Khi tham dự một diễn đàn thương mại ở Davao - thành phố miền nam Philippines vào ngày 21/6, Tổng thống đắc cử Philippines Rodrigo Duterte cho biết ông đã gặp gỡ và đặt câu hỏi với Đại sứ Mỹ Philip Goldberg về khả năng Washington hỗ trợ Manila khi Philippines nổ ra xung đột với Trung Quốc.
Đại sứ Mỹ Philip Goldberg cho biết Mỹ sẽ hỗ trợ Philippines phòng vệ "chỉ khi Philippines bị tấn công" (Only if you are attacked).
Bộ Ngoại giao Mỹ cũng khẳng định, quan hệ giữa Mỹ và Philippines "vững chắc, không thể phá vỡ", Mỹ sẽ thực hiện cam kết đối với hiệp định (giữa Mỹ và Philippines).
Bà Anna Richey-Allen, người phát ngôn Cơ quan phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, Bộ Ngoại giao Mỹ dẫn lời Tổng thống Mỹ Barack Obama cho biết Mỹ sẽ thực hiện cam kết (phòng vệ) đối với Philippines, bất cứ đồng minh của hiệp định phòng thủ chung nào cũng như vậy.
Theo bà Anna Richey-Allen, độ tin cậy dành cho đồng minh của Mỹ đã được xây dựng trong vài chục năm qua. "Ngoài ra, chúng tôi không tiến hành bình luận về vấn đề giả thiết".
Mỹ nhiều lần cho biết Mỹ không đứng về bên nào trong tranh chấp chủ quyền Biển Đông. Nhưng Mỹ sẽ triển khai hành động bảo vệ tự do đi lại ở Biển Đông, ủng hộ giải quyết vấn đề Biển Đông dựa trên luật pháp quốc tế.
Tờ Sputnik Nga ngày 22/6 cho rằng việc ông Rodrigo Duterte đặt vấn đề nêu trên với Đại sứ Mỹ cho thấy ông Duterte “không tin tưởng” vào viện trợ quân sự của Mỹ.
Tổng thống đắc cử Philippines Rodrigo Duterte còn cho biết hiện nay đang chờ phán quyết của PCA (dự kiến ngày 7/7/2016), sau đó sẽ quyết định hành động tiếp theo.
Rodrigo Duterte từng tuyên bố rằng nếu PCA đưa ra phán quyết có lợi cho Philippines, ông sẽ chỉ cử tàu tuần tra của Lực lượng bảo vệ bờ biển tiến hành tuần tra ở Biển Đông.
Ông không tán thành tàu chiến Philippines gia tham gia tuần tra tự do với Mỹ ở vùng biển tranh chấp. Bởi vì, “nếu tôi điều hải quân sẽ trở nên hồ đồ. Philippines không có khả năng này”. Rodrigo Duterte cho biết ông sẽ không để Quân đội Philippines phải chịu rủi ro khai chiến với Trung Quốc.
Ông Rodrigo Duterte còn cho rằng "phát triển quan hệ hữu nghị với Trung Quốc sẽ đem lại lợi ích, bao gồm Trung Quốc đề xuất "giúp đỡ" Philippines xây dựng đường sắt".
Ông Rodrigo Duterte có kế hoạch cử Bộ trưởng Giao thông đến Trung Quốc để bàn bạc về hòa bình và thảo luận việc Trung Quốc sẽ có thể trợ giúp Philippines như thế nào.
Tình hình Biển Đông mới nhất sẽ được cập nhật theo dòng sự kiện này.
