Hàng hóa “Made in Russia” thổi bùng cơn sốt mới ở Trung Quốc

Ở bên trong những cửa hàng như vậy, hàng loạt kệ hàng được chất đầy các loại sản phẩm của Nga – từ sô cô la và bánh quy cho đến mật ong và vodka.

Tại Trung Quốc, các cửa hàng pop-up chuyên bán các sản phẩm "Made in Russia" (Sản xuất tại Nga) trở nên ngày càng phổ biến. Sự gia tăng mạnh mẽ này đã khiến một số cư dân địa phương cảm thấy bối rối, nhiều người trên các mạng xã hội Trung Quốc thắc mắc lý do tại sao những cửa hàng này lại xuất hiện nhiều đến vậy.

Hàng nghìn cửa hàng như vậy đã mở ra trên khắp Trung Quốc trong những năm gần đây, tận dụng sự yêu mến của công chúng Trung Quốc đối với Nga và mối quan hệ thương mại ngày càng sâu sắc giữa Bắc Kinh và Moscow.

Trung Quốc đã trở thành một cứu cánh kinh tế quan trọng cho Nga, quốc gia bị ảnh hưởng bởi các biện pháp trừng phạt do cuộc chiến ở Ukraine, trong đó thương mại song phương đạt mức cao kỷ lục qua các năm. Trong khi dầu mỏ, khí đốt và than đá giá rẻ của Nga chiếm ưu thế trong các mặt hàng nhập khẩu của Trung Quốc, các sản phẩm thực phẩm của Nga – như kem, bánh quy ngọt và sữa bột – cũng đang ngày càng trở nên phổ biến.

Các doanh nghiệp Trung Quốc đã nhanh chóng nắm bắt nhu cầu đang bùng nổ này.

Hơn 2.500 công ty mới liên quan đến việc buôn bán hàng hóa Nga đã được đăng ký kể từ năm 2022, theo các hồ sơ kinh doanh của Trung Quốc, với gần một nửa trong số đó được đăng ký chỉ trong năm ngoái. Khoảng 80% trong số các công ty mới này vẫn đang hoạt động tính đến tháng này, theo các hồ sơ đăng ký kinh doanh.

Hầu hết các công ty này có trụ sở tại tỉnh Hắc Long Giang, khu vực phía Đông Bắc giáp biên giới với Nga, mặc dù trong 2 năm qua, các công ty này đã lan rộng ra các tỉnh khác.

Ngoài các sản phẩm thủy sản và nông sản, chiếm phần lớn trong các mặt hàng thực phẩm mà Trung Quốc nhập khẩu từ Nga, thì các loại sô cô la, bánh quy và sữa bột mang thương hiệu Nga đã thu hút sự chú ý của người tiêu dùng Trung Quốc, trực tiếp nâng tầm thương hiệu "Made in Russia" do Moscow quảng bá.

Sự phát triển mạnh mẽ của các cửa hàng này – được một báo cáo của truyền thông nhà nước Trung Quốc gọi là “cuồng nhiệt” – cũng đã khiến người ta phải xem xét lại tính xác thực của các sản phẩm bán ra. Các cuộc điều tra của các phương tiện truyền thông và những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội cũng đã chỉ ra rằng một số sản phẩm mang thương hiệu Nga thực chất lại được sản xuất tại Trung Quốc, buộc các cơ quan chức năng phải vào cuộc để xử lý các quảng cáo và nhãn mác gây hiểu lầm.

“Phù hợp hơn” với khẩu vị người Trung

Tại một cửa hàng bán hàng hóa Nga ở trung tâm Bắc Kinh vào tháng 2, một nhân viên cửa hàng sắp xếp các loại kẹo, bánh quy và sữa bột được đóng gói gọn gàng – những sản phẩm bán chạy nhất của cửa hàng.

“Bán chạy nhất là mật ong Nga – nó rất được ưa chuộng. Và loại sô cô la này rất tinh khiết. Tất cả đều rất tốt”, cô nói, chỉ tay về phía một loạt các loại sô cô la.

