Luật Công nghiệp Công nghệ số, vừa được Quốc hội thông qua ngày 14/6, được đánh giá là đột phá cả về nội dung lẫn tư duy lập pháp. Lần đầu tiên, Việt Nam xây dựng một khung pháp lý toàn diện, tạo điều kiện đặc biệt để phát triển ngành công nghiệp công nghệ số - một trụ cột tăng trưởng mới.
Trao đổi về những điểm đáng chú ý của Luật tại buổi họp báo của Bộ Khoa học và Công nghệ mới đây, ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin, đại diện tổ soạn thảo cho biết, nhân tài công nghệ số và nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao sẽ được hưởng hàng loạt chính sách đãi ngộ về cư trú, mức lương cạnh tranh quốc tế, được hỗ trợ tài chính và cơ sở vật chất cho nghiên cứu và phát triển, được bổ nhiệm các vị trí quản lý mà không cần theo quy hoạch, năm công tác.
Nổi bật trong luật có hiệu lực từ 1/1/2026 là hệ thống các chính sách ưu đãi vượt trội dành cho nhân tài công nghệ số, nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao và nhân lực nền tảng với 3 tầng ưu đãi, các quy định chi tiết từ điều 18 tới điều 20 của Luật.
Phát triển nhân lực công nghiệp công nghệ số
Tầng ưu đãi thứ nhất, về phát triển nhân lực nền tảng, Luật dành riêng điều 18 đề cập đến nhóm đối tượng là sinh viên, người học trong ngành công nghệ số.
Các chính sách hỗ trợ bao gồm ưu đãi tín dụng, miễn giảm học phí, học bổng, trợ cấp xã hội và hỗ trợ sinh hoạt phí. Ngoài ra, Nhà nước sẽ đầu tư cơ sở vật chất đào tạo hiện đại như phòng thí nghiệm, nền tảng phần mềm, cơ sở dữ liệu ngành dùng chung, giúp nâng cao chất lượng đào tạo gắn với thực tiễn.
Điều này đặt nền móng xây dựng lực lượng kỹ sư, lập trình viên, nhà khoa học dữ liệu – những người làm nên sức mạnh nội sinh của công nghiệp công nghệ số Việt Nam.
Nhân lực chất lượng cao được đặc cách tiếp nhận, bổ nhiệm
Ở cấp độ cao hơn, nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao được hưởng các chính sách ưu đãi tại điều 19 của Luật, bao gồm người Việt Nam trong nước, người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài – với các tiêu chí do Chính phủ quy định.
Những cá nhân trong nhóm này sẽ được cấp thẻ tạm trú có thời hạn 5 năm, có thể gia hạn. Gia đình của họ (vợ, chồng, con dưới 18 tuổi) cũng được hưởng thẻ tạm trú với thời hạn tương tự, đồng thời được hỗ trợ trong việc học tập, tuyển sinh hoặc tìm việc tại Việt Nam.
Một điểm đáng chú ý là Luật mở cơ chế để tiếp nhận nhân lực chất lượng cao từ khu vực tư nhân vào làm công chức, viên chức không qua thi tuyển, nếu họ có nguyện vọng và đáp ứng yêu cầu. Họ được bổ nhiệm chức vụ lãnh đạo quản lý mà không cần đáp ứng điều kiện về thời gian công tác, quy hoạch và các điều kiện khác theo quy định.
Đây là cơ chế "mở cửa" lớn nhất từ trước tới nay trong lĩnh vực công vụ, nhằm khắc phục tình trạng khan hiếm nhân lực công nghệ cao trong khu vực nhà nước.
Đặc biệt, “nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao cũng được hưởng ưu đãi thuế thu nhập cá nhân theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân”, Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin cho biết thêm.
Nhân sự tinh hoa công nghệ số hưởng lương thưởng cạnh tranh toàn cầu
Ưu đãi ở tầng cao nhất là các đãi ngộ đặc biệt cho nhân tài. Đối với nhóm "tinh hoa", là các nhân tài công nghệ số, điều 20 của Luật dành một chương riêng để xác lập cơ chế trọng dụng.
Ngoài các ưu đãi dành cho nhân lực chất lượng cao, nhân tài công nghệ số được hưởng mức lương, thưởng theo cơ chế cạnh tranh toàn cầu, được hỗ trợ nhà ở, phương tiện di chuyển, không gian làm việc hiện đại, hỗ trợ nghiên cứu khoa học, phát triển sản phẩm và tham gia các chương trình hợp tác quốc tế.
Nhân tài công nghệ số sẽ được ưu tiên trong tuyển dụng, sử dụng, bổ nhiệm vào các vị trí lãnh đạo, không ràng buộc bởi điều kiện về số năm công tác hay quy hoạch cán bộ như thông lệ hiện nay. Ngoài ra, họ còn được ghi nhận và tôn vinh theo luật thi đua khen thưởng, khơi dậy lòng tự hào và tinh thần phụng sự quốc gia trong kỷ nguyên số.
Luật cũng mở đường cho việc tiếp nhận trở lại đội ngũ công chức, viên chức đã nghỉ làm ở cơ quan nhà nước và chuyển sang doanh nghiệp, nếu họ đủ điều kiện và có nguyện vọng. Những người này được ưu tiên trở lại hệ thống công vụ, được hưởng chính sách lương, phụ cấp ít nhất bằng hoặc cao hơn trước đây, thậm chí có thể được bổ nhiệm ngay vào chức vụ quản lý nếu đơn vị có nhu cầu.
Ngoài ra, Luật tạo cơ chế linh hoạt, cho phép "luân chuyển mềm" giữa khu vực tư và khu vực công, tránh cứng nhắc, đồng thời tạo điều kiện lan tỏa năng lực chuyên môn giữa các lĩnh vực. Trong đó, Luật quy định nhân tài công nghệ số cũng được hưởng ưu đãi về việc tiếp nhận có thời hạn vào cơ quan nhà nước hoặc đơn vị sự nghiệp công lập, như nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, Bộ đang xây dựng các dự thảo nghị định và thông tư hướng dẫn thi hành Luật Công nghiệp Công nghệ số để các đơn vị dễ dàng triển khai.
“Sẽ có khoảng 6 nghị định và thông tư quy định rõ các tiêu chí xác định nhân tài công nghệ số, nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao có hiệu lực đồng thời ngay khi luật có hiệu lực từ 1/1/2026. Việc này giúp đảm bảo tính đồng bộ khi triển khai, luật có hiệu lực là triển khai được luôn, không phải chờ đợi nữa”, Thứ trưởng Bùi Thế Duy khẳng định.
