Tu-160 "Thiên nga trắng" là máy bay ném bom chiến lược siêu thanh cánh cụp cánh xòe lớn nhất thế giới, có tầm bay tới 12.000 km sau một lần tiếp nhiên liệu, trọng lượng cất cánh tối đa hơn 245 tấn, tải trọng nhiên liệu tối đa 160 tấn và mang 40 tấn bom; có thể bay với tốc độ Mach 1,8 ở độ cao 18.000 mét. Nếu thực hiện các chuyến bay tuần tra chiến lược trong thời bình, máy bay ném bom Tu-160 thậm chí không cần đến máy bay tiêm kích hộ tống, bởi khi máy bay ném bom Tu-160 bật chế độ bay với tốc độ siêu thanh, ngay cả chiến đấu cơ F-16 của Mỹ cũng không thể đuổi kịp mà chỉ có thể “hít khói” phía sau nó.
Hiện tại, Nhà máy sản xuất máy bay Kazan đã được cải tạo hiện đại hóa và đang chuẩn bị sản xuất hàng loạt máy bay ném bom chiến lược Tu-160M loại mới. Để chào đón chuyến thị sát của ông Putin, Nhà máy đã đặt 4 máy bay ném bom chiến lược Tu-160M mới toanh cạnh nhau trong nhà kho siêu rộng, tạo nên cảnh tượng rất hoành tráng. Bốn chiếc máy bay ném bom chiến lược Tu-160M được trưng bày lần lượt mang các số hiệu 06, 07, 22 và 23 màu đỏ.
Các máy bay ném bom chiến lược Tu-160M số 06 và 07 được nâng cấp từ máy bay ném bom Tu-160 hiện có của Không quân Nga. Chiếc số 06 được xuất xưởng năm 1994 và được đặt tên là "Ilya Muromets"; chiếc số 07 xuất xưởng năm 1999, được đặt tên là "Alexander Molovic". Hai máy bay ném bom đang phục vụ này được nâng cấp cải tiến theo chuẩn máy bay ném bom chiến lược Tu-160M thế hệ mới, sử dụng buồng lái kỹ thuật số bằng kính và radar điều khiển hỏa lực trên không NV1.70 mới được phát triển. Đuôi máy bay đã được thu ngắn hơn và hệ thống phòng thủ tác chiến điện tử tự vệ trên không Baikal nguyên bản đã được thay thế bằng hệ thống tác chiến điện tử mới nhất.
Hai máy bay số 22 và số 23 là loại Tu-160M hoàn toàn được sản xuất mới. Ông Putin đã bước vào buồng lái của một trong hai máy bay ném bom Tu-160M loại mới để trải nghiệm và đề nghị lấy tên nhà lãnh đạo đầu tiên của Cộng hòa Tatarstan, Mintimer Shaimiyev đặt cho chiếc máy bay ném bom này.
Cải tiến quan trọng nhất của phiên bản nâng cấp Tu-160M mới nhất là việc sử dụng động cơ phản lực Kuznetsov NK-32-02 mới được phát triển, động cơ này sử dụng quy trình kỹ thuật và công nghệ mới để tăng nhiệt độ phía trước tuabin và tầm hoạt động của máy bay có thể được tăng thêm 10%.
Máy bay ném bom chiến lược Tu-160M loại mới áp dụng phương pháp phát triển kiểu "khảo cổ", vừa tìm kiếm thông tin từ văn bản cũ vừa thiết kế lại. Do khoảng hơn chục máy bay ném bom Tu-160 hiện đang phục vụ trong quân đội Nga đều được sản xuất tại Ukraine thời kì Liên Xô nên khi Nga phát triển thế hệ máy bay ném bom chiến lược Tu-160M mới, nước này cần phục chế lại đồng bộ hệ thống dây chuyền sản xuất trong nước. Rất nhiều nhà máy hàng không đã tháo dỡ dây chuyền sản xuất phụ tùng của máy bay ném bom Tu-160, nên cần tiến hành nghiên cứu phát triển lại theo kiểu "khảo cổ". Các cấu kiện và phụ tùng mới của máy bay hiện đã đạt 80% và nó cũng được ứng dụng các hệ thống vũ khí và điện tử hàng không hiện đại do Nga hiện sở hữu.
Chiếc máy bay ném bom chiến lược Tu-160M chế tạo mới thứ nhất đã thực hiện chuyến bay đầu tiên tại Nhà máy sản xuất máy bay Kazan vào ngày 12/1/2022 do Nga sản xuất hoàn toàn độc lập, được chế tạo từ đầu và không sử dụng các sản phẩm thời Xô Viết tồn kho hoặc các bộ phận cũ. Hệ thống điện tử hàng không và vũ khí đều được nâng cấp, Công ty động cơ Liên hợp (ОАК) của Nga và UEC-Kuznetsov đã "tái tạo" thành công động cơ NK-32-02 đã ngừng sản xuất từ lâu.
Việc khôi phục được toàn bộ chuỗi cung ứng sản phẩm máy bay ném bom chiến lược Tu-160M có thể coi là thành công lớn của ngành hàng không Nga, đánh dấu trình độ kỹ thuật lĩnh vực này cuối cùng đã trở lại trạng thái đỉnh cao của thời kì Liên Xô.