Ở phía sau, loa phát thanh phát đi một thông điệp lặp đi lặp lại, chào đón khách hàng đến với “gian hàng hóa Nga” và ca ngợi các sản phẩm Nga vì “tính lành mạnh, nguyên liệu tự nhiên và chất lượng cao”.

“Đây không chỉ là một nền tảng bán sản phẩm Nga mà còn là một cửa sổ giới thiệu văn hóa và sức hấp dẫn của Nga”, thông điệp này có đoạn.

Ông Liang Jinghao, một du khách đến từ tỉnh Sơn Tây ở phía Bắc, cho biết ông đã thấy nhiều cửa hàng bán hàng hóa Nga tương tự ở quê mình. “Nga là một quốc gia rất tốt, có diện tích rộng lớn và tài nguyên phong phú, và người dân của họ cũng rất thân thiện”, ông nói.

Cô Su, 20 tuổi, đã mở 3 cửa hàng bán hàng hóa Nga tại thành phố Bình Lương, một thành phố nhỏ thuộc tỉnh Cam Túc ở phía Tây Bắc, từ tháng 9 năm ngoái.

“Trung Quốc và Nga trong những năm gần đây có mối quan hệ khá tốt, và cá nhân tôi cũng có cái nhìn khá tích cực về đất nước Nga”, cô nói.

Các cửa hàng của cô Su cũng bán các sản phẩm từ Sri Lanka và Australia, nhưng chúng ít được ưa chuộng hơn nhiều, cô cho biết. “Tôi nghĩ các sản phẩm Nga phù hợp hơn với khẩu vị của người dân địa phương”, cô nói.

Hỗ trợ chính thức

Trong bối cảnh chiến sự ở Ukraine, Trung Quốc và Nga đã trở nên thân thiết hơn bao giờ hết, Nga và Tổng thống Vladimir Putin cũng được công chúng Trung Quốc ủng hộ rộng rãi.

Trong một cuộc khảo sát được công bố vào năm ngoái bởi Trung tâm An ninh và Chiến lược Quốc tế thuộc Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh, 66% người tham gia cho biết họ có quan điểm “rất tích cực” hoặc “khá tích cực” về Nga. Ngược lại, khoảng 76% cho biết họ có quan điểm “không tích cực” về Mỹ.

Cơn sốt hàng hóa “Made in Russia” có thể bắt nguồn từ đầu năm 2022, theo truyền thông nhà nước Trung Quốc.

Thời điểm bấy giờ, “Gian hàng hóa Nga” – một cửa hàng thương mại điện tử được Đại sứ quán Nga tại Trung Quốc bảo trợ – đã lan truyền mạnh mẽ trên các mạng xã hội Trung Quốc. Người mua đổ xô đến để mua đủ loại từ kẹo đến túi trà, chi gần 6 triệu NDT (tương đương 826.000 USD) vào các sản phẩm Nga chỉ trong vòng 3 ngày, theo các báo cáo truyền thông Trung Quốc.

Trong một video ngắn đăng tải trên cửa hàng trực tuyến, một đại diện doanh nghiệp Nga đã nâng ly chúc mừng “tình bạn giữa những người bạn Trung Quốc trong bối cảnh tình hình quốc tế phức tạp và luôn thay đổi này”.

Tính đến tháng 4/2023, hơn 300 công ty có trụ sở tại Moscow đã gia nhập các nền tảng thương mại điện tử của Trung Quốc, bao gồm Taobao và JD, hãng thông tấn Sputnik của Nga dẫn lời Trung tâm Xuất khẩu Moscow cho hay.

Năm tiếp theo, lễ hội và hội chợ "Made in Russia" đầu tiên đã ra mắt tại Thẩm Dương và Đại Liên, hai thành phố lớn nhất tỉnh Liêu Ninh. Sự kiện được tổ chức bởi Trung tâm Xuất khẩu Nga – một viện phát triển thuộc sở hữu nhà nước – với sự hỗ trợ từ Moscow và chính quyền tỉnh.

