|
|
| NSND Thế Anh trong vai Ba Duy (phim "Mối tình đầu") |
Sự lựa chọn của số phận
Thế Anh sinh ra trong một gia đình khá giả ở Hà Nội. Khi ông mới 3 tuổi, cha ông đã sang Pháp định cư và có cuộc sống riêng. Từ đó, 2 cha con không một lần gặp mặt. Thời kỳ chiến tranh, việc có cha ở nước ngoài được coi như một “tì vết” trong lý lịch, nên ông đành thi vào sư phạm và suýt nữa thì đã là một thầy giáo dạy toán. Nhưng học được 4 tháng, “máu” nghệ sĩ lại đưa ông thi vào lớp diễn viên của Trường nghệ thuật Sân khấu, để rồi, ông đã cùng thế hệ “nghệ sĩ vàng” như NSND Trần Tiến, NSND Đoàn Dũng, NSND Doãn Châu, NSND Trọng Khôi … làm nên dấu ấn rực rõ cho điện ảnh cách mạng.
Vai tên sĩ quan Mỹ trong vở “Đêm đen” của Ngô Y Linh đã mang cho Thế Anh tấm bằng tốt nghiệp xuất sắc, đưa ông về Đoàn Kịch nói Trung ương làm việc, đúng lúc đạo diễn Huy Thành đang tìm một gương mặt vào vai Trung úy Phương cho bộ phim nhựa “Nổi gió” (Đào Hồng Cẩm).
11 người đã thử vai, thậm chí, bộ phim đã quay được 400m, mà đạo diễn vẫn quyết định dừng lại để tuyển diễn viên. Và Thế Anh xuất hiện như một sự lựa chọn của số phận. Ngoại hình cùng cách thể hiện nội tâm nhân vật xuất sắc đến nỗi, khi Thế Anh khoác chiếc áo sĩ quan Cộng hòa, mọi người đã ồ lên: “Trung úy Phương đây rồi!”
Với lối diễn chân thật, có chiều sâu tâm lý, Thế Anh đã tỏa sáng từ bước chân đầu tiên vào điện ảnh. Cùng với vấn đề xã hội nóng bỏng mà bộ phim đặt ra trong cảnh đất nước chia đôi, thì thành công của vai diễn Trung úy Phương là yếu tố quan trọng để kéo khán giả đến với “Nổi gió”.
NSND Thế Anh kể: Có lần ông sang Mỹ, đến sân bay Los Angeles thì một sĩ quan quân đội Sài Gòn trước 1975 chạy ra xin chụp ảnh cùng ông, vì “không ngờ được gặp một diễn viên đóng vai “phía bên kia” giỏi nhất!
Hơn nửa thế kỷ sau, trong lần trò chuyện cùng tôi, ngôi sao điện ảnh Việt Nam vẫn nguyên vẹn niềm tự hào: “Cuộc đời làm nghệ thuật của tôi hết sức may mắn khi được đạo diễn Huy Thành trao cho vai diễn này. Suốt hơn 50 năm làm nghệ thuật, tôi đã hóa thân qua nhiều nhân vật, nhưng khán giả vẫn cứ gọi tôi là Trung úy Phương. Không phải tôi, mà chính đạo diễn Huy Thành đã là người làm nên điều kỳ diệu đó.”
“Nổi gió” đã là nhịp cầu đưa Thế Anh thành người của công chúng khi sự nghiệp vừa mới bắt đầu và hơn 40 năm sau, lại góp phần mang Giải thưởng Hồ Chí Minh cho đạo diễn Huy Thành.
| |
|
NSND Thế Anh và NSND Lan Hương gặp lại nhau sau mấy chục năm đóng phim "Em bé Hà Nội"
|
Lao động nghệ thuật nghiêm cẩn
Thế Anh tiếp tục khẳng định tài năng trong hàng loạt vai diễn trên sân khấu, cả chính diện lẫn phản diện với một phong cách diễn luôn căng đầy sáng tạo, hào hoa mà chân thực: tên gián điệp Đức Stavinsky trong “Nila - Cô bé đánh trống trận”, bác sĩ Hải trong “Đôi mắt”, thủy thủ Rubacov trong “Chuông đồng hồ điện Kremli”, cố vấn Mỹ trong “Anh Trỗi” cùng nhiều vở nổi tiếng khác: Âm mưu và tình yêu, “Hoa anh túc”, “Khúc thứ ba bi tráng”, “Vụ án Eroxtrat”, “Othello” …
Nhưng dấu ấn đậm nét mà Thế Anh để lại chính là điện ảnh. Sau thành công của vai Trung úy Phương, Thế Anh tiếp tục gây được ấn tượng với nhiều đạo diễn, để liên tiếp xuất hiện trong phim “Đường về quê mẹ”, “Không nơi ẩn nấp”, “Ngày lễ Thánh”, “Tự thú trước bình minh”, “Đêm hội Long Trì”, “Em bé Hà Nội”... Thế Anh cũng chinh phục cả đạo diễn nổi tiếng cả về tài năng lẫn sự kỹ tính, Hải Ninh, để vào vai chính Ba Duy trong bộ phim “Mối tình đầu”.