Nga hiện có tất cả 3 loại máy bay ném bom chiến lược Tu-160 "Thiên nga trắng". Loại thứ nhất là máy bay ném bom Tu-160 được sản xuất từ thời Liên Xô. Sau khi Liên Xô giải thể, có 8 chiếc Tu-160 lần lượt được chuyển giao cho Không quân Nga từ năm 1992 đến năm 2008. Sau đó, có thêm 8 chiếc Tu-160 nữa nhận được từ Ukraine, nên Không quân Nga hiện có 16 máy bay ném bom chiến lược Tu-16 hoàn chỉnh có khả năng chiến đấu. Những chiếc máy bay ném bom Tu-160 cũ này hiện đang dần được đưa trở lại nhà máy để nâng cấp, cải tiến theo tiêu chuẩn của máy bay ném bom Tu-160M.
Loại thứ hai là lợi dụng 5 chiếc Tu-160 còn trong tình trạng linh kiện tại Nhà máy sản xuất máy bay Kazan. Chiếc Tu-160M2 mà Nga bay thử lần đầu vào tháng 1/2018 thực chất được sản xuất từ một trong 5 thân máy bay cũ này, hiện nó vẫn đang bay thử nghiệm. Máy bay ném bom Tu-160 được chế tạo bằng các linh kiện còn sót lại từ Liên Xô được gọi là Tu-160M2 và hiện nay được gọi thống nhất là Tu-160M.
Loại thứ ba là máy bay ném bom Tu-160M mới được sản xuất hoàn toàn, đây là loại máy bay ném bom được Nga nghiên cứu phát triển và sản xuất mới toàn bộ, được coi là loại máy bay ném bom chiến lược được sản xuất trong nước đầu tiên của Nga.
Vào tháng 1/2018, Bộ Quốc phòng Nga đã ký hợp đồng mua 18 máy bay ném bom Tu-160M mới. Nga có kế hoạch bắt đầu đưa các máy bay ném bom Tu-160M mới vào sử dụng chính thức từ năm 2025. Quân đội Nga dự kiến sẽ trang bị 18 chiếc với đơn giá 270 triệu USD/chiếc.
Bằng cách thay thế động cơ phản lực NK-32-02 mới, thiết bị điện tử hàng không và vũ khí trên không hoàn toàn mới, bán kính tác chiến, trình độ phòng vệ và khả năng tấn công của máy bay ném bom Tu-160M đều được nâng cao một mức nhất định, đồng thời khả năng tấn công hạt nhân và tấn công thông thường đều được tăng cường.
Từ kinh nghiệm thực tế của cuộc chiến tranh Nga-Ukraine, ngày nay việc máy bay ném bom chiến lược có thể thực hiện khả năng xâm nhập với tốc độ siêu thanh không còn quan trọng nữa. Máy bay ném bom chiến lược không tàng hình chủ yếu được sử dụng để phóng các tên lửa hành trình tầm xa, xét về khả năng tác chiến của tên lửa hành trình phóng từ trên không, giữa Tu-160M và Tu-95MS hay B-52H hoặc H-6K không có nhiều khác biệt. Nga thực tế đã từ bỏ chiến thuật xung kích đáng tự hào của máy bay ném bom Tu-160 là đột phá tốc độ siêu âm Mach 1,8 ở độ cao 18.000 mét, thay vào đó là theo đuổi việc sử dụng hành trình cực xa và tải trọng bom lớn của Tu-160M để thực hiện tấn công bằng tên lửa hành trình từ xa. Xét từ khía cạnh này, tác dụng răn đe của máy bay ném bom chiến lược Tu-160M vẫn rất lớn.
Quân đội Nga năm ngoái đã lên kế hoạch triển khai trung đoàn máy bay ném bom chiến lược Tu-160M mới được sản xuất tại Căn cứ Không quân Ukrainka lớn nhất châu Á ở tỉnh Amur, cách tỉnh Hắc Long Giang của Trung Quốc hơn 100 km làm công cụ răn đe chiến lược đối với khu vực Viễn Đông và Thái Bình Dương. Nhưng mọi thứ sẽ phụ thuộc vào số lượng sản xuất thực tế và thành phần của đơn đặt hàng máy bay ném bom chiến lược Tu-160M của Bộ Quốc phòng Nga.
Mới đây nhất, vào năm ngoái, Không quân Nga đã điều động 4 máy bay ném bom chiến lược Tu-95MS "Bear" từ căn cứ Engels ở châu Âu đến căn cứ Ukrainka. Điều này cho thấy Nga rất coi trọng chiến lược này. răn đe chiến lược ở Viễn Đông.
Điều này có nghĩa là quân đội Nga bức thiết củng cố khả năng răn đe chiến lược ở Viễn Đông, triển khai các máy bay ném bom Tu-95MS cùng máy bay ném bom chiến lược Tu-160M mới nhất. Động thái này có ý nghĩa biểu tượng mạnh mẽ. Vào lúc cuộc xung đột Nga-Ukraine kéo dài hai năm vẫn đang diễn ra ác liệt, việc điều chỉnh triển khai máy bay ném bom chiến lược của quân đội Nga chắc chắn có liên quan đến những thay đổi trong tình hình chiến lược ở Viễn Đông, đặc biệt là trước một số động thái chiến lược của Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Khám phá tàu không người lái tự sát Magura V5 quân đội Ukraine sử dụng tấn công Nga
Nga tăng cường cung cấp “xe tăng bay” T-80BVM cấp độ bảo vệ cao cho quân đội
Không quân Nga đưa vào sử dụng tên lửa hành trình Kh-69 dành cho Su-57
Theo Sohu
