Một nguồn tin dẫn lời ông Kerry tuyên bố rằng nếu Bắc Kinh đơn phương tuyên bố vùng nhận dạng phòng không ở vùng biển có tranh chấp, điều đó sẽ buộc Mỹ hành động. Nguồn tin cho hay ông Kerry đã nói như vậy tại Đối thoại Chiến lược và Kinh tế Mỹ-Trung hồi đầu tháng 6 ở Bắc Kinh.
Ngoại trưởng Mỹ không nói thêm các biện pháp chống lại là gì. Song dường như ông đã báo hiệu về các hành động như tăng cường hành quân vì tự do hàng hải và triển khai các đơn vị quân đội Mỹ ở Biển Đông,nơi tranh chấp biển đang ngày càng nóng lên.
Theo các nguồn tin, ông Kerry cũng yêu cầu Trung Quốc tuân thủ phán quyết mà một tòa trọng tài thuộc Liên Hiệp Quốc sẽ đưa ra hôm 12/7 về tính pháp lý của lời đòi chủ quyền của Trung Quốc đối với Biển Đông.
Mỹ hiện đang cân nhắc việc mở rộng hoạt động do thám của hải quân tại Biển Đông vào lúc Bắc Kinh đã đẩy mạnh việc xây đảo cũng như quân sự hóa các tiền đồn ở vùng biển có tranh chấp.
Ngày 1/7, trong bài phát biểu kỷ niệm 95 năm ngày thành lập dảng Cộng sản, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói nước ông sẽ không từ bỏ tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông. Ông Tập nói: “Trung Quốc không chiếm đoạt lợi ích của nước khác, nhưng chúng tôi sẽ không bao giờ từ bỏ các quyền chính đáng của mình. Các nước khác chớ trông mong chúng tôi mặc cả về các lợi ích cốt lõi của mình hay tìm cách phá hoại các lợi ích của chúng tôi liên quan đến chủ quyền, an ninh và phát triển”.
Lời phát biểu này rõ ràng nhắm mục tiêu vào Mỹ và Philippines, liên quan đến các cuộc tuần tra vì tự do hàng hải ở vùng biển. Ông Tập nói đối đầu cần được thay thế bằng hợp tác. Ông phát biểu rằng Trung Quốc sẽ tiếp tục đường lối quân sự là chủ động phòng vệ song sẽ không tìm cách thường xuyên đe dọa sử dụng sức mạnh quân sự hay phô trương sức mạnh tại “ngưỡng cửa của nước khác”.
Phát biểu của ông Tập được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng leo thang vì các tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ biển Đông của Trung Quốc, khiến Mỹ buộc phải tiến hành các cuộc tuần tra hàng hải gần các đảo nhân tạo của Bắc Kinh tại các vùng biển tranh chấp.
Trong một tuyên bố được coi là nhắm trực tiếp vào Mỹ, ông Tập nói: “Chúng ta sẽ không bao giờ xuất hiện trước cửa nhà người khác để thể hiện sức mạnh. Điều đó không chứng tỏ sức mạnh hoặc khiến bất kỳ ai sợ hãi”.
Tòa Trọng tài ở La Haye, Hà Lan, dự kiến sẽ ra phán quyết cuối cùng về vụ kiện của Philippines về “đường lưỡi bò” của Trung Quốc ở Biển Đông vào ngày 12/7 tới. Bắc Kinh nhiều lần tẩy chay với tuyên bố Tòa này không có thẩm quyền về vụ này.