Sinh thời, NSND Hải Ninh kể cho tôi rằng, khi làm phim, ông rất muốn nhân vật vào vai Ba Duy là người Sài Gòn, nên ban đầu đã chọn Lý Huỳnh. Nhưng đến khi thử vai, thì cả hình thức phong lưu lẫn lối diễn xuất thần cùng bản lĩnh thể hiện tâm lý nhân vật hiếm có của Thế Anh đã “đánh gục” sự khó tính của ông.
NSND Thế Anh đã có những tháng ngày lăn lóc trong các ổ nghiện hút, để xâm nhập thực tế và kết quả là “những cảnh diễn xuất về xì ke đến nay chưa diễn viên nào vượt qua được” như nhận xét của NSND Hải Ninh.
| |
|
NSND Thế Anh và đạo diễn, NSND Hải Ninh (ảnh: Thanh Hằng)
|
NSND Thế Anh xúc động nhớ lại: “Khán giả trong Nam ngoài Bắc yêu thích bộ phim đến mức, đã có nơi chen chúc đi xem gây chết người.”
NSND Hải Ninh không phải hối tiếc về sự lựa chọn của mình, khi “Mối tình đầu” giành giải Nhất UNESCO tại LHPQT Karlovy Vary 1978, giải Bạc LHPQT Tân hiện thực Italia 1981, Bông sen Bạc tại LHP Việt Nam 1978 cùng giải Đạo diễn xuất sắc và giải Diễn viên xuất sắc.
Hai vai diễn để đời trong sự nghiệp diễn viên của Thế Anh nổi tiếng đến mức, ông đã đặt tên 2 cậu con trai của mình là Thế Phương và Thế Duy.
Với NSND Thế Anh, dù vào vai anh hùng hay gian hùng, đều cần tinh thần lao động nghệ thuật nghiêm túc. Khi đóng phim “Đường về quê mẹ”, ông đến tận nhà anh hùng Bùi Ngọc Dương là nguyên mẫu của nhân vật Dư - xin được thắp hương và mượn toàn bộ thư từ, tài liệu liên quan để tìm hiểu cuộc đời, cá tính của nhân vật. Sự học hỏi, lao động quên mình cùng trải nghiệm từ 2 năm quân ngũ đã cho ông có được một vai diễn như ý.
Thời chiến, nên khi đóng phim “Đường về quê mẹ” ở một vùng núi Hòa Bình, Thế Anh phải vừa tập diễn xuất, vừa đeo súng AK để sẵn sàng chiến đấu. Khi quay, công binh phải dùng 2 tấn thuốc nổ để tạo cảnh chiến trường bị bom B52 tàn phá. Lửa đang rừng rực cháy, Thế Anh đã lao vào để có được những cảnh quay ấn tượng, nên bị cháy sém cả tóc, cả áo quần vì gió thổi ngược, “mà lạ, vẫn lạc quan cách mạng lắm” – ông kẻ lại đầy hào hứng.
Nhưng thành công trong các vai diễn cũng mang cho ông nhiều phiền toái. Hồi đóng vai cha cố trong “Ngày lễ thánh”, ông bị một số người quá khích ở địa phương dọa chém vì … diễn y như thật. Đến nỗi, mỗi khi ông diễn phải có Công an bảo vệ.
| |
|
NSND Thế Anh vai Trung úy Phương (phim "Nổi gió")
|
Đằng sau những vai diễn
NSND Thế Anh trẻ hơn tuổi thực của mình rất nhiều, đặc biệt là sự trẻ trung của tâm hồn với phông văn hóa sâu rộng. Ông chịu đọc, chịu học. Có lẽ, đây là điều khác biệt ở thế hệ diễn viên như ông. Dù tham gia vai chính hay phụ, ông đều nghiên cứu kỹ kịch bản, để xây dựng được lý lịch nhân vật, tìm cho ra hồn cốt vai diễn.
