Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump hé lộ địa điểm cho cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin, ông khẳng định đây sẽ là “một lựa chọn rất được ưa chuộng vì nhiều lý do”.
Trước đó, nhiều người dự đoán hai nhà lãnh đạo sẽ chọn lãnh thổ trung lập để hội đàm, thậm chí ông Putin từng gợi ý Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE).
Tuy nhiên, việc chọn lãnh thổ Mỹ làm nơi tổ chức – cụ thể là bang Alaska – đã gây bất ngờ và dường như mang lại lợi ích cho cả hai phía.
Bề ngoài, đây có thể được xem là động thái thể hiện sức mạnh của ông Trump: ông Putin là người phải sang gặp ông. Nhưng phía Nga cũng hưởng lợi rõ rệt.
Việc tổ chức trên đất Mỹ giúp ông Putin tránh bay qua những quốc gia thù địch, trong bối cảnh ông đã bị Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) phát lệnh bắt giữ suốt 2 năm qua. Ngoài ra, điều này mở ra khả năng ông Trump sẽ đáp lễ bằng chuyến thăm Nga, lời mời đã được ông Putin đưa ra từ trước.
Lựa chọn Alaska cũng nhận được sự ủng hộ của các lãnh đạo chính trị địa phương. Thống đốc bang Mike Dunleavy (đảng Cộng hòa) gọi Alaska là “cây cầu nối giữa các quốc gia” và “vị trí chiến lược nhất thế giới” nhờ khoảng cách gần Nga, sẵn sàng cho “cuộc gặp lịch sử” này.
“Mỹ và Nga là láng giềng gần”
Thượng nghị sĩ Dan Sullivan (đảng Cộng hòa) đồng tình, còn ông Yuri Ushakov – trợ lý cấp cao của Tổng thống Putin – mô tả Alaska là điểm gặp “hợp lý”.
“Mỹ và Nga là láng giềng, cùng chung biên giới”, ông Ushakov nói qua hãng thông tấn TASS. “Rất hợp lý nếu phái đoàn chúng tôi chỉ cần bay qua eo biển Bering để tham dự hội nghị thượng đỉnh quan trọng này ngay tại Alaska”.
Tuy nhiên, ở Mỹ vẫn có những tiếng nói cảnh giác. Thượng nghị sĩ Lisa Murkowski – người ủng hộ mạnh mẽ Ukraine – từng nói ý tưởng ông Trump “bỏ rơi Ukraine” để bắt tay ông Putin khiến bà khó chịu. Về tin cuộc gặp, bà viết trên X: “Dù vẫn cực kỳ cảnh giác, tôi hy vọng các cuộc thảo luận này sẽ mang lại tiến triển thực sự và giúp kết thúc chiến tranh trên cơ sở công bằng”.
Chuyến thăm vào thứ Sáu tới sẽ là lần đầu tiên ông Putin đến Mỹ sau một thập kỷ, kể từ Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ở New York dưới thời Tổng thống Barack Obama.
John Herbst, cựu Đại sứ Mỹ tại Ukraine, nhận định ông Putin “hài lòng” khi để ông Trump thắng lợi về lựa chọn địa điểm vì Tổng thống Mỹ đang đối xử “mềm mỏng” với ông. Theo ông Herbst, các chi tiết hé lộ nhiều nhượng bộ từ phía Ukraine chỉ để đổi lấy một lệnh ngừng bắn – vốn hiếm khi bền vững – mà không có bất kỳ nhượng bộ nào từ Nga.
Dù có vẻ đề xuất Alaska đến từ chính quyền Trump, một số chuyên gia cho rằng ý tưởng này xuất phát từ Moscow. Nina Khrushcheva, giáo sư quan hệ quốc tế tại The New School (New York), tiết lộ nguồn tin ở Moscow cho biết ông Kirill Dmitriev – đặc phái viên của ông Putin – là người đưa ra đề xuất.
“Màn trình diễn hoàn hảo” với ông Trump
“Ban đầu ai cũng nghĩ sẽ là nước thứ ba, có thể là Arab Saudi, nên khi nghe Alaska, tất cả đều sốc, nhưng đó là lựa chọn thông minh”, bà Khrushcheva nói. “Với ông Trump, đây là show diễn hoàn hảo – ông ấy ở trên sân nhà”.
Theo bà, ông Putin cũng hưởng lợi lớn khi “chỉ cần vượt qua một eo biển là tới” thay vì bay qua các nước khác. Bay vào Mỹ – quốc gia không công nhận thẩm quyền ICC – đồng nghĩa với việc ông Putin không lo bị bắt giữ.
Năm ngoái, ông Putin từng tới Mông Cổ (quốc gia thành viên ICC) và không gặp hậu quả nào, dù ICC cáo buộc nước này “không hợp tác”.
Biểu tượng lịch sử và ẩn ý chính trị
Alaska không chỉ là bang Mỹ gần Moscow nhất, mà còn từng là lãnh thổ Nga. Năm 1867, Sa hoàng Alexander II bán Alaska cho Mỹ với giá 7,2 triệu USD. Trong lịch sử, một số người theo chủ nghĩa dân tộc Nga luôn muốn giành vùng đất này.
Andrew Jackson – Tổng thống Mỹ thời điểm thương vụ – là nhân vật mà ông Trump ngưỡng mộ, từng đưa chân dung ông trở lại Phòng Bầu dục chỉ vài ngày sau khi nhậm chức.
Bà Khrushcheva cho rằng Alaska có thể là “biểu tượng” cho mối quan hệ thương mại mà Kremlin muốn mở rộng với Washington. Tuy nhiên, việc Mỹ “sáp nhập” lãnh thổ Nga trước đây cũng có thể trở thành vũ khí để ông Putin mỉa mai nếu đàm phán không diễn ra theo ý ông.
Các đồng minh châu Âu của Ukraine đưa ra đề xuất trước cuộc đàm phán ở Alaska
Ông Zelensky có thể khiến ông Trump tức giận vì bác đề xuất về lãnh thổ
Ông Trump nói sẽ gặp ông Putin tại Alaska, bàn về khả năng trao đổi lãnh thổ Nga-Ukraine
Theo Telegraph
