Việc Tổng thống Hàn Quốc Yoon-yeol bị toà án Hiến pháp Hàn Quốc quyết định phế truất trong hôm 4/4 – sau khi bị luận tội và các cáo buộc nổi loạn mà ông phải đối mặt vì tuyên bố thiết quân luật vào cuối năm ngoái – đã làm sâu sắc thêm tình trạng bất ổn chính trị của đất nước.
Mặc dù những diễn biến gần đây này mang tính lịch sử, nhưng chúng chỉ là chương mới nhất trong lịch sử các đời Tổng thống đầy rẫy bê bối của Hàn Quốc.
Kể từ khi đất nước được thành lập sau Thế chiến II, hầu hết các đời Tổng thống của nước này đều phải đối mặt với những cáo buộc nghiêm trọng đối với họ hoặc các thành viên gia đình của họ. Một số đã phải đối mặt với việc luận tội, bị truy tố, bỏ tù hoặc thậm chí là ám sát.
“Hầu như tất cả các Tổng thống Hàn Quốc hoặc gia đình họ đều vướng bê bối. Hầu như tất cả bọn họ”, C. Harrison Kim, phó giáo sư lịch sử Hàn Quốc tại Đại học Hawaii ở Manoa, cho biết. “Nhưng điều thú vị là công chúng Hàn Quốc không thể chịu đựng được điều đó, và hầu như lúc nào cũng có người phải trả giá, và thường là chính các vị Tổng thống”.
“Người Hàn Quốc không ngại hạ bệ một nhà lãnh đạo”, ông nói thêm.
Sau đây là danh sách các nhà lãnh đạo Hàn Quốc đã phải đối mặt với kết cục bi thảm vì những hành động của họ khi còn đang đương chức.
Lưu đày đến Hawaii
Ông Rhee Syngman nhậm chức vào năm 1948 với tư cách là Tổng thống đầu tiên của một nước cộng hòa non trẻ được thành lập ngay sau Thế chiến II. Nhưng ông đã bị phế truất vào năm 1960 và buộc phải lưu vong ở Hawaii, nơi ông qua đời vào năm 1965. Ông là một nhân vật gây chia rẽ.
Những người ủng hộ ông chỉ ra những thành tựu của ông. Ông đã giúp đất nước mình sống sót sau Chiến tranh Triều Tiên 1950-53 bằng cách vận động hành lang nhiệt thành để Washington cam kết gửi quân đội Mỹ trong trường hợp xảy ra cuộc tấn công của Triều Tiên, cả trước và sau khi nó thực sự xảy ra.
Ông cũng là nhà lãnh đạo Hàn Quốc hiện đại đầu tiên bổ nhiệm một phụ nữ vào một vị trí trong nội các (Louise Yim). Tuy nhiên, những người chỉ trích ông Rhee chỉ ra bản chất độc đoán của ông, bao gồm can thiệp vào các cuộc bầu cử tự do, nạn tham nhũng trong chính quyền của ông trong Chiến tranh Triều Tiên, giết hại thường dân vô tội trên đảo Jeju trong một cuộc nổi dậy vũ trang và những nỗ lực cản trở báo chí tự do.
Đến năm 1960, tỷ lệ ủng hộ ông Rhee đã xuống mức thấp nhất. Ông đã từ chức trong sự hổ thẹn vào tháng 4 năm đó khi hàng chục nghìn người biểu tình tràn ngập đường phố Seoul trong bối cảnh có cáo buộc rằng chính quyền và đảng của ông Rhee đã làm giả kết quả bầu cử. Ông Rhee rời khỏi đất nước vào tháng 5 và dành những năm còn lại trong một ngôi nhà nhỏ ở Oahu mà không có thu nhập.
Bị ám sát bởi tướng lĩnh thân cận
Ông Park Chung-hee trở thành Tổng thống sau khi nắm quyền trong một cuộc đảo chính năm 1961, lợi dụng tình hình chính trị hỗn loạn do ông Rhee từ chức vào năm trước để lại. Ông Park cai trị đất nước cho đến khi qua đời vào năm 1979, khi ông bị một cố vấn thân cận ám sát.
Ông Park được cho là người đã gieo mầm cho tăng trưởng kinh tế Hàn Quốc và tạo ra tầng lớp trung lưu. Ông đã cấp các khoản vay giá rẻ cho các tập đoàn nổi tiếng hiện nay như Samsung và Hyundai, khuyến khích xuất khẩu và thực hiện xây dựng cơ sở hạ tầng trên toàn quốc. Chiến công này được ca ngợi là "Phép màu trên sông Hàn" – một thuật ngữ mô tả sự chuyển đổi nhanh chóng sau chiến tranh, từ một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới thành một nền kinh tế lớn.
Nhưng điều này không xảy ra mà không có cái giá phải trả. Ông Park là một người độc đoán, cai trị bằng nắm đấm sắt và hầu như không dung thứ cho bất đồng chính kiến. Trong năm cuối cùng cầm quyền, ông Park đã cai trị bằng "nỗi sợ hãi và khủng bố", tờ The Washington Post đưa tin vào năm 1979.
