Nghị sĩ lưỡng đảng Mỹ cùng đề xuất nâng cấp quan hệ toàn diện với Đài Loan

Theo các trang tin Dongfang, Ettoday, Dwnews ngày 21/10, Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Marco Rubio đã cùng Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Jeff Merkley cùng đề xuất “Taiwan Relations Reinforcement Act” (Đạo luật Tăng cường Quan hệ với Đài Loan), bao gồm việc thành lập Nhóm Công tác Chính sách Đài Loan của Liên bộ để đàm phán và ký kết các hiệp định thương mại tự do và lời mời Đài Loan tham gia các cuộc tập trận quân sự với Mỹ nhằm đổi mới chính sách với Đài Loan trên nhiều mặt để phản ánh đúng hiện trạng của mối quan hệ giữa hai bên.

Theo nội dung của dự thảo, trong vòng 90 ngày kể từ khi dự luật có hiệu lực, Tổng thống Mỹ cần thành lập Nhóm công tác chính sách liên bộ về Đài Loan để nghiên cứu các chính sách và hành động nhằm tăng cường quan hệ Mỹ - Đài Loan và đệ trình báo cáo lên Quốc hội. Các thành viên của nhóm công tác nên bao gồm các quan chức cấp cao của Nhà Trắng, Hội đồng An ninh Quốc gia, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Bộ Thương mại và Văn phòng Đại diện Thương mại (USTR).

Về mặt ngoại giao, dự luật yêu cầu nâng cấp Giám đốc Văn phòng Đài Bắc của Hiệp hội Hoa Kỳ tại Đài Loan (AIT), việc đề bạt trong tương lai phải tương tự như việc bổ nhiệm các đại sứ Mỹ ở nước ngoài và cũng phải được Thượng viện xác nhận và chấp thuận. Được biết, chức vụ Giám đốc của AIT hiện do Ngoại trưởng Mỹ bổ nhiệm và việc bổ nhiệm không cần phải được Thượng viện phê chuẩn.

Về vấn đề quân sự, dự luật nêu rõ “Ý kiến ​​của Quốc hội” cho rằng Mỹ nên mời Đài Loan tham gia các cuộc tập trận quân sự song phương hoặc đa phương, và Mỹ cũng nên tổ chức các cuộc đối thoại chiến lược song phương thường xuyên với Đài Loan về việc mua bán vũ khí.

Về trao đổi thương mại, dự luật kêu gọi Mỹ khôi phục Hội nghị về Hiệp định khung về Thương mại và Đầu tư Đài Loan – Mỹ (TIFA) và ký một hiệp định thương mại tự do (FTA) với Đài Loan. Dự luật cũng kêu gọi chính quyền Mỹ xây dựng các quy tắc ứng xử để chỉ đạo các công ty Mỹ cách đối phó với “sức mạnh sắc bén” của Trung Quốc, chẳng hạn bị Bắc Kinh gây sức ép vì danh xưng của Đài Loan.

Về văn hóa giáo dục, dự luật yêu cầu Ngoại trưởng Mỹ thành lập một tổ chức phi lợi nhuận “US-Taiwan Cultural Exchange Foundation” (Quỹ Giao lưu Văn hóa Mỹ - Đài Loan) nhằm làm sâu sắc hơn các liên kết lãnh đạo song phương trong tương lai. Quỹ này cần hợp tác với các tổ chức giáo dục để gửi học sinh trung học và đại học Mỹ đến Đài Loan để học tiếng Trung và nghiên cứu các môn học liên quan như văn hóa, lịch sử và chính trị.

Ngoài ra, dự luật cũng chỉ thị cho Ngoại trưởng hợp tác với Đài Loan để thành lập một cơ cấu ở Mỹ thay thế Viện Khổng Tử nhằm thúc đẩy tự do, dân chủ và các giá trị phổ quát trong khi dạy tiếng Trung; Bộ Ngoại giao phải gửi báo cáo trong vòng 90 ngày kể từ khi dự luật có hiệu lực.

Thượng nghị sĩ Marco Rubio nói: “Đài Loan vừa là một chính thể dân chủ vừa là một đối tác an ninh quan trọng của Mỹ ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Tiếp tục tăng cường quan hệ song phương là ưu tiên chính trong chính sách đối ngoại của Mỹ”. Ông nói rằng dự luật mới sẽ giúp cập nhật chính sách Đài Loan của Mỹ và đối phó với nhiều mối đe dọa và thách thức do Trung Quốc mang lại.

Ông Jeff Merkley chỉ ra rằng nền dân chủ của Đài Loan đóng một vai trò quan trọng trong hòa bình và ổn định của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Mỹ nên sử dụng ảnh hưởng ngoại giao, kinh tế và văn hóa của mình để ủng hộ các đối tác như Đài Loan chia sẻ các giá trị của Mỹ.

