Sự kiện ngày 7/10/2015, Nga phóng 26 tên lửa hành trình Kalibr SS-N-30A tấn công các mục tiêu tại Syria cách đó gần 1.000 dặm đã gây sửng sốt với giới quân sự Mỹ và phương Tây.
Tên lửa hành trình Kalibr có tốc độ hành trình dưới âm, được sử dụng trong cuộc tấn công là phiên bản nâng cấp của tên lửa hành trình phóng từ mặt đất Granat, có tính năng tương tự tên lửa Tomahawk của Mỹ.
Điều đáng nói là trong khi tên lửa Tomahwak của Mỹ được phóng từ các chiến hạm cỡ lỡn của Mỹ thì Kalibr của Nga lại được phóng từ các tàu hộ tống cỡ nhỏ lớp Buyan-M có tải trọng dưới 1.000 tấn, lớn hơn cũng chỉ là tàu hộ vệ tên lửa Dagestan dự án 1161K lớp Gepard trọng tải 1.961 tấn.
Giáo sư Milan Vego ở Trường Hải chiến Mỹ cảnh báo rằng nhiều chuyên gia hải quân đã rất chú ý tới việc Nga phóng tên lửa Kalibr từ các chiến hạm cỡ nhỏ dưới 1.000 tấn. “Hải quân Mỹ và các nước khác có hải quân nước xanh, thực sự quan tâm đến những gì diễn ra. Các chiến hạm nhỏ dưới 1.000 tấn nói trên rất nguy hiểm do không bị để ý, đặc biệt là độ bộc lộ nhỏ hơn khiến chúng có thể gây ra rất nhiều tổn thất cho đối thủ”, ông Vego nói.
DefenseNews từng lưu ý rằng các chiến hạm lớp Gepard đã được Nga xuất khẩu sang Việt Nam từ năm 2011 và Nga đang tiếp tục đóng thêm cặp tàu mới lớp này cho Việt Nam.
Sau đó Nga còn vài lần tấn công phiến quân khủng bố Syria bằng tên lửa Kalibr, đặc biệt là đòn tấn công được phát động cả từ tàu ngầm lớp Kilo.
Jan’s Defense mới đây đăng bài phân tích của tiến sĩ Lee Willett nói về việc tàu ngầm Nga được trang bị tên lửa hành trình tầm xa sẽ mang lại tác động chiến lược và trở thành nhân tố thay đổi cuộc chơi.
Theo ông Willett, sự kiện các tàu ngầm tấn công của Nga vừa tiếp nhận các tên lửa hành trình Kalibr đã tăng thêm cấp độ phóng chiếu quyền lực của Mátxcơva và giáng một đòn vào ưu thế trước đó của hải quân một số nước phương Tây. Việc Nga tích hợp công nghệ tên lửa hành trình lên các tàu ngầm mới nhất đã tạo ra năng lực mang tới hiệu ứng chiến lược ngay lập tức.
Ngày 8/3, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nga Yuri Borisov nói với các nhà báo hôm 8/3, trong quá trình hiện đại hóa sâu tại nhà máy Zvezda ở Viễn Đông, các tàu ngầm hạt nhân tấn công đa năng lớp Antei, thuộc đề án 949A (NATO gọi là lớp Oscar-II) sẽ được trang bị hệ thống tên lửa hành trình Kalibr.
Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu tuyên bố rằng, trong tương lai, các phương tiện vũ khí sát thương có độ chính xác cao, chẳng hạn như tổ hợp tên lửa Kalibr sẽ thành động lực cơ bản để răn đe các kẻ địch xâm lược tiềm tàng trên biển và trên cả đất liền.
Hiện nay, tại nhà máy Zvezda đang diễn ra quá trình hiện đại hóa sâu các tàu ngầm hạt nhân thuộc đề án 949A, bao gồm cả việc thay thế bộ trang bị vũ khí bằng tổ hợp tên lửa Kalibr. Tàu ngầm Antei thuộc đề án 949A có lượng giãn nước 24.000 tấn, chiều dài 154 m, chiều rộng hơn 18 mét, có khả năng di chuyển dưới nước với tốc độ là 32 hải lý và lặn xuống đến độ sâu 600 mét.
