Điểm lại những sự kiện hỗ trợ thị trường tiền tệ
Trong Báo cáo thị trường tài chính tiền tệ Việt Nam tháng 11, các nhà phân tích của SSI đã thống kê lại các sự kiện quan trọng “được cả thế giới trông đợi” trong tháng.
Đầu tiên là kết quả bầu cử Quốc hội Mỹ ngày 7/11/2018, Đảng Dân chủ đã giành quyền kiểm soát Hạ viện trong khi Đảng Cộng hòa của tổng thống Donald Trump giữ quyền kiểm soát Thượng viện.
Ở châu Âu, vấn đề Brexit sau một thời gian dài bế tắc đã có bước ngoặt khi Anh và EU đã đạt được thỏa thuận sơ bộ. Italy cũng lên kế hoạch cắt giảm mức ngân sách mục tiêu từ 2.4% GDP xuống 2.0-2.1% trước những phản ứng cứng rắn của EU.
Tâm điểm của sự chú ý là căng thẳng thương mại Mỹ - Trung đã tạm lắng khi hai bên đã đạt được một số thỏa thuận tại cuộc gặp bên lề hội nghị thượng đỉnh G20.
“Những diễn biến tích cực kể trên đã hỗ trợ cho sự ổn định của thị trường tiền tệ toàn cầu trong tháng 11” - Báo cáo của bộ phận nghiên cứu SSI nhận định.
Về diễn biến các đồng tiền chủ chốt, chỉ số DXY dao động trong vùng 96-97 trong đó đồng GPB tiếp tục mất giá 0.13% so với USD do sự chia rẽ sâu sắc trong Chính phủ và nội bộ nước Anh liên quan đến vấn đề Brexit. Đồng EUR không đổi trong khi đồng JPY tăng giá 0.56% so với USD. Bên cạnh đó, đà mất giá của đồng CNY được hãm lại, tỷ giá USD/CNY trong tháng duy trì ở mức 6.90-6.96.
Lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm tăng nhẹ trong tuần đầu tháng sau đó giảm liên tục, về mức 3.03%/năm, giảm 11 điểm cơ bản (bps) so với cuối tháng trước.
 |
Một điểm rất đáng lưu ý là đường cong lợi tức trái phiếu của Mỹ ngày càng “phẳng”, chênh lệch lãi suất giữa các kỳ hạn thu hẹp về mức thấp nhất trong 10 năm gần đây.
“Lần gần nhất đường cong lãi suất phẳng như hiện nay là giai đoạn 2006-2007” - Báo cáo phân tích cho biết.
Tuy nhiên, khác với khối bong bóng tài sản được tạo ra cách đây một thập kỷ dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008, các yếu tố nền tảng nội tại của nước Mỹ và thị trường tài chính toàn cầu giai đoạn hiện nay đã vững vàng hơn nhiều.
Điểm chung duy nhất là việc Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) liên tục nâng lãi suất làm gia tăng kỳ vọng của giới đầu tư vào mặt bằng lãi suất cao trong ngắn hạn khiến cho đường cong lãi suất bị làm phẳng.
Ngày 28/11/2018, chủ tịch FED khẳng định vẫn tăng lãi suất trong tháng 12/2018 nhưng nhận định lãi suất cơ bản đồng USD đã gần sát mức trung lập nên giới quan sát kỳ vọng tốc độ thắt chặt có thể giảm dần trong năm 2019, nhờ đó mà chênh lệch lợi tức các kỳ hạn của trái phiếu Mỹ cũng có thể được nới rộng ra đôi chút.
Lãi suất VND duy trì mặt bằng cao trong suốt tháng 11
Nhận định diễn biến thị trường trong nước, các chuyên gia phân tích SSI cho biết lãi suất VND trên thị trường liên ngân hàng sau khi tăng mạnh vào cuối tháng 10 đã duy trì mặt bằng cao trong suốt tháng 11.
Cụ thể, kỳ hạn qua đêm dao động trong vùng 4.7-4.9%/năm, có lúc đạt tới 4.96%/năm - mức đỉnh trong vòng 5 năm gần đây; kỳ hạn 3 tháng đã vượt và duy trì ở mức trên 5%/năm trong suốt cả tháng, hiện ở mức 5.2%/năm – chỉ còn cách lãi suất trần huy động với kỳ hạn dưới 6 tháng 30 điểm cơ bản.
Bên cạnh đó, lãi suất trên thị trường 1 cũng tăng ở tất cả các kỳ hạn, mạnh nhất là ở kỳ hạn từ 6 tháng trở lên.
Tuy nhiên, mức độ tăng lãi suất ở từng ngân hàng khác nhau nên chênh lệch lãi suất huy động giữa các NHTM là khá lớn. Hiện tại, lãi suất huy động kỳ hạn dưới 6 tháng hầu hết đã đẩy lên mức trần 5.5%/năm trong khi kỳ hạn 6 đến dưới 12 tháng dao động 5.7%-7.6%, kỳ hạn 12-13 tháng dao động từ 6.8-8.0% tùy vào từng ngân hàng.
 |
Về hoạt động điều tiết thị trường, trong tháng 11, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã bơm ròng 1.885 tỷ đồng.
