Tối 5/1, Ban tổ chức Giải báo chí về Quốc hội và HĐND (Giải Diên Hồng) tổ chức lễ trao Giải Diên Hồng lần thứ 3, năm 2025.
Phát biểu tại lễ trao giải, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết năm nay Ban Tổ chức đã tiếp nhận được những tác phẩm báo chí với sự tìm tòi mới mẻ, sáng tạo, hấp dẫn, thuyết phục, được độc giả đón nhận và Hội đồng chấm giải đánh giá cao.
Nhiều bài viết đã nêu bật được những nỗ lực, quyết tâm đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động, kết quả quan trọng, khá toàn diện trên các mặt công tác của Quốc hội trong năm 2024.
Đặc biệt, báo chí đã có nhiều bài phân tích sâu sắc, góp phần thúc đẩy đổi mới tư duy trong quá trình xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật. Các bài viết đã khơi gợi tinh thần sáng tạo, khuyến khích giải phóng mọi nguồn lực để phát triển đất nước.
Sau hơn 11 tháng phát động, Giải Diên Hồng lần thứ 3 đã thu hút sự quan tâm của đông đảo nhà báo với 4.079 tác phẩm dự thi đến từ 163 cơ quan báo chí. Các tác phẩm dự thi không chỉ đa dạng về thể loại (báo điện tử, phát thanh, truyền hình, báo in) mà còn phong phú về nội dung, thể hiện sự sáng tạo và tâm huyết của người làm báo.
Trên cơ sở nghiên cứu hồ sơ của 105 tác phẩm do Hội đồng chấm sơ khảo đề xuất vào vòng chung khảo, Hội đồng chấm chung khảo đã chọn được 83 tác phẩm xuất sắc nhất để đề xuất Ban Tổ chức trao Giải, gồm: 8 giải A, 15 giải B, 20 giải C, 40 giải Khuyến khích.
Trong đó, tuyến bài “Tháo gỡ điểm nghẽn thể chế bắt đầu từ đâu” của nhóm tác giả Lê Đức Sảo (bút danh Lê Thọ Bình) và Nguyễn Bá Chiêm đã nhận giải Khuyến khích.
Loạt bài được VietTimes thực hiện khi Tổng bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Trong 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực thì thể chế là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”. Tổng bí thư gọi thể chế là “điểm nghẽn của điểm nghẽn” bởi nó tác động trực tiếp tới hạ tầng và nhân lực.
Trong bài viết đầu tiên có tựa đề: “3 đột phá tháo gỡ điểm nghẽn thể chế”, VietTimes phỏng vấn ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông, Hội Truyền thông số Việt Nam. Chuyên gia cho rằng ngoài tiếp tục hoàn thiện kinh tế thị trường, công nghệ số để tạo đột phá trong vận hành hệ thống hành chính; cải cách hệ thống lập pháp và tòa án là 3 khâu đột phá trong việc tháo gỡ “điểm nghẽn” thế chế.
Ngoài ra, chuyên gia cũng cắt nghĩa thế nào “điểm nghẽn thể chế” bằng những ví dụ sinh động như cài cắm chính sách, ưu ái doanh nghiệp sân sau, đồng thời giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về cách tháo gỡ “điểm nghẽn” cũng như các điểm đột phá để thực hiện các vấn đề tồn tại liên quan hệ thống lập pháp, tư pháp và hành chính.
Trong bài viết thứ 2"Dùng công nghệ số thay đổi cách vận hành bộ máy hành chính", ông Nguyễn Quang Đồng cho rằng cách làm luật của chúng ta đang kẹt ở thế lưỡng nan giữa 2 xu hướng làm luật là phải ngắn gọn, dễ hiểu và phải cụ thể, chi tiết thì mới nhanh chóng đi vào cuộc sống. Theo chuyên gia luật khung thì lo cơ quan hành pháp lạm quyền, mà chi tiết thì dễ bị lạc hậu, lại phải sửa, mất quá nhiều công sức và thời gian. Trong khi việc giải thích luật ở Việt Nam còn hạn chế, đặt ra vấn đề cải cách hệ thống tòa án.
Còn với bộ máy hành chính, để đáp ứng mục tiêu trong kỷ nguyên vươn mình, Việt Nam cần áp dụng công nghệ, thay vì chỉ phân cấp, phân quyền theo cấp bậc hành chính. Đối với cán bộ, chuyên gia chỉ ra tình trạng sợ hãi, gây tê liệt hệ thống, đi kèm đó giải thích cơ chế hình thành tâm lý này và các giải pháp giải quyết tình trạng trên.
Trong bài 3 "Đổi mới quy trình lập pháp theo 3 bước của Quốc hội", TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, có những chia sẻ thẳng thắn, đề cập đến việc thay đổi tư duy làm luật. Theo đó, nghẽn thể chế là hiện tượng các quy định, thủ tục hoặc chính sách bị thiết lập quá mức cần thiết, hoặc can thiệp quá sâu vào các hoạt động kinh tế - xã hội, làm giảm tính linh hoạt, hiệu quả của hệ thống. Điều này dẫn đến sự chậm trễ, phức tạp hóa quy trình, gia tăng chi phí cho Nhà nước, doanh nghiệp và cá nhân, đồng thời hạn chế sự sáng tạo và phát triển.
Theo chức năng, Chính phủ sẽ ban hành pháp luật để tăng cường quản lý. Với tư cách là cơ quan đại diện cho dân và nắm giữ quyền lập pháp, Quốc hội có trách nhiệm kiểm soát việc ban hành pháp luật để bảo vệ quyền tự do của người dân. Còn tòa án với tư cách là cơ quan bảo vệ công lý và nắm giữ quyền tư pháp sẽ bảo đảm rằng pháp luật phải đạt được công lý và phải phù hợp với Hiến pháp.
Chuyên gia cũng cho rằng cần phải rõ ràng quyền, chức năng lập pháp của Quốc hội là quyền kiểm soát, thẩm định việc ban hành pháp luật, không phải xây dựng luật. Theo đề xuất, về việc cần phải có một phiên làm việc chuyên về việc thẩm định sự cần thiết của luật và đổi mới tư duy liên quan công nghệ làm luật bao gồm cả quy trình lập pháp và kỹ thuật lập pháp.
Bài 1: "Tháo gỡ được điểm nghẽn về thể chế, tăng trưởng GDP có thể đạt mức 2 con số"
Bài 2: Dùng công nghệ số thay đổi cách vận hành bộ máy hành chính
Bài 3: Đổi mới quy trình lập pháp theo “3 bước” của Quốc hội
