Thiếu niên Ukraine đối mặt với tình thế khó khăn: Chiến đấu hay bỏ trốn

"Tôi đã hoãn quyết định đến tận phút cuối", Roman Biletskyi chia sẻ với Reuters từ ký túc xá của mình ở Slovakia, nơi anh đã đến vào tháng 2. "Đó là tấm vé một chiều".

Không phải tất cả các thiếu niên Ukraine đều đưa ra quyết định giống nhau, như Andriy Kotyk, gia nhập quân đội ngay từ đầu cuộc chiến vào năm 2022 khi vừa tròn 18 tuổi.

"Tôi đã suy nghĩ kỹ và quyết định mình nên gia nhập", Kotyk, người mặc áo giáp và cầm súng tự động, chia sẻ từ vị trí của mình ở khu vực Kharkov, phía đông bắc Ukraine, nơi anh đang chờ sửa chữa xe sau khi sống sót trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái.

"Tôi đã nói tôi sẽ đi bảo vệ quê hương", anh nói thêm. "Phục vụ vẫn tốt hơn là bỏ chạy".

Ukraine đã cấm phần lớn nam giới trưởng thành rời khỏi đất nước kể từ khi xung đột với Nga bùng nổ vào tháng 2/2022. Các cuộc phỏng vấn của Reuters với một số người trẻ tuổi ở Ukraine, cùng với các hộ gia đình, sĩ quan tuyển quân và quan chức, cho thấy một tình thế khó khăn đang khiến hàng nghìn thanh niên và gia đình họ phải đối mặt khi tuổi trưởng thành đến gần: Họ nên ở lại hay ra đi?

Mặc dù đa số quyết định ở lại, nhưng một số người như anh Biletskyi đã chọn ra nước ngoài để tránh khả năng bị thương tật hoặc tử vong trên chiến trường. Khi cuộc chiến tiến tới năm thứ ba, Nga đang có ưu thế và Ukraine đang cố gắng tăng cường lực lượng đang thiếu hụt và già hóa.

Theo dữ liệu từ EU, hơn 190.000 thiếu niên Ukraine ở độ tuổi 14-17 đã đăng ký tạm trú tại các quốc gia EU kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu, trong số hàng triệu người đã rời khỏi Ukraine.

Trong khi độ tuổi gọi nhập ngũ của Ukraine là 25, đã được giảm xuống từ 27 vào mùa Xuân năm nay, các đồng minh của Ukraine đang tăng áp lực để nước này tuyển thêm người trẻ, một động thái mà Kiev đã từ chối.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã chia sẻ với Reuters hôm 4/12 rằng Ukraine phải đưa ra những quyết định khó khăn. "Ví dụ, việc đưa những người trẻ hơn vào cuộc chiến, chúng tôi nghĩ, nhiều người trong chúng tôi nghĩ, là điều cần thiết. Hiện tại, những người từ 18 đến 25 tuổi chưa tham chiến", ông nói trong một cuộc phỏng vấn.

Quân đội và Bộ Quốc phòng Ukraine không đưa ra bình luận về vấn đề tuyển quân trong bài viết này.

"Tôi đã từ bỏ những suy nghĩ trẻ con"

Cả Biletskyi và Kotyk đều không hối hận về lựa chọn của mình.

"Tôi nghĩ mình sẽ hối hận nếu không đi", Biletskyi chia sẻ, thêm rằng anh cảm thấy lo sợ khi gần đến sinh nhật 18 tuổi. Anh nhớ lại cảnh gia đình đã lo lắng chuẩn bị cho anh ra đi.

"Thời gian đang trôi qua", Biletskyi, hiện đang học quản lý kinh doanh tại một trường đại học ở thủ đô Bratislava của Slovakia, cho biết. "Chúng tôi hành động mà không có cảm xúc. Tất cả đều hiểu tôi phải đi".

Kotyk đã tốt nghiệp trường âm nhạc trước khi chiến tranh nổ ra, khiến anh cảm thấy có nghĩa vụ phải gia nhập quân đội cùng với 4 người bạn của mình. Chiến dịch đầu tiên mà anh tham gia là giải phóng thành phố Kherson phía nam Ukraine vào cuối năm 2022.

"Những nhiệm vụ quân sự đầu tiên thực sự rất, rất đáng sợ", anh chia sẻ. "Sau đó, tôi đã quen với nó".

Anh thừa nhận cuộc chiến đã thay đổi anh một cách sâu sắc. "Tôi đã từ bỏ những suy nghĩ trẻ con", anh nói, mặc dù vẫn nuôi hy vọng sẽ trở lại với niềm đam mê ca hát vào một ngày nào đó và kết hôn. Anh nói anh hiểu tại sao nhiều thanh niên quyết định rời khỏi đất nước, và không muốn phê phán họ, mặc dù cuộc di cư này khiến anh cảm thấy đau lòng vì những người ở lại chiến đấu đã rất mệt mỏi.

Một số quan chức cấp cao, bao gồm cả Bộ trưởng Ngoại giao Dmytro Kuleba khi đó, đã công khai chỉ trích những người đàn ông trong độ tuổi nghĩa vụ sống ở nước ngoài trong khi những người đồng hương của họ đang chiến đấu và hy sinh vì đất nước.

Cơn giận này phản ánh một cuộc tranh luận gay gắt trong xã hội Ukraine về việc chạy trốn khỏi đất nước trong thời kỳ chiến tranh, mở ra khả năng chia rẽ và mâu thuẫn khi cuộc chiến kết thúc và công dân bắt đầu trở về từ nước ngoài.

Tương lai đầy rủi ro

Tuổi trung bình của các binh sĩ Ukraine là hơn 40, theo Đại sứ Canada tại Ukraine, bà Natalka Cmoc. Kiev không công bố số liệu này.

Quân đội cần nhiều chiến binh trẻ hơn, những người có thể mang lại động lực và sức bền cho chiến dịch, Volodymyr Davydiuk, một tuyển dụng viên của Lữ đoàn Tấn công số 3 nổi tiếng ở Kiev, cho biết.

"Khả năng chiến đấu của một người 40 tuổi và một người 20 tuổi rất khác nhau", ông nói thêm.

Lữ đoàn Khartia của Kotyk đang tìm cách tăng cường tuyển quân từ những người trẻ tuổi, những người đang đứng trước ngưỡng cửa cuộc đời như tốt nghiệp trung học hoặc đại học.

Danylo Velychko, người làm việc trong bộ phận tuyển quân của Khartia, cho biết thanh niên chỉ chiếm một phần nhỏ trong lữ đoàn, khi độ tuổi trung bình của những người nộp đơn hiện đang trên 32.

Nhu cầu về thêm người không chỉ giới hạn trong quân đội ở Ukraine – quốc gia có khoảng 41 triệu dân trước chiến tranh. Nền kinh tế nước này cũng bị ảnh hưởng nặng nề bởi cuộc xung đột, với tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng khi công dân ra mặt trận, tỷ lệ sinh giảm và người dân bỏ trốn ra nước ngoài.

Theo số liệu từ nhà nước, trong 6 tháng đầu năm 2024, đã có tổng cộng 87.655 trẻ em được sinh ra ở Ukraine, giảm khoảng 1/3 so với 132.595 em được sinh ra trong nửa đầu năm 2021.

Trong khi đó, gần 7 triệu người Ukraine ở mọi lứa tuổi đã rời khỏi đất nước kể từ khi cuộc xâm lược bắt đầu, theo Liên Hợp Quốc. Gần 4,2 triệu người đã được bảo vệ tạm thời tại EU tính đến cuối tháng 9.

Kiev đang cố gắng ngăn chặn làn sóng di cư và khuyến khích những người đang ở nước ngoài quay trở về. Vào ngày 3/12, Quốc hội Ukraine đã phê chuẩn việc bổ nhiệm một Phó Thủ tướng để đứng đầu một bộ mới về đoàn kết quốc gia, với nhiệm vụ xây dựng các chính sách đưa công dân trở về.

Điều này không phải là một nhiệm vụ dễ dàng, khi Nga đang chiếm ưu thế, hệ thống điện của Ukraine bị tàn phá bởi tên lửa và không chắc chắn về mức độ hỗ trợ từ phương Tây sau chiến thắng bầu cử của ông Donald Trump ở Mỹ.