Trung Quốc đang triển khai một chòm vệ tinh thứ hai để giám sát các vật thể trên quỹ đạo, hỗ trợ các hãng khai thác thương mại giảm nguy cơ va chạm và giảm sự phụ thuộc lâu dài của nước này vào dữ liệu theo dõi từ nước ngoài.
Khi hoàn thiện, chòm vệ tinh tình báo không gian Xingyan – “Tinh nhãn”, hay “Mắt Sao” – sẽ bao gồm 156 vệ tinh hoạt động, có nhiệm vụ xác định quỹ đạo của các vệ tinh khác và rác vũ trụ, phát hiện chuyển động bất thường, đồng thời cung cấp cảnh báo va chạm và tư vấn điều chỉnh quỹ đạo mỗi hai giờ.
Nhà phát triển của dự án, công ty Xingtu Cekong tại tỉnh An Huy – một công ty con của hãng dữ liệu địa không gian hàng đầu Zhongke Xingtu – cho biết 12 vệ tinh sẽ được phóng lên trước năm 2027 và toàn bộ mạng lưới sẽ vận hành sau năm 2028.
Ông Hu Yu, chủ tịch Xingtu Cekong và là lãnh đạo dự án, trong tuần trước cho biết tại Bắc Kinh rằng mạng lưới sẽ cung cấp các bản cập nhật mỗi 30 phút, với khả năng bao phủ toàn cầu ở quỹ đạo thấp và theo dõi trọng điểm ở quỹ đạo cao.
Trung Quốc đã phóng Kaiyun-1, vệ tinh đầu tiên thuộc chòm vệ tinh giám sát tình huống không gian Guangshi, vào tháng 9. Hệ thống này thuộc quyền vận hành của công ty Beijing Kaiyun United, một công ty con khác của Zhongke Xingtu, và sẽ bao gồm 24 vệ tinh.
Cho đến nay, mạng lưới duy nhất hoạt động đầy đủ trên thế giới là chương trình Giám sát Tình huống Không gian Địa tĩnh (Geosynchronous Space Situational Awareness Programme) của quân đội Mỹ, sử dụng 5 vệ tinh hoạt động ở quỹ đạo địa tĩnh để theo dõi các tàu vũ trụ khác và điều tra hoạt động bất thường.
Khái niệm "nhận thức tình huống không gian" (space situational awareness) hình thành vào những năm 1990 nhằm phát hiện và theo dõi các vật thể trên quỹ đạo – từ vệ tinh đang hoạt động đến các mảnh vỡ – và dự đoán chuyển động của chúng.
Nó dựa trên mạng lưới radar và kính thiên văn mặt đất, cũng như các cảm biến không gian theo dõi hoạt động ở cả quỹ đạo thấp và cao. Với hàng nghìn vệ tinh mới được phóng mỗi năm, các hệ thống này trở nên thiết yếu để quản lý lưu lượng và tránh va chạm.
Công nghệ này được coi là có khả năng sử dụng kép: dữ liệu hỗ trợ doanh nghiệp tránh rác vũ trụ cũng có thể tiết lộ hành vi của vệ tinh nước ngoài, phát hiện các thao tác bất thường và hỗ trợ lập kế hoạch quân sự.
Ông Hu, từ Xingtu Cekong, cho biết chòm vệ tinh Xingyan được thiết kế để hỗ trợ hoạt động không gian thương mại. Mỗi vệ tinh sẽ mang theo nhiều loại camera và cảm biến – bao gồm cảm biến trường rộng, hồng ngoại, đa phổ, thiết bị giám sát điện từ và bộ xử lý tích hợp – cùng khả năng sử dụng AI để phát hiện rủi ro và hỗ trợ tránh va chạm tự động.
Sau khi phát hiện rác và các vật thể khác trong quỹ đạo, vệ tinh sẽ xác định vị trí của chúng và gửi dữ liệu xuống mặt đất để xử lý, ông nói.
“Sau khi dữ liệu được xử lý, chúng tôi sẽ gửi các chiến lược phù hợp trở lại vệ tinh để chúng có thể tránh va chạm và bảo vệ tài sản không gian”, ông Hu nói.
Dự án sẽ được triển khai theo hai giai đoạn – giai đoạn đầu gồm 12 vệ tinh hiệu năng cao, tiếp theo là 144 vệ tinh chi phí thấp hơn để mở rộng vùng phủ. Theo ông Hu, hai vệ tinh thử nghiệm sẽ được phóng trong nửa đầu năm tới.
Ngoài Trung Quốc, một số doanh nghiệp thương mại khác cũng tham gia lĩnh vực này, bao gồm công ty Turion Space tại California, đơn vị đã bắt đầu phóng vệ tinh giám sát không gian chuyên dụng khoảng 2 năm trước.
Tại sao ông Trump đòi "hồi sinh" B-2 – mẫu oanh tạc cơ lỗi thời và đắt đỏ bậc nhất hành tinh?
Chạm trán nguy hiểm: Gripen Thụy Điển chặn oanh tạc cơ Tu-22M3 Nga mang vũ khí siêu thanh
Hé lộ robot cá mập dự định tuần tra 1,3 triệu km cáp ngầm và theo dõi "hạm đội bóng tối"
Theo SCMP
