2 ngày sau khi những người ủng hộ ông Trump, được sự khuuyeens khích của ông, ập vào tòa nhà Quốc hội Mỹ khiến cho khu vực này bị phong tỏa, Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi nói rằng bà đã làm việc với quan chức hàng đầu của Lầu Năm Góc, tướng Mark Milley, để làm rõ cách thức ngăn chặn “một tổng thống rối trí” khỏi sử dụng các mã kích hoạt tấn công hạt nhân.
Theo như ông Milley phản ánh lại với bà, Hiến pháp Mỹ trao cho Tổng thống quyền lực độc nhất để sử dụng vũ khí hạt nhân. Quốc hội không thể nào can thiệp, và các lãnh đạo của Lầu Năm Góc, các tướng lĩnh hay thường dân, cũng phải tuân thủ theo chỉ thị đó của tổng thống, dù cho họ có nhất trí với hành động đó hay không.
Ở bất cứ nơi nào, Tổng thống Trump đều được hộ tống bởi một cố vấn mang theo “Nuclear Football” (Quả bóng hạt nhân), chiếc vali chứa bản hướng dẫn, kế hoạch tấn công và các đoạn mã để khởi động một đòn tấn công hạt nhân mà chỉ có Tổng thống mới có thể sử dụng.
Do cần phải tính tới các điều chỉnh cho cuộc tấn công, trang thiết bị nào cần được sử dụng và mục tiêu nào được lựa chọn…Tổng thống Mỹ thường phải tham vấn với các tướng lĩnh quân đội trước khi quyết định tấn công hạt nhân.
Nhưng một khi Tổng thống đã đưa ra quyết định – dù đã có sự tính toán kỹ lưỡng hay chỉ là do một phút tức giận – “dù là quân đội hay Quốc hội cũng không thể can thiệp nổi”, một báo cáo hồi tháng 12 năm ngoái về quyền ra lệnh và kiểm soát hạt nhân, do Vụ Khảo cứu Quốc hội đưa ra có nêu.
Hạn chế duy nhất mà một Tổng thống Mỹ gặp phải trong quyết định ra đòn tấn công hạt nhân là tính hợp pháp của đòn tấn công đó. Luật chiến tranh cho phép một quan chức quân đội từ chối chấp hành chỉ đạo từ Tổng thống khi mà Tổng thống chỉ đạo thực hiện điều gì đó bất hợp pháp.
“Tuy nhiên nhiều câu hỏi về tính hợp pháp của chỉ thị - liệu nó có phù hợp với các quy định, theo luật xung đột vũ trang, sự cân đối và sự khác nhau – có khả năng sẽ dẫn tới các cuộc tham vấn và sự thay đổi trong chỉ thị của Tổng thống, thay vì bị khước từ thực hiện bởi quan chức quân đội” – theo Vụ Khảo cứu Quốc hội.
Nếu Tổng thống quyết định thực hiện đòn tấn công hạt nhân, ông thường phải tham vấn các tướng lĩnh quân đội để vạch ra các lựa chọn sẵn có.
Bên trong vali hạt nhân, ông sẽ tìm thấy những lựa chọn tấn công hạt nhân và các trang thiết bị liên lạc cần thiết để thực hiện nó.
Tổng thống sẽ phải sử dụng một tấm thẻ ghi các đoạn mã độc nhất chỉ ông mới có được, gọi là “bánh quy”, để xác nhận rằng ông chính là tổng tư lệnh quân đội có đủ thẩm quyền để ra lệnh tấn công.
Lệnh tấn công hạt nhân sau đó sẽ được truyền về Bộ Tư lệnh Chiến lược Mỹ, nơi mà một sĩ quan sẽ xác nhận rằng tín hiệu được truyền đi bởi Tổng thống và thực hiện chỉ thị. Chỉ mất 2 phút từ lúc chỉ thị được phát đi là có thể thực hiện một vụ phóng tên lửa mang đầu đạn hạt nhân từ mặt đất, hoặc 15 phút nếu phóng từ tàu ngầm.
“Những người chịu trách nhiệm ra lệnh, xét về mặt kỹ thuật, có thể từ chối tiếp nhận chỉ thị, nhưng một chỉ thị đã được xác thực thì được xem là đã hợp pháp” – Derek Johnson, thuộc tổ chức chống hạt nhân Global Zero, nói.
Trong tất cả quy trình khởi động tấn công hạt nhân này, không có bất cứ ngoại lệ nào, kể cả trong trường hợp Tổng thống bị coi là bất ổn về tâm lý hay phớt lờ sự tham vấn của các tướng lĩnh của ông.
Trong trường hợp đó, lựa chọn duy nhất – mà bà Pelosi đã nêu trong trường hợp của Tổng thống Trump – là kích hoạt Tu chính án 25 của Hiến pháp về việc tước bỏ quyền lực của Tổng thống.
