Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố kế hoạch rót gần 9 tỷ USD vào Intel để đổi lấy 9,9% cổ phần tại tập đoàn sản xuất chip hàng đầu nước Mỹ. Đây là bước đi chưa từng có tiền lệ, phản ánh rõ cam kết của Nhà Trắng trong việc thúc đẩy ngành bán dẫn trong nước, nhưng đồng thời cũng phơi bày những thách thức sống còn của Intel – tập đoàn từng là biểu tượng công nghệ Mỹ.
Nỗ lực vực dậy “người khổng lồ sa sút”
Trong nhiều thập kỷ, Intel được coi là niềm tự hào của Mỹ khi chiếm lĩnh thị trường chip toàn cầu. Tuy nhiên, sau nhiều năm quản trị sai lầm và chậm đổi mới, công ty đã mất vị thế vào tay TSMC và hụt hơi trong cuộc đua chip AI với Nvidia. Sáu quý liên tiếp thua lỗ càng khiến triển vọng Intel thêm u ám.
Để xoay chuyển tình thế, Intel đặt cược lớn vào mảng sản xuất chip theo hợp đồng (foundry business), với kỳ vọng cạnh tranh trực tiếp cùng TSMC và Samsung. Trọng tâm chiến lược là các quy trình sản xuất tiên tiến như 14A và 18A. Tuy nhiên, bài toán khó nhất hiện nay là tìm khách hàng lớn, bởi nếu không đạt đủ sản lượng, dây chuyền đắt đỏ này sẽ khó vận hành hiệu quả.
Khoản 9 tỷ USD từ chính phủ, cộng với 2,2 tỷ USD tài trợ trước đó, nâng tổng hỗ trợ dành cho Intel lên hơn 11 tỷ USD. Tuy nhiên, theo nhiều nhà phân tích, số tiền này không thể thay đổi cuộc chơi nếu Intel không có khách hàng cam kết lâu dài.
Ông Kinngai Chan, chuyên gia tại Summit Insights, nhận định: “Không một khoản đầu tư nào của chính phủ có thể cứu nổi mảng đúc chip nếu Intel không đảm bảo đủ khách hàng để duy trì sản xuất quy mô lớn”.
Thực tế, ngay cả các “ông lớn” như TSMC khi làm việc với Apple cũng từng chịu chi phí khổng lồ do năng suất sản xuất ban đầu thấp. Với Intel – vốn đang yếu thế cả về công nghệ lẫn thị phần – bài toán này càng trở nên khó giải.
Tổng giám đốc Intel, ông , người vừa nhậm chức từ tháng 3, thẳng thắn thừa nhận: “Tương lai của 14A phụ thuộc vào cam kết thực tế từ khách hàng. Nếu không, chúng tôi có thể buộc phải rời bỏ mảng này”.
Cảnh báo này phản ánh tình trạng “ngàn cân treo sợi tóc” của Intel. Nỗ lực phục hồi công nghệ sản xuất tiên tiến không chỉ cần vốn đầu tư, mà còn đòi hỏi sự tin tưởng từ các đối tác chiến lược toàn cầu – điều Intel đang thiếu.
Nhà Trắng “cá cược” với Intel
Quyết định đổi vốn lấy cổ phần biến chính phủ Mỹ trở thành cổ đông lớn nhất của Intel. Đây là động thái hiếm hoi, đi xa hơn so với mô hình hỗ trợ thông qua Đạo luật CHIPS vốn được áp dụng dưới thời chính quyền Biden.
Tổng thống Trump khẳng định: “Đây là một thỏa thuận tuyệt vời cho nước Mỹ. Sản xuất bán dẫn và chip tiên tiến là nền tảng cho tương lai của quốc gia chúng ta”.
Khoản đầu tư này, theo giới quan sát, gửi đi thông điệp mạnh mẽ: Intel quá quan trọng để có thể sụp đổ. Tuy vậy, nhiều người lo ngại về những hệ lụy tiềm ẩn liên quan đến quản trị doanh nghiệp khi Nhà Trắng nắm quyền sở hữu đáng kể.
Thông tin ban đầu về khoản đầu tư khiến cổ phiếu Intel tăng 5,5% vào cuối tuần qua. Tuy nhiên, sau khi chi tiết thỏa thuận được công bố, giá lại giảm 1% trong phiên giao dịch ngoài giờ. Từ đầu năm đến nay, cổ phiếu Intel vẫn tăng 23%, nhờ kỳ vọng cắt giảm nhân sự quy mô lớn sẽ giúp giảm chi phí.
Nhà đầu tư Ryuta Makino từ Gabelli Funds cho rằng: “Nếu Intel không đạt năng suất tối ưu, khách hàng mới sẽ rời đi. Khoản đầu tư này sẽ không thể giải quyết các vấn đề cốt lõi của công ty”.
Khác với kỳ vọng ban đầu về khoản tài trợ không hoàn lại, thỏa thuận lần này buộc Intel bán cổ phần với mức chiết khấu 17,5% so với giá thị trường. Ngoài ra, chính phủ Mỹ còn có quyền mua thêm 5% cổ phiếu trong 5 năm tới nếu Intel không duy trì 51% quyền kiểm soát doanh nghiệp đúc chip.
Điều đó khiến nhiều nhà phân tích cho rằng, Intel thực chất đã phải đánh đổi nhiều hơn so với việc chỉ nhận tài trợ từ Đạo luật CHIPS. Như nhận định mà ông Makino đưa ra: “Đây không phải là tiền miễn phí”.
Cơ hội song hành với rủi ro
Khoản đầu tư từ Nhà Trắng mang lại nguồn vốn cần thiết cho Intel tiếp tục mở rộng các nhà máy tại Mỹ, bao gồm dự án trị giá hơn 100 tỷ USD với nhà máy ở Arizona. Tuy nhiên, khả năng thành công phụ thuộc lớn vào việc Intel có khắc phục được vấn đề năng suất và thu hút khách hàng chiến lược hay không.
Ông Andy Li, nhà phân tích tại CreditSights, nhận định: “Một mặt, việc chính phủ nắm giữ cổ phần có thể trấn an thị trường rằng Intel quá lớn để sụp đổ. Nhưng mặt khác, nhà đầu tư lo ngại chính phủ có thể can thiệp vào lợi ích cổ đông”.
Dù còn nhiều hoài nghi, không thể phủ nhận rằng Intel vẫn là “át chủ bài” trong tham vọng tự chủ chuỗi cung ứng bán dẫn của Mỹ. Trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ với Trung Quốc ngày càng gay gắt, Washington cần một tập đoàn nội địa đủ mạnh để đối trọng với các đối thủ châu Á.
Song, để vượt qua giai đoạn khó khăn này, Intel buộc phải chứng minh khả năng sản xuất chip tiên tiến ở quy mô lớn – yếu tố then chốt để lấy lại niềm tin từ khách hàng và thị trường.
Ba sai lầm lớn khiến Intel đánh mất vị thế tiên phong về chip toàn cầu
Mỹ sẽ nắm giữ 10% cổ phần của Intel thông qua Đạo luật CHIPS và các khoản tài trợ quốc phòng
Bất ngờ đổi thái độ, ông Donald Trump ca ngợi CEO Intel "đáng kinh ngạc"
Theo Reuters
