực lượng Công an nhân dân xác định đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số là nhiệm vụ trọng tâm. Mục tiêu kép là vừa nâng cao hiệu quả công tác, vừa phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn.

Trong nội bộ, Bộ Công an đặt mục tiêu đến cuối năm 2025 sẽ hoàn thành chuyển đổi hoàn toàn sang môi trường làm việc điện tử. Mọi quy trình, thủ tục công tác đều được số hóa tối đa, tích cực ứng dụng các công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) vào các mặt nghiệp vụ. Điều này nhằm đảm bảo an ninh, an toàn hệ thống thông tin.

Nhờ khả năng phân tích, xử lý lượng dữ liệu lớn với tốc độ vượt trội, AI giúp các chiến sĩ sàng lọc thông tin, phát hiện những mối liên hệ phức tạp mà con người khó nhận ra. Big Data cung cấp nguồn tài nguyên vô giá, từ thông tin tội phạm, dữ liệu dân cư, đến các dấu vết trên không gian mạng, tạo tiền đề cho những phân tích sâu sắc và dự đoán chính xác.

Cũng chính nhờ ứng dụng công nghệ cao, ngành công an đã thực hiện việc tinh gọn bộ máy và tăng cường công an chính quy về xã, để gần dân, sát dân và phục vụ hiệu quả hơn. Thay đổi này đặc biệt ý nghĩa trong bối cảnh địa bàn cấp xã được mở rộng về diện tích và dân số.

AI và Big Data định hình phương thức nghiệp vụ

Việc ứng dụng AI và Big Data trong ngành công an đang mang lại những hiệu quả thiết thực trên nhiều mặt trận, từ giao thông đến phòng chống tội phạm.

Đối với việc phòng chống tội phạm, AI có thể phân tích dữ liệu từ camera giám sát, mạng xã hội, giao dịch tài chính để nhận diện các hành vi bất thường, dự đoán nguy cơ phạm tội tại các khu vực cụ thể và cảnh báo sớm cho lực lượng chức năng.

Về nhận diện khuôn mặt và phương tiện, AI hiện được ứng dụng trong camera giao thông, camera công cộng tại TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng... có thể nhận diện khuôn mặt đối tượng truy nã, theo dõi biển số xe và hành vi bất thường (như tụ tập đông người, di chuyển trái tuyến, mang vật nguy hiểm).

Tại Hội thảo "Xây dựng đề án chuyển đổi số trong Công an TP Hà Nội vào tháng 6/2025, trung tướng Nguyễn Thanh Tùng - Giám đốc Công an TP Hà Nội - cho biết đơn vị đang triển khai hai nội dung chuyển đổi số cụ thể, đó là lắp đặt hệ thống camera giám sát an ninh trật tự và an toàn giao thông, sử dụng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để nhận diện khuôn mặt.

Với việc lắp đặt camera nhận diện khuôn mặt qua ứng dụng AI, các vi phạm sẽ được ghi nhận để phục vụ công tác xác minh, điều tra. Đặc biệt, với quy mô lắp đặt 5.000 mắt camera đến quý II/2026, Hà Nội sẽ trở thành thành phố thông minh.

“Vi phạm giao thông động và giao thông tĩnh đều sẽ được xử lý, tạo "làn sóng xanh", đảm bảo không còn ùn tắc như hiện nay”, trung tướng Tùng nhấn mạnh.

Tại Cục Cảnh sát giao thông, hệ thống giám sát xử phạt nguội qua camera sử dụng AI giúp giảm 70% nhân lực tuần tra tuyến cố định, nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm.

Trung tâm chỉ huy của Cục CSGT đang vận hành 24/24 giờ, ứng dụng camera giám sát kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) để tự động phát hiện vi phạm và gửi thông báo tới chủ phương tiện trong 2 giờ.

Thông qua hệ thống camera tích hợp thêm AI, Trung tâm thông tin chỉ huy có thể tự động nhận diện vi phạm giao thông, các hành vi gây rối, lập lại hành trình của một chiếc xe tình nghi gây tai nạn.

