Ứng viên đảng Tự do Hàn Quốc, ông Lee Jae-myung, đã được bầu làm Tổng thống trong cuộc bầu cử sớm ngày 3/6, đúng 6 tháng sau khi ông lách qua các vòng vây quân sự để bỏ phiếu chống lại sắc lệnh thiết quân luật gây sốc của người tiền nhiệm bị phế truất.
Chiến thắng của ông Lee hứa hẹn sẽ mang lại sự thay đổi lớn trong chính trường của nền kinh tế lớn thứ tư châu Á, sau làn sóng phản đối mạnh mẽ đã khiến Tổng thống bảo thủ Yoon Suk-yeol mất chức – người từng đánh bại ông Lee trong gang tấc tại cuộc bầu cử năm 2022.
Với 100% số phiếu đã được kiểm, ông Lee giành được 49,42% trong gần 35 triệu phiếu bầu, trong khi đối thủ bảo thủ Kim Moon-soo chỉ đạt 41,15%. Đây cũng là cuộc bầu cử Tổng thống có tỷ lệ cử tri đi bầu cao nhất kể từ năm 1997, theo Ủy ban Bầu cử Quốc gia Hàn Quốc.
Vị Luật sư nhân quyền 61 tuổi gọi ngày bầu cử là “ngày phán xét” đối với thiết quân luật của ông Yoon và sự thất bại của đảng Quyền lực nhân dân (PPP) trong việc ngăn chặn động thái đầy rủi ro này.
"Nhiệm vụ đầu tiên là dứt khoát vượt qua cuộc nổi loạn và đảm bảo sẽ không bao giờ còn một cuộc đảo chính quân sự nào với súng đạn chĩa vào người dân", ông Lee tuyên bố trong bài phát biểu chiến thắng trước Quốc hội.
"Chúng ta có thể vượt qua khó khăn tạm thời này nhờ sức mạnh đoàn kết của nhân dân – những người có năng lực to lớn", ông nói thêm.
Ông Lee đã được Ủy ban Bầu cử xác nhận chính thức là Tổng thống trong hôm 4/6 và ngay lập tức đảm nhiệm quyền lực của nguyên thủ quốc gia và Tổng tư lệnh. Một buổi lễ nhậm chức rút gọn dự kiến sẽ diễn ra tại Quốc hội lúc 11 giờ sáng (giờ Seoul).
Thừa kế khủng hoảng
Tân Tổng thống Lee cam kết sẽ phục hồi nền kinh tế và theo đuổi hòa bình với Triều Tiên thông qua đối thoại và sức mạnh.
Cuộc khủng hoảng thiết quân luật kéo dài suốt 6 tháng, với ba quyền Tổng thống kế nhiệm, cùng hàng loạt phiên tòa xét xử tội nổi loạn hình sự dành cho ông Yoon và nhiều quan chức cấp cao, đã dẫn đến sự sụp đổ chính trị ngoạn mục của cựu tổng thống và tạo đà cho chiến thắng của đối thủ.
Ông Yoon Suk-yeol bị Quốc hội do ông Lee lãnh đạo luận tội và sau đó bị Tòa án Hiến pháp phế truất vào tháng 4, chưa đầy ba năm trong nhiệm kỳ 5 năm, khiến cuộc bầu cử sớm được kích hoạt – đang định hình lại ban lãnh đạo và chính sách đối ngoại của một đồng minh thân cận của Mỹ.
Ông Lee cáo buộc đảng PPP đã dung túng cho âm mưu thiết quân luật bằng cách không hành động đủ mạnh để ngăn chặn và thậm chí cố gắng bảo vệ ông Yoon.
Kim Moon-soo, đối thủ của ông Lee, là Bộ trưởng Lao động dưới thời Yoon khi sắc lệnh thiết quân luật được ban hành ngày 3/12.