Hơn 150 công ty Nga đã tham gia sự kiện kéo dài một tuần này, bán được 2,3 triệu USD hàng hóa Nga cho người tiêu dùng Trung Quốc cả trực tuyến và ngoại tuyến, theo Sputnik. Ba hội chợ tương tự đã được tổ chức kể từ đó, bao gồm ở thành phố Thành Đô, thủ phủ của tỉnh Tứ Xuyên.

Trung tâm Xuất khẩu Nga đã cấp phép cho 8 cửa hàng bán lẻ chính thức tại Trung Quốc dưới thương hiệu "Gian hàng hóa Nga". Tuy nhiên, những cửa hàng này ít hơn rất nhiều so với hàng nghìn cửa hàng không chính thức đang tận dụng nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm Nga.

Nguy cơ về hàng nhái

Khi sự phổ biến của các cửa hàng không chính thức gia tăng, chúng cũng đã phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn từ người tiêu dùng và truyền thông Trung Quốc, đặc biệt là về chất lượng và tính xác thực của các sản phẩm được bán tại đây.

Cuối năm ngoái, người mua hàng Trung Quốc đã lên mạng xã hội để phàn nàn rằng một số sản phẩm được dán nhãn là hàng Nga tại các cửa hàng thực tế lại được sản xuất ở Trung Quốc và các quốc gia khác, bao gồm Malaysia.

Một báo cáo của Jiemian News, hãng tin có liên kết với nhà nước, đã phát hiện ra rằng một phần lớn các sản phẩm thực phẩm bán tại các cửa hàng hàng hóa Nga – như bánh mì, xúc xích và sữa bột – thực tế được sản xuất tại các nhà máy ở Đông Bắc Trung Quốc.

Trên Douyin, phiên bản TikTok của Trung Quốc, các người có ảnh hưởng trên mạng xã hội (Influencer) người Nga sống tại Trung Quốc đã vội vã phơi bày những sản phẩm mà họ gọi là “hàng Nga giả mạo”.

“Chưa bao giờ tôi thấy những viên kẹo này ở Nga. Bao bì toàn là giả”, một người dùng Douyin người Nga nói.

“Không có cái gì giống thế này ở Nga”, một người khác nói, tay cầm một chiếc xúc xích tại một cửa hàng ở Thượng Hải, trong khi có thể nghe thấy tiếng chủ cửa hàng yêu cầu cô ngừng quay phim.

Đại sứ quán Nga tại Trung Quốc cũng đã lên tiếng, cảnh báo người tiêu dùng Trung Quốc về “hàng giả” được ngụy trang là sản phẩm Nga. “Những sản phẩm này thường không đáp ứng các yêu cầu chất lượng và khác biệt với các sản phẩm tương tự sản xuất tại Nga, nhưng lại sử dụng từ ngữ tiếng Nga trên bao bì để bắt chước nguồn gốc từ Nga”, Đại sứ quán cho biết trong một tuyên bố.

Sau phản ứng dữ dội này, các cơ quan quản lý thị trường ở Thượng Hải đã tiến hành hai đợt thanh tra các cửa hàng hàng hóa Nga tại thành phố. Bảy trong số đó bị cáo buộc quảng cáo sai sự thật, gây hiểu lầm cho khách hàng.

Một số cửa hàng đã bị yêu cầu đóng cửa, trong khi những cửa hàng khác bị phạt tiền và yêu cầu dán nhãn rõ ràng các sản phẩm sản xuất trong nước. Các thành phố khác cũng nhanh chóng triển khai các cuộc kiểm tra tương tự.

Mặc dù có tranh cãi, nhưng sự phổ biến của hàng hóa Nga vẫn thúc đẩy việc mở thêm nhiều cửa hàng ở Trung Quốc, bao gồm cả các cửa hàng chính thức. Trung tâm Xuất khẩu Nga cho biết vào tháng 2 rằng họ có kế hoạch thiết lập tới 300 cửa hàng bán hàng hóa Nga với các đối tác Trung Quốc trên toàn quốc trước khi kết thúc năm nay.