Thiếu tướng Đỗ Thanh Bình – Cục trưởng Cục CSGT cho biết nơi đây là trung tâm quản trị cấp 1 với công nghệ hiện đại. Có camera AI, CSGT không cần ra đường chặn bắt xe vi phạm, việc phát hiện vi phạm được thực hiện tự động, hướng tới mục tiêu hình thành ý thức, văn hóa giao thông và duy trì sự chấp hành của người dân.

Cục CSGT đang từng bước hoàn thiện để có dữ liệu "đúng, đủ, sạch, sống", từ đó sẽ kết nối các loại dữ liệu và phân tích, sử dụng hiệu quả.

"Nếu trước đây chúng ta duy trì bằng con người, nay sẽ áp dụng công nghệ, công bằng và khách quan", thiếu tướng Bình nói.

Phân tích giọng nói và văn bản: AI hỗ trợ trích xuất thông tin từ cuộc gọi, email, tin nhắn, hồ sơ tội phạm và văn bản nghiệp vụ – thay thế hàng giờ đọc tay, giúp điều tra viên tiết kiệm thời gian, tập trung vào khâu phân tích chiến lược.

Bộ Công an đang xây dựng và kết nối các cơ sở dữ liệu trọng yếu như: Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; Cơ sở dữ liệu căn cước công dân gắn chip; Cơ sở dữ liệu về xử lý vi phạm hành chính, cư trú...

Những hệ thống này được tích hợp qua nền tảng dùng chung và có thể chia sẻ thông tin nhanh chóng giữa các đơn vị công an từ Trung ương đến địa phương.

Ngoài ra, việc kết nối CSDL với ngành y tế, giáo dục, ngân hàng, bảo hiểm… cũng giúp các cơ quan nghiệp vụ xác thực thông tin và truy vết nhanh hơn trong các vụ việc nghiêm trọng như lừa đảo đa cấp, rửa tiền, hoặc giả mạo hồ sơ.

Thách thức và tầm nhìn chiến lược

Việc sử dụng AI và dữ liệu cá nhân trong hoạt động điều tra đòi hỏi một khung pháp lý nghiêm ngặt và cân bằng giữa an ninh – tự do cá nhân. Bộ Công an và Bộ Tư pháp đang xây dựng các quy định hướng dẫn Luật Dữ liệu cá nhân (2024), trong đó quy định rõ giới hạn sử dụng dữ liệu phục vụ mục đích an ninh.

AI nếu không được kiểm duyệt chặt chẽ có thể dẫn tới kết luận sai lệch, phân biệt đối xử, hoặc thao túng thông tin. Điều này đòi hỏi việc đào tạo cán bộ công an không chỉ hiểu công nghệ, mà còn hiểu về đạo đức công nghệ và kiểm soát thuật toán.

Quán triệt tinh thần chỉ đạo từ cấp cao nhất, toàn ngành đang nỗ lực vượt qua những thách thức này. Tại Hội nghị lần thứ nhất Ban Chỉ đạo 57 của Bộ Công an, Bộ trưởng Lương Tam Quang đã nhấn mạnh lực lượng Công an nhân dân phải thể hiện rõ vai trò tiên phong, gương mẫu trong thực hiện chiến lược phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số – đây là tiêu chí quan trọng để đánh giá năng lực của người đứng đầu.

Bộ trưởng cũng phát động phong trào “Bình dân học vụ số”, khơi dậy tinh thần tự giác, sáng tạo trong toàn lực lượng, đặc biệt phát huy vai trò của Đoàn thanh niên và Hội phụ nữ, tạo nên khí thế thi đua sôi nổi trong thực hiện chuyển đổi số.

Với vai trò là "trợ thủ đắc lực", AI và Big Data đang mở ra một tương lai đầy hứa hẹn cho ngành công an Việt Nam. Những bước đi tiên phong này không chỉ nâng cao hiệu quả công tác, mà còn góp phần xây dựng một xã hội an toàn, văn minh và hiện đại.