Áp dụng cơ chế một cửa, một bộ hồ sơ
Ngày 12/9, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp nghe báo cáo, cho ý kiến về sửa đổi Luật Xây dựng, với sự tham gia của nhiều bộ, ngành, địa phương, chuyên gia, hiệp hội trong ngành xây dựng.
Kết luận cuộc họp, Phó thủ tướng đề nghị Bộ Xây dựng bám sát cơ sở chính trị, chỉ đạo của Bộ Chính trị và Chính phủ; coi việc sửa đổi Luật Xây dựng là nhiệm vụ cấp bách, nhằm thể chế hóa chủ trương phân cấp, phân quyền, sắp xếp đơn vị hành chính, tổ chức lại chính quyền địa phương 2 cấp. Luật cần đồng bộ, thống nhất với các luật liên quan như Đất đai, Quy hoạch, Đầu tư, tạo thuận lợi cho địa phương thực thi.
Theo Phó thủ tướng, các điều, khoản trong Dự thảo Luật cần phân loại thành 4 nhóm.
Thứ nhất là nhóm chỉnh sửa kỹ thuật, câu chữ để bảo đảm tính thống nhất với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Thứ hai là nhóm thay đổi chính sách, cần tập trung phân tích sâu, nhất là các vấn đề phân cấp, thẩm quyền và kỹ thuật quản lý.
Thứ ba là nhóm đơn giản hóa thủ tục hành chính, có thể cắt giảm 50% công đoạn, áp dụng cơ chế "một cửa, một bộ hồ sơ".
Thứ tư là nhóm về ứng dụng công nghệ thông tin và dữ liệu số trong quản lý xây dựng.
"Chúng ta phải loại bỏ khỏi dự thảo những quy định trùng lặp với luật khác", Phó thủ tướng nói.
Cho ý kiến về một số vấn đề cụ thể, Phó thủ tướng đề nghị cách phân loại dự án phải dựa trên tính chất công trình, mức độ phức tạp về công nghệ, ảnh hưởng đến an toàn, môi trường và xã hội.
Việc xác định đối tượng quản lý cần tập trung vào 3 nhóm: Chủ đầu tư và chủ quản đầu tư; tư vấn thiết kế, giám sát, thẩm định; nhà thầu chính và phụ.
Về thủ tục cấp phép xây dựng, Phó thủ tướng nhấn mạnh đây là công cụ quản lý cuối cùng, bảo đảm công trình đáp ứng quy hoạch, thiết kế, phòng cháy chữa cháy, môi trường.
Tuy nhiên, ông Trần Hồng Hà cho rằng cần rút ngắn thời gian, tránh chồng chéo, đồng thời phân cấp nhưng vẫn giữ tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế về năng lực cán bộ, đơn vị tư vấn, giám sát, nhà thầu.
"Không nên sợ tên gọi giấy phép. Quan trọng là cải cách quy trình, nhiều thủ tục trong một bộ hồ sơ, một cửa, rõ thẩm quyền. Nếu hồ sơ thiết kế khả thi đã tích hợp đầy đủ các nội dung này thì việc cấp phép gần như chỉ mang tính khẳng định", Phó thủ tướng nêu rõ.
Cho phép dùng tư vấn nước ngoài, mở đường cho công nghệ mới
Chỉ ra tình trạng còn thiếu quy chuẩn, định mức, đơn giá trong lĩnh vực xây dựng khiến cả cơ quan Trung ương lẫn địa phương đều vướng, Phó thủ tướng đề nghị mở hướng tham khảo, áp dụng tiêu chuẩn quốc tế, công nghệ của nước sản xuất đối với những lĩnh vực trong nước chưa ban hành. Điều này đặc biệt quan trọng với các công trình mới như đường sắt tốc độ cao, cao tốc, sân bay.
Ngoài ra, Luật cần cho phép sử dụng tư vấn nước ngoài khi trong nước chưa đủ năng lực, để đảm bảo tính khách quan, khoa học. Việc tổ chức ban quản lý dự án cũng phải linh hoạt, tránh tình trạng "không mời được tư vấn thì dự án ách tắc".
Để bảo đảm quyền lợi doanh nghiệp, khuyến khích đổi mới sáng tạo, Phó thủ tướng lưu ý, các quy định về thanh toán, quyết toán hiện còn bất cập, nhất là với doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhà thầu phụ; nghiên cứu thay quy định chỉ thanh toán sau khi có kết luận thanh tra, kiểm toán, bằng cơ chế ràng buộc hợp đồng. Thời hạn bảo hành công trình cũng nên giao Chính phủ quy định linh hoạt, phù hợp từng loại dự án.
Đồng thời, Luật cần tạo không gian cho chủ đầu tư áp dụng công nghệ mới, hướng tới công trình xanh, thông minh, chuyển đổi số. Việc điều chỉnh tổng mức đầu tư, thay đổi công nghệ phải được trao quyền chủ động nhiều hơn cho chủ đầu tư, thay vì phụ thuộc quá mức vào cấp trên.
Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết Dự thảo Luật Xây dựng sửa đổi nhằm cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước theo hướng tạo môi trường pháp lý thuận lợi, minh bạch, an toàn, chi phí tuân thủ thấp; cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; đơn giản hóa thủ tục hành chính; khắc phục bất cập thực tiễn; bảo đảm đồng bộ hệ thống pháp luật.
Dự thảo sửa đổi 141/168 điều, sắp xếp lại thành 8 chương, 96 điều, tập trung vào 4 nhóm vấn đề lớn:
Thứ nhất, đổi mới phương thức quản trị đầu tư xây dựng: phân loại dự án theo hình thức đầu tư thay vì nguồn vốn; rút gọn hình thức quản lý dự án từ 6 xuống 2; quy định rõ quản lý chi phí, hợp đồng; bổ sung công cụ định mức, giá xây dựng; áp dụng BIM, GIS, AI trong cơ sở dữ liệu quốc gia về xây dựng.
Thứ hai, là cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư, kinh doanh. Rút gọn quy trình thẩm định thiết kế; miễn giấy phép xây dựng với dự án đã thẩm định báo cáo khả thi; đơn giản hóa điều kiện khởi công, nghiệm thu; bãi bỏ cấp chứng chỉ năng lực cho tổ chức và một số nhóm thủ tục hành chính.
Thứ ba phân cấp quản lý từ Trung ương đến địa phương, gắn rõ trách nhiệm các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng.
Thứ tư, chỉ quy định vấn đề khung, nguyên tắc thuộc thẩm quyền Quốc hội; các quy định chi tiết giao Chính phủ quyết định.
Bộ Xây dựng cũng đề xuất cho phép tổ chức xây dựng, điều chỉnh, vận dụng giá xây dựng khi chưa có định mức phù hợp; cho phép điều chỉnh nội bộ vốn giữa các dự án thành phần trong cùng tổng mức đầu tư, không thay đổi mục tiêu, quy mô, tiến độ, nhằm giảm thủ tục hành chính.