Chức năng cơ bản của tàu ngầm là hủy diệt các tàu sân bay của đối phương, ngoài ra nó còn có thể tấn công các mục tiêu nằm sâu trong đất liền. Trước đây, tàu ngầm Antei được trang bị tên lửa hành trình Granit, cũng như 6 ống phóng ngư lôi loại 533mm.
Hiện nay, ngoài các tàu ngầm hạt nhân thuộc đề án 949A, nhà máy Zvezda và Zvezdochka của Nga còn đang tiến hành hiện đại hóa sâu loại tàu ngầm hạt nhân chiến lược thế hệ 3 thuộc Project 971М, lớp Shchuka-B (NATO định danh Akula III) để chúng cũng mang được tên lửa hành trình thế hệ mới.
Trong tương lai, tất cả các tàu ngầm hạt nhân được hải quân Nga nâng cấp đều sẽ được trang bị hệ thống phóng tên lửa hành trình Kalibr-PL. Đặc biệt là mỗi tàu ngầm Project 949АМ sẽ mang được tới 72 tên lửa hành trình Kalibr-PL, biến nó thành kho tên lửa khổng lồ dưới đáy biển.
Tên lửa Kalibr cũng do Viện OKB Novator ở Yekaterinburg (nằm trong tập đoàn Phòng không Almaz-Antei) phát triển. Đây là một họ tên lửa với nhiều phiên bản dành cho quân đội Nga và khách hàng nước ngoài và có 2 biến thể khác nhau là tấn công đối hạm và đối đất.
Tên lửa hành trình Kalibr có đầy đủ các các phiên bản dành cho Lục quân (Kalibr-M) và Không quân Nga (Kalibr-A), nhưng các tên lửa này được trang bị phổ biến nhất trong Hải quân Nga. Chúng đang được sản xuất để trang bị cho tàu ngầm (Kalibr-PL) và tàu nổi (Kalibr-NK).
Trong hệ thống tên lửa Kalibr, ngoài các loại ngư lôi và tên lửa chống ngầm, phiên bản đối hạm cơ sở được định danh là 3M-54, còn phiên bản tấn công mặt đất cơ sở là 3M-14.
Từ trước đến nay, chúng ta thường biết đến phiên bản xuất khẩu của loại tên lửa hành trình này là Klub 3M-54E và 3M-14E với tầm phóng vẻn vẹn chưa tới 300km. Tuy nhiên, phiên bản 3M-54 của Nga có phạm vi chống hạm lên tới 660km, còn 3M-14 có tầm phóng siêu xa 2.500km.
Tên lửa 3M-14, theo định danh của Bộ Quốc phòng Nga (DOD) là SS-N-30A. Đây là một biến thể tấn công mặt đất dẫn đường quán tính triển khai cho các tàu ngầm Nga, có tầm phóng và tính năng ngang ngửa với tên lửa hành trình Tomahawk của Mỹ.
Kalibr có chiều dài cơ bản 6,2 m (20 ft), với đầu đạn nặng 450 kg (990 lb), phạm vi tấn công tới 1.500-2.500 km (930-1,550 mi), tốc độ hành trình cận âm Mach 0,8.
Tên lửa 3M-14T cũng có định danh DOD là SS-N-30A, được triển khai cho các tàu mặt nước với hệ thống phóng thẳng đứng (VLS), với lực đẩy véc-tơ tăng áp. Chiều dài cơ bản 8,9m (29 ft), các tham số khác cũng tương tự như 3M-14.
Tên lửa 3M-54, theo định danh của Bộ Quốc phòng Nga (DOD) là SS-N-27A (tên mã NATO là Sizzler) là tên lửa ngầm đối hạm tốc độ siêu âm, có chiều dài 8,22m, đầu đạn nặng 200kg nhưng tầm phóng tối đa lên tới 660km, đoạn cuối bay ở độ cao 4,6m so với mặt biển, với vận tốc 2,9Mach.