NSND Thế Anh kể, trong đời mình, ông đã đóng cặp với không biết bao nhiêu diễn viên nữ, nhưng ông ấn tượng mạnh nhất với diễn xuất của NSƯT Lê Vân, NSND Như Quỳnh, NSƯT Phương Thanh, bởi họ là những người có kỹ thuật diễn cao. Nhắc tới NSƯT Lê Vân, NSND Thế Anh còn nguyên niềm ngưỡng mộ bởi lối diễn chân thật và rất ăn ý của chị.
| |
|
NSND Thế Anh luôn trẻ trung và nghịch ngợm (ảnh: Thanh Hằng)
|
Nhìn chung, trong ký ức của ông, các diễn viên miền Bắc được học hành bài bản nên khi diễn, dễ có sự tung hứng nhịp nhàng. Tuy nhiên, các diễn viên miền Nam lại có thế mạnh về nhan sắc và nhất là diễn xuất tự nhiên.
NSND Thế Anh thường phải vào các vai diễn có cảnh “nhạy cảm”. Khi đó, quan niệm cuộc sống chưa “thoáng” như bây giờ, nên ông gặp không ít khó khăn.
NSND Thế Anh cười khi nhớ về kỷ niệm lúc đóng phim “Mối tình đầu”. Cảnh Ba Duy (Thế Anh đóng) và Diễm Hương (NSND Như Quỳnh) chạy nhảy, tâm tình dưới thác ở thác Pren (Đà Lạt) rất lãng mạn, đạo diễn và cả Thế Anh đều muốn, lúc đó, 2 người hôn nhau để phù hợp tâm lý nhân vật hơn, nhưng Như Quỳnh dứt khoát không chịu, cứ mím chặt môi lại. Thế Anh nổi khùng lên đòi thay người vì “làm nghệ thuật chứ có phải là để chơi đâu mà cứ diễn kiểu đó”. Đạo diễn thuyết phục mãi cũng không được, nên đành phải chấp nhận quay cảnh Ba Duy hôn vào … trán Diễm Hương!
Trong phim “Không nơi ẩn nấp”, NSND Thế Anh cũng phải đóng cảnh “nhạy cảm” với một nữ diễn viên xinh đẹp. Vì quá ghen nên chồng nữ diễn viên đến tận nơi đóng phim ở bãi dâu Ninh Bình để … xem, nên chủ nhiệm phim phải “mời” người “chồng Hoạn Thư” ra về để cảnh quay như ý.
Trong “Lưu lạc trở về Sam Sao”, NSND Thế Anh có “cảnh nóng” với NSƯT Phương Thanh. Nhưng một nữ diễn viên xiếc 17 tuổi đã đóng thế khi quay. Ở cảnh hôn nhau trong phim “Người trong cuộc”, nữ diễn viên đóng cặp cũng không chịu, Thế Anh dỗ mãi không được, cuối cùng ông phải quát lên: “Đạo diễn họ bắt thế chứ tôi … thích gì!” cô gái mới chấp nhận.
Về sau, khi đóng cặp với các diễn viên miền Nam, ông ít gặp khó khăn hơn do quan niệm của họ rất sòng phẳng: nghệ thuật là nghệ thuật. Vì thế, ở phim “Tỷ phú không tiền”, dù có khá nhiều cảnh “nóng” nhưng NSND Thế Anh đã không gặp phải “chướng ngại” nào khi vào vai với Việt Trinh và 2 người thực sự là điểm tựa cho nhau khi diễn xuất.
| |
|
NSND Thế Anh (ngoài cùng bên phải) cùng NSND Đoàn Dũng và NSND Doãn Châu (ảnh: Thanh Hằng)
|
Đào hoa
NSND Thế Anh là diễn viên rất đào hoa. Đẹp trai và rất có duyên với chiếc răng khểnh, nên Thế Anh luôn có rất nhiều người đẹp theo đuổi.
Chuyến lưu diễn ở Bến Tre, ông được một người hâm mộ đến tận nơi mời về nhà ở. Nào ngờ, người vợ xinh đẹp tuyệt vời của chủ nhà cũng …hâm mộ ông không kém, nên đặt ông vào tình huống khó xử đến mức phải vội quay về đoàn ở để tránh phiền phức.
Có người đẹp rất nổi tiếng còn chấp nhận làm “thứ phi”, hoặc sẽ đưa ông ra nước ngoài cùng nàng, nhưng là người rất yêu vợ - một hoa khôi của Trường Trưng Vương Hà Nội - và luôn đắm say với nghệ thuật, nên ông đã im lặng trước những giọt nước mắt…
Sau năm 1975, NSND Thế Anh vào TP. Hồ Chí Minh tiếp tục những vai diễn để lại dấu ấn trong lòng khán giả. Cả 2 cậu con trai đều thành đạt và không ai đi theo con đường nghệ thuật của ông.
Cống hiến của NSND Thế Anh với điện ảnh cách mạng Việt Nam là điều hầu như không chỉ giới nghề, mà khán giả nhiều thế hệ đều thừa nhận, rằng, nếu thiếu những vai diễn của Thế Anh trong điện ảnh, sẽ là những dấu ấn nhạt nhòa…