Do nhiệm kỳ hiện tại của Quốc hội Hoa Kỳ sẽ hết hạn vào ngày 3/1/2021, nên các dự luật chưa được thông qua sau đó sẽ trở nên vô hiệu. Để cho phép các dự luật quan trọng được thông qua suôn sẻ trước đó, cùng ngày 20/10, “Nhóm công tác Trung Quốc” của Hạ viện đã đưa ra một đề xuất trọn gói, bao gồm 7 dự luật ủng hộ việc nới lỏng các hạn chế đối với trao đổi Mỹ - Đài, mua bán vũ khí thường xuyên và sự tham gia vào các công việc quốc tế của Đài Loan.

Để kịp thông qua một số dự luật quan trọng trước khi kết thúc nhiệm kỳ như dự kiến, “Nhóm công tác Trung Quốc” Hạ viện do Đảng Cộng hòa thành lập vào tháng 5 cùng ngày 20/10 đã đề xuất “China Task Force Act” (Đạo luật Lực lượng Đặc nhiệm Trung Quốc). Nội dung của đề xuất bao gồm nhiều vấn đề, bao gồm chống lại ảnh hưởng xấu trên toàn cầu của Đảng Cộng sản Trung Quốc, thúc đẩy địa vị lãnh đạo của Mỹ trong việc thiết lập các tiêu chuẩn 5G và truy trách nhiệm các quốc gia thành viên có ảnh hưởng xấu trong hệ thống Liên Hợp Quốc.

7 dự luật liên quan trực tiếp đến Đài Loan được đề xuất, bao gồm:

1. “Đạo luật Bảo đảm Đài Loan” (Taiwan Assurance Act): Kêu gọi Mỹ định kỳ bán vũ khí cho Đài Loan và ủng hộ Đài Loan tham gia Liên hợp quốc và các tổ chức quốc tế khác

2. “Đạo luật Phòng thủ Đài Loan” (Taiwan Defense Act): đảm bảo rằng Mỹ thực hiện các nghĩa vụ của mình theo Đạo luật Quan hệ Đài Loan và duy trì khả năng của quân đội Mỹ trong việc “ngăn chặn Trung Quốc xâm lược Đài Loan bằng vũ lực”.

3. “Đạo luật về chủ quyền của Đài Loan” (Taiwan Symbols of Sovereracy Act): cho phép công dân Đài Loan trương cờ Đài Loan và mặc đồng phục trên lãnh thổ Mỹ.

4. “Đạo luật không phân biệt đối xử Đài Loan” (Taiwan Non-Discrimination Act): thúc đẩy Đài Loan gia nhập Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF)

5. “Đạo luật công bằng việc làm cho Đài Loan” (Employment Fairness for Taiwan Act): nhằm đảm bảo việc làm công bằng cho người Đài Loan tại các tổ chức tài chính quốc tế

6. “Đạo luật về học bổng Đài Loan” (Taiwan Fellowship Act): tăng cường sự hiểu biết của các quan chức Mỹ về Đài Loan thông qua các học bổng.

7. Một dự luật chỉ thị cho Ngoại trưởng Mỹ nghiên cứu phát triển các chiến lược để hỗ trợ Đài Loan lấy lại vị thế quan sát viên tại Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Ông Michael McCaul, Chủ tịch Nhóm Công tác Trung Quốc kiêm Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện của đảng Cộng hòa, chỉ ra rằng những hành động ác ý của Trung Quốc là mối đe dọa mang tính kế tiếp và Mỹ cần phải có hành động tẩy chay ngay lập tức. Ông cho biết: “Vào lúc Bắc Kinh đẩy mạnh hành động xâm lược quân sự, “vũ khí hóa” chuỗi cung ứng và trắng trợn tấn công các giá trị dân chủ làm nền tảng cho xã hội Mỹ và sự thịnh vượng quốc tế. Chúng ta không thể lùi bước được nữa”. Nhóm công tác chỉ ra rằng 2/3 các dự thảo trong gói dự thảo luật đã nhận được sự ủng hộ của cả hai đảng và hơn 1/3 đã được một trong hai viện của Quốc hội thông qua. Trong đó có báo cáo toàn diện được nhóm công tác công bố vào cuối tháng 9 về “Làm thế nào chống lại các hành vi ác ý của Bắc Kinh” đã liệt kê hơn 400 khuyến nghị.

Cuối cùng ông McCall tuyên bố, các dự luật trong gói đề xuất sẽ định hình chính sách đối ngoại của Mỹ đối với Trung Quốc trong vài năm tới. Ông kêu gọi Quốc hội Mỹ cần nhanh chóng thông qua đề xuất này vào cuối năm nay.

Dư luận cho rằng động thái mới này của Mỹ chắc chắn sẽ gây nên phản ứng mạnh mẽ của chính phủ Trung Quốc. Tuy nhiên, tới chiều 21/10 vẫn chưa thấy phía Trung Quốc có phản ứng gì về hành động của các nghị sĩ Mỹ.