Dù Trung Quốc không lên tiếng nhiều về vấn đề này nhưng trong chuyến viếng thăm tới Vương quốc Anh vào tháng 10 năm 2015, Chủ tịch Tập Cận Bình đã thể hiện rõ quan điểm phản đối việc Anh rời khỏi EU.
Tại sao Trung Quốc lại bày tỏ sự quan tâm sâu sắc tới viễn cảnh Brexit như vậy? Để trả lời được câu hỏi cần phải hiểu tại sao Trung Quốc lại đặt nặng vấn đề này trong mối quan hệ với Anh.
Theo nhận định của tác giả Ivan Lidarev trên báo Lợi Ích Quốc gia của Mỹ, có ba lý do chính như sau:
Thứ nhất, Trung Quốc hi vọng lợi dụng mối quan hệ ngày càng thân thiết với Anh để gây ảnh hưởng lên chính sách của EU với Trung Quốc. Đối mặt với sức ép từ Mỹ và Nhật Bản ở châu Á, Trung Quốc đang chuyển hướng sang châu Âu để tìm kiếm các cơ hội rộng mở về kinh tế.
Đây cũng là một trong những động lực chính của chiến lược “Một vành đai, một con đường”. Trong bối cảnh này, Trung Quốc đã gây dựng mối quan hệ chặt chẽ về kinh tế và chính trị với Anh với hi vọng biến Anh trở thành đối tác chính và ủng hộ Trung Quốc ở trong EU.
Lãnh đạo Trung Quốc đã rất nỗ lực trong việc thu hút đảng cầm quyền Anh, đặc biệt là Bộ trưởng Bộ tài chính Geogre Osborne, người rất có khả năng sẽ kế nhiệm Thủ tướng David Cameron.
Chiến lược này đã bắt đầu có kết quả trên 2 vấn đề chính. Thứ nhất, nước Anh đã vận động công nhận Trung Quốc là nước có nền kinh tế thị trường.
Với sự công nhận này, Trung Quốc sẽ giảm được mối đe dọa về thuế chống bán phá giá đối với hàng hóa Trung Quốc. Anh đã công khai ủng hộ các thỏa thuận trị giá nhiều tỉ đô giữa EU với Trung Quốc.
Đối với Trung Quốc, đây là cơ hội đặc biệt để nước này phát triển quan hệ thương mại và đầu tư với châu Âu. Một lợi ích nữa của thỏa thuận mậu dịch tự do đối với Trung Quốc là sẽ khiến quan hệ đối tác thương mại và đầu tư xuyên Thái Bình Dương do Mỹ đứng sau trở nên khó khăn hơn.
Việc nước Anh rời khỏi EU sẽ ảnh hưởng đến kế hoạch của Trung Quốc đối với EU dưới sự giúp đỡ của Anh. Nó cũng khiến EU suy yếu về tiềm năng hợp tác kinh tế và chính trị đối với Trung Quốc.
Thứ hai, Anh giúp Trung Quốc tiếp cận được thị trường châu Âu - một thị trường khổng lồ nhưng khó thâm nhập. Rất nhiều công ty Trung Quốc đã đầu tư vào nền kinh tế tương đối tự do của Anh như một bước đệm để thâm nhập thị trường EU hơn 500 triệu dân với những quy định khắt khe.
Chiến lược đầu tư này càng phù hợp hơn trong những năm gần đây khi các công ty Trung Quốc đã chiếm vị trí cao hơn trong chuỗi giá trị gia tăng của sản phẩm, đặc biệt là trong ngành dịch vụ và nước này đang phải đối mặt với những lệnh hạn chế đầu tư, về an ninh và chuyển giao kỹ thuật ở các nền kinh tế lớn khác như Mỹ.
Nếu Anh rời EU, rất nhiều công ty Trung Quốc sẽ cân nhắc chuyển trụ sở ở châu Âu sang các nước khác.
Thứ ba, Anh chiếm vị trí quan trọng trong chiến lược của Trung Quốc trong việc quốc tế hóa đồng nhân dân tệ. Là một trung tâm tài chính hàng đầu thế giới đặt tại EU và nằm trong cùng múi giờ với các thị trường Đông Á, châu Âu và Mỹ, Anh là một bàn đạp rất tốt cho việc thúc đẩy đồng nhân dân tệ vươn ra ngoài châu Á.
Cần phải hiểu rằng việc quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ là mục tiêu chính của chính quyền Trung Quốc. Quốc tế hóa được đồng tiền Bắc Kinh sẽ cho phép Trung Quốc giải quyết các khoản nợ bằng đồng nhân dân tệ, thúc đẩy tăng trưởng tài chính, giảm phụ thuộc vào các đồng ngoại tệ và chứng tỏ rằng đồng nhân dân tệ là tương đối ổn định, một ngoại tệ thả nổi mà các quốc gia có thể sử dụng trong giao dịch với Trung Quốc.
Quan trọng hơn, việc quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ sẽ biến Trung Quốc trở thành một trong những nước định hình nền tài chính thế giới và thực sự trở thành một nước lớn, vì theo như Robert Mundell - nhà kinh tế từng đạt giải Nobel - nói rằng: “nước lớn là nước có đồng tiền mạnh”. Do đó sự lựa chọn của Anh có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với chiến lược quốc tế hóa đồng nhân dân tệ của Trung Quốc.
Những dấu hiệu chứng tỏ chiến lược này đang phát huy tác dụng có thể nhìn ra rất rõ ràng. Sau khi chứng kiến sự gia tăng của đồng nhân dân tệ được sử dụng trong giao dịch trong những năm gần đây, Anh hiện nay đã trở thành trung tâm lớn thứ hai giao dịch đồng nhân dân tệ sau Hong Kong.
Trong khi đó, hệ thống thị trường tiền tệ của Trung Quốc, một nhánh của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc vừa công bố dự định mở một chi nhánh ở London. Nếu Anh rời EU, không chắc Anh có còn là một phương tiện tốt cho tham vọng quốc tế hóa đồng nhân dân tệ của Trung Quốc nữa không.
Hơn nữa, vai trò trung tâm dịch vụ tài chính của Anh ở EU cũng sẽ bị ảnh hưởng. Trước đây, vai trò này cho phép bất kỳ tổ chức tài chính nào đóng trụ sở tại Anh được vận hành và mở chi nhánh tại tất cả các quốc gia thành viên EU mà không cần đăng ký thêm.
Ngoài những lí do lớn kể trên, Trung Quốc cũng quan ngại tới tác động ngay lập tức của Brexit đối với EU, một đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc, nơi Trung Quốc trao đổi hơn 520 triệu euro cả về hàng hóa lẫn dịch vụ trong năm 2015.
Việc Anh ra khỏi EU sẽ để lại hệ quả nghiêm trọng đối với EU và nền kinh tế thế giới, và có thể sẽ làm giảm triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong một hoặc hai năm tới. Với một quốc gia có nền kinh tế thiên về xuất khẩu như Trung Quốc đang phải chịu sự suy thoái kinh tế, viễn cảnh này sẽ là một thách thức lớn.
Tóm lại, việc Anh rời khỏi EU sẽ là thảm họa với Trung Quốc, với những hệ quả nghiêm trọng về kinh tế và chiến lược. Do đó, các lãnh đạo Trung Quốc được cho là cũng đã hồi hộp và thấp thỏm khi chờ đợi kết quả của cuộc trưng cầu dân ý vốn đã ngã ngũ ngày hôm qua.