Cuối cùng, ông Park đã bị ám sát. Người đứng đầu KCIA – một cơ quan an ninh hiện đã không còn tồn tại, đồng thời là cơ quan tình báo của đất nước và cảnh sát mật của ông Park – đã bắn ông Park trong một bữa tiệc tối.
Sau khi mất, ông Park vừa bị một bộ phận công chúng chỉ trích lại vừa được tôn kính, trong đó cuộc thăm dò của Gallup Korea năm 2021 cho thấy ông là một trong những Tổng thống được đánh giá tích cực nhất trong lịch sử Hàn Quốc.
"Mỗi thế hệ đều đánh giá lại các Tổng thống và xét đến tình hình kinh tế hiện nay cùng sự phân cực giữa các tầng lớp, tôi nghĩ mọi người đang đánh giá lại ông Park như một nhà lãnh đạo mạnh mẽ", C. Harrison Kim cho biết. "Tất nhiên, điều này không tính đến đầy đủ các biện pháp khắc nghiệt, phi dân chủ, độc tài mà ông đã thực hiện, nhưng đôi khi những điều này bị bỏ qua khi cuộc sống của bạn khó khăn".
Bị lật đổ vì chế độ độc tài
Ông Chun Doo-hwan và ông Roh Tae-woo là những vị tướng quân đội vô danh đã giành được quyền lực trong một cuộc đảo chính khác, lợi dụng tình hình chính trị hỗn loạn do sự ra đi đột ngột của ông Park vào năm 1979.
Vào tháng 12 năm đó, bộ đôi này – những người bạn tốt nghiệp trường quân đội danh giá của Hàn Quốc năm 1955 – đã lãnh đạo một cuộc nổi loạn nhanh chóng đưa họ lên nắm quyền. Hai người đã củng cố quyền lực của mình sau khi đàn áp dữ dội một cuộc nổi dậy của người dân chống lại chế độ của họ vào tháng 5/1980 tại thành phố Gwangju ở phía tây nam.
Ông Chun tự phong mình là Tổng thống vào năm 1981. Ông Roh kế nhiệm Chun sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 1987, mặc dù chỉ với chiến thắng sít sao.
Sau khi bộ đôi này từ chức, họ bị buộc tội nổi loạn, tham nhũng, hối lộ và vi phạm nhân quyền. Năm 1996, ông Chun bị kết án tử hình và ông Roh bị kết án tù 22,5 năm. Kim Dae-jung, một đối thủ chính trị trước đây mà ông Park đã cố gắng triệt hạ và bị ông Chun bỏ tù, đã ân xá cho cặp đôi này sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 1997 trong một cuộc bầu cử tự do.
Qua đời giữa những cáo buộc hối lộ
Một Tổng thống khác, Roh Moo-hyun, đã bị điều tra về tội hối lộ và đã tự sát vào tháng 5/2009, sau khi ông rời Nhà Xanh và sống một cuộc sống bình lặng, điều hành một trang trại nuôi vịt ở quê nhà.
Là một luật sư nhân quyền, ông Roh đã bênh vực và bảo vệ hợp pháp cho các nhà hoạt động sinh viên đã bị chính quyền độc tài tra tấn vào đầu những năm 1980. Sau khi mất, ông Roh đã được các nhà sử học và nhiều người Hàn Quốc ngưỡng mộ, và các sự kiện trong sự nghiệp luật sư của ông đã được tái hiện trong bộ phim năm 2013 có tên "The Attorney" (Luật sư).
"Ông ấy không học đại học, ông ấy tự học luật và trở thành một nhà lãnh đạo dân quyền, sau đó, với tư cách là Tổng thống, ông đã cố gắng mang lại sự cân bằng cho thế giới chính trị", C. Harrison Kim cho biết.
Bị kết tội tham nhũng
Bà Park Geun-hye là nữ Tổng thống đầu tiên của Hàn Quốc và là con gái của Tổng thống Park Chung-hee, người đã bị ám sát. Bà bị luận tội vào năm 2016 và bị bắt vào năm 2017 với các cáo buộc môi giới ảnh hưởng, tham nhũng và lạm dụng quyền lực. Các cuộc biểu tình quần chúng, được gọi là Phong trào Ánh nến, đã nổ ra ở trung tâm thành phố Seoul trong nhiều tuần trước khi bà bị luận tội.
Người tiền nhiệm của bà, Lee Myung-bak, người đã rời nhiệm sở vào năm 2013, đã bị bắt vào năm 2018 với các cáo buộc hối lộ, trốn thuế và biển thủ. Bầu không khí chính trị vào thời điểm đó đã căng thẳng sau khi bà Park bị lật đổ, và vụ bắt giữ ông Lee xảy ra trong bối cảnh công chúng giám sát chặt chẽ hơn các nhà lãnh đạo cánh hữu của Hàn Quốc.
Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc phế truất Tổng thống Yoon Suk-yeol
Tòa án Hàn Quốc phục chức quyền Tổng thống cho Thủ tướng bị luận tội Han Duck-soo
Gia đình Hàn Quốc gồm 3 người mất tích trên xa lộ ở Mỹ
Theo Washington Post
