Mỹ "đạo diễn" vụ bắn hạ Su-25 Nga tại Syria?

Vào ngày 3.2, hai chiếc máy bay cường kích Su-25SM của Nga đã bị tấn công khi bay trên không phận do khủng bố kiểm soát tại tỉnh Idlib phía tây bắc Syria. Một chiếc đã bị tên lửa đất đối không vác vai (MANPADS) bắn rơi. Các sĩ quan chỉ huy của Nga nhấm mạnh những chiếc máy bay này thực hiện nhiệm vụ trinh sát bắt đầu từ khi tỉnh Idlib được chính thức tuyên bố là vùng "giảm leo thang" hay khu vực ngừng bắn.

Nhưng nhiều ý kiến đang đặt câu hỏi về quyết định điều hai chiếc cường kích để thực hiện nhiệm vụ trinh sát đơn giản. Chiếc cường kích 1 chỗ, 2 động cơ (mã định danh của NATO là Frogfoot) thiếu radar và không mang theo thiết bị trinh sát đặc biệt. Đây là máy bay chiến đấu không đối đất của không lực Nga, tương đương với máy bay A-10 "Warthog" của Mỹ. Nhiệm vụ chính của nó là đánh bom và phóng tên lửa. 

Không như những chiến dịch trinh sát bầu trời của Nga trước đây như tại Afghanistan vào những năm 1980, tại Chechnya vào giữa những năm 1990 và đầu những năm 2000 tại Syria, hiện tại quân đội Nga sở hữu một phi đội máy bay không người lái thực hiện nhiệm vụ trinh sát. Trong số máy bay này có cả chiếc Forpost do người Israel thiết kế, có thể thực hiện những nhiệm vụ trinh sát hiệu quả và an toàn hơn. Nhiều nguồn tin đối lập tại Ả rập cho rằng hai chiếc Su-25SM tấn công những mục tiêu tại khu vực ngừng bắn tại Idlib, nhưng các chỉ huy Nga cứng rắn bác bỏ những cáo buộc này. 

Chiếc Su-25SM chỉ huy bị bắn bằng tên lửa phòng không vác vai được lái bởi thiếu tá Roman Filipov một phi công chiến đấu hạng nhất của không lực Nga. Động cơ bên phải chiếc máy bay của anh bị bắn trúng và bốc cháy. Theo báo cáo thì Filipov đã thông báo với căn cứ và phi công yểm trợ trong chiếc Su-25SM thứ hai rằng tình hình rất nguy cấp. Anh ngay lập tức yêu cầu đội tìm kiếm và giải cứu đồng thời nhảy dù ra khỏi máy bay ở khu vực thị xã Saraqib thuộc tỉnh Idlib, cách căn cứ không quân Nga Khmeimim tại tỉnh Latakia về phía đông bắc khoảng 120km.

Phi công yểm trợ trên chiếc Su-25SM thứ hai (được giấu danh tính) đã kể lại với nhật báo Krasnaya Zvezda của Bộ Quốc phòng Nga rằng anh đã chứng kiến tên lửa vác vai bắn trúng máy bay chỉ huy của mình, cũng như khi máy bay rơi và thiếu tá Filipov nhảy dù.

Viên phi công được quân đội Nga giấu tên kể lại anh đã không tuân lệnh thiếu tá Filipov "ẩn vào những đám mây" và đã tấn công những tên khủng bố đang gần khu vực chỉ huy của anh nhảy dù xuống. Anh cũng nhiều lần yêu cầu trợ giúp từ Khmeimim nhưng sau đó đã phải bay về căn cứ do hết nhiên liệu. Nhưng không có trợ giúp nào tới từ căn cứ không quân.

Filipov bị bao vây bởi khủng bố và sau đó anh đã chiến đấu bằng khẩu súng ngắn tự động Stechkin rồi tự sát bằng lựu đạn để tránh bị bắt. Đoạn video được quay bởi khủng bố trên mạng cho thấy lời cuối của viên phi công anh hùng Nga trước khi lựu đạn nổi là: "Điều này là cho các chàng trai của chúng ta!" (Eto vam za patsanov!). Từ patsan trước đây có ý nghĩa là chàng trai nhưng cũng có ý nghĩa là anh em, những người trẻ và cuồng nhiệt.

Ba ngày sau sự hy sinh của Filipov, tổng thống Nga Vladimir Putin đã dành cho anh huân chương cao quý nhất của nước Nga: Anh hùng Nga. Thổ Nhĩ Kỳ cùng với đồng minh thuộc quân đội tự do Syria (FSA) đã trả thi thể của Filipov về Khmeimim và từ đó anh được đưa về thủ đô của nước Nga. Tại căn cứ không quân Chkalov, Moscow, một lễ tưởng niệm đã được thực hiện với sự lãnh đạo của Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu và có sự tham gia của những quan chức quân sự cao nhất.

Filipov được mai táng tại nghĩa trang liệt sĩ tại Voronezh. Truyền thông Nga đã vinh danh Filipov là một anh hùng Nga thật sự, người đã lựa chọn từ bỏ mạng sống trong một trận chiến thay vì đầu hàng. Đang có những kế hoạch để tưởng nhớ thiếu tá Filipov bằng những tượng đài và đặt tên anh cho các con phố ở nhiều nơi tại Nga bao gồm cả Moscow. Truyền thông Nga đang làm những gì tốt nhất để ủng hộ sự kiện này. 

Vào những năm 1980, tại Afghanistan, các máy bay Nga bao gồm cả Su-25 thường bị tấn công và bắn trúng bởi tên lửa vác vai Stinger của Mỹ cung cấp cho các nhóm hồi giáo cực đoan bởi CIA. Hiện tại, nhiều chuyên gia tại Moscow tin rằng điều tương tự có thể xảy ra tại Syria. Tuy nhiên, chiếc Su-25SM của thiếu tá Filipov không phải là di sản từ chiến tranh Afghanistan, nó đã được hiện đại hóa và có hệ thống phòng thủ tên lửa tự động có thể vô hiệu hóa vụ tấn công từ tên lửa vác vai. Vì thế, hệ thống phòng thủ của máy bay có thể đã bị hỏng hoặc tên lửa vác vai được dùng để bắn hạ chiếc Su-25 quá hiện đại và phức tạp. Quân đội Nga rất muốn tìm lại những mảnh vỡ của chiếc Su-25SM để tìm hiểu điều gì đã xảy ra và xác định loại tên lửa vác vai đã được sử dụng. 

Bộ Quốc phòng Nga ám chỉ khủng bố đã nhận được sự hỗ trợ về kỹ thuật từ phương Tây, bao gồm cả tên lửa vác vai và kỹ thuật máy bay không người lái nhưng không trực tiếp cáo buộc Washington.