“Tôi có mặt ở đây vào ngày 3/12 khi thiết quân luật được tuyên bố và ngày 14/12 khi Yoon bị luận tội”, cô Choi Mi-jeong, 55 tuổi, giáo viên khoa học, nói khi chờ đợi bên ngoài Quốc hội để nghe ông Lee phát biểu. “Giờ đây ông Lee Jae-myung trở thành Tổng thống. Tôi hy vọng ông sẽ là một nhà lãnh đạo vì người dân thường, chứ không phải vì giới tài phiệt”.
Thách thức kinh tế, chia rẽ xã hội và áp lực từ Mỹ
Tân Tổng thống Lee đối mặt với loạt thách thức kinh tế – xã hội, từ một xã hội chia rẽ sâu sắc sau khủng hoảng thiết quân luật, đến một nền kinh tế xuất khẩu bị ảnh hưởng bởi các chính sách bảo hộ khó lường từ Mỹ – đối tác thương mại lớn và đồng minh an ninh quan trọng.
Chính phủ lâm thời không đạt được tiến triển nào trong việc giảm nhẹ các mức thuế áp đặt nặng nề từ Tổng thống Mỹ Donald Trump, vốn đe dọa các ngành công nghiệp mũi nhọn của Hàn Quốc như ô tô và thép.
"Tổng thống Lee sẽ không có thời gian để lãng phí. Nhiệm vụ cấp thiết hàng đầu là đạt được thỏa thuận với ông Trump", Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) nhận định.
Nhà Trắng xác nhận cuộc bầu cử ở Hàn Quốc “tự do và công bằng”, song vẫn bày tỏ lo ngại về ảnh hưởng của Trung Quốc trong các nền dân chủ toàn cầu. Tuy vậy, mối quan hệ đồng minh Mỹ-Hàn vẫn được khẳng định là “vững như thép”.
Kêu gọi thay đổi
Ông Park Chan-dae, quyền lãnh đạo đảng Dân chủ, nói với KBS rằng kết quả bầu cử cho thấy người dân muốn lật đổ chế độ nổi loạn và hy vọng cải thiện đời sống.
Cả hai ứng viên Lee và Kim đều đề xuất cải tổ hệ thống chính trị và kinh tế, vốn được xây dựng từ thời Hàn Quốc vươn lên thành cường quốc công nghiệp.
Tuy nhiên, ông Lee thiên về công bằng xã hội và hỗ trợ tầng lớp thu nhập thấp, còn ông Kim nhấn mạnh giảm quy định và trao thêm tự do cho doanh nghiệp.
Về chính sách đối ngoại, ông Lee được cho là sẽ ôn hòa hơn với Trung Quốc và Triều Tiên, nhưng cam kết duy trì quan hệ hợp tác với Nhật Bản như thời chính quyền Yoon.
Phân cực
"Kinh tế tồi tệ hơn rất nhiều kể từ ngày 3/12, không chỉ với tôi mà với mọi người," ông Kim Kwang-ma, 81 tuổi, nói. "Chúng ta đang bị chia rẽ quá mức…Tôi hy vọng đất nước sẽ đoàn kết trở lại để Hàn Quốc phát triển thêm một lần nữa".
Đáng chú ý, không có ứng viên nữ nào tranh cử trong kỳ bầu cử này – lần đầu tiên sau 18 năm. Dù có sự chia rẽ lớn giữa giới trẻ nam và nữ, bình đẳng giới không phải là trọng tâm tranh luận, khác biệt đáng kể so với cuộc bầu cử năm 2022.
"Tôi khá thất vọng vì các ứng viên lớn như Lee Jae-myung hay phía bảo thủ đều thiếu chính sách cho phụ nữ hay nhóm thiểu số", sinh viên năm nhất Kwon Seo-hyun, 18 tuổi, chia sẻ. Cô từng tham gia biểu tình phản đối ông Yoon sau thiết quân luật.
Lưu vong, bị ám sát, luận tội, bỏ tù: Lịch sử các đời Tổng thống Hàn Quốc
Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc phế truất Tổng thống Yoon