Trong đó, kênh tín phiếu có 2.100 tỷ đồng đáo hạn trong khi không có bất kỳ đợt phát hành nào. Trái lại, kênh mua bán kỳ hạn hoạt động mạnh với bình quân gần 11.000 tỷ đồng/ngày cho mỗi chiều bơm/hút.
Tính chung lại, NHNN hút ròng qua kênh này 215 tỷ đồng. Khối lượng OMO lưu hành duy trì ở mức cao gấp 1.6-2 lần khối lượng tín phiếu.
Tình trạng căng thẳng về mặt thanh khoản trong hệ thống NHTM xuất phát từ nhiều nguyên nhân.
Các chuyên gia phân tích của SSI đã liệt kê một số nguyên nhân như: yếu tố mùa vụ (tín dụng tăng trong khi huy động thường giảm vào những tháng cuối năm), mua ngoại tệ phục vụ nhu cầu thị trường và giải ngân vốn ngân sách tăng làm giảm lượng tiền gửi của KBNN.
Thêm vào đó, các NHTM cũng cần chuẩn bị cho yêu cầu giảm giới hạn tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn từ 45% hiện nay xuống 40% từ 1/1/2019.
“Vì vậy, mặt bằng lãi suất trong ngắn hạn sẽ đứng ở mức cao” - các chuyên gia phân tích SSI nhận định.
Tuy nhiên, ở góc nhìn dài hạn hơn, các chuyên gia phân tích cũng chỉ ra một số yếu tố hỗ trợ cho sự ổn định lãi suất.
Cụ thể, chỉ số CPI tháng 11 của Việt Nam đã giảm 0.29% MoM, ở mức 3.46% YoY – thấp hơn khá nhiều mức mục tiêu là 4%. Mặt khác, giá dầu sụt giảm mạnh trong suốt 2 tháng qua cũng giải tỏa bớt áp lực với lạm phát. Ở thị trường quốc tế, chủ tịch FED có những phát biểu mềm dịu hơn đối với kế hoạch tăng lãi suất như đã đề cập ở trên.
Mặc dù vậy, các chuyên gia phân tích cũng lưu ý những biến số này có thể thay đổi rất nhanh chóng nên khó có thể đưa ra nhận định về lãi suất trong trung và dài hạn vào thời điểm này.
VND duy trì sự ổn định so với đồng USD
Trong tháng 11, NHNN đã nâng tỷ giá trung tâm thêm 24 đ/USD – gấp đôi so với mức nâng trong tháng 10, hiện ở mức 22.750 đ/USD. Tuy nhiên, tỷ giá chính thức giảm 25đ/USD về mức 23.275/23.365 và tỷ giá tự do giảm 60-65 đ/USD về mức 23.405/23.420, thu hẹp chênh lệch giữa 2 tỷ giá này.
 |
Bên cạnh yếu tố hỗ trợ từ cuộc gặp Mỹ -Trung và chênh lệch lãi suất VND-USD vẫn duy trì ở mức cao (trên 2%/năm), việc NHNN triển khai bán kỳ hạn ngoại tệ được hủy ngang vào 2 ngày 23 và 26/11 đã có tác động khá lớn về mặt tâm lý, giảm bớt nhu cầu nắm giữ ngoại tệ cũng như tài trợ thanh khoản VND cho các NHTM.
Bên cạnh đó, NHNN đã triển khai lấy ý kiến với dự thảo thông tư sửa đổi thông tư 24/2015/TT-NHNN theo hướng thu hẹp đối tượng được vay ngoại tệ trên cơ sở làm chi tiết thêm về kỳ hạn và mục đích vay. Nhờ đó, tỷ giá USD/VND duy trì ổn định và giảm nhẹ về cuối tháng.
Nguồn thu ngoại tệ có dấu hiệu sụt giảm khi cán cân thương mại tháng 11 thâm hụt khoảng 0.4 tỷ USD, giải ngân vốn FDI trong tháng là 1.4 tỷ USD, giảm 0.45 tỷ USD so với tháng trước. Tuy nhiên, tổng vốn FDI giải ngân 11 tháng 2018 là 16.5 tỷ USD, vẫn tăng 3.1% YoY.
Đáng chú ý, việc giữ tỷ giá USD/VND ổn định trong bối cảnh USD lên giá mạnh đã khiến cho VND lên giá trong tương quan với các đồng tiền khác.
Chỉ xét từ tháng 6 đến nay, VND đã tăng giá với đồng tiền của các nước đối tác quan trọng là Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và EU; mức tăng giá lần lượt là 5.6%, 2%, 1.2% và 0.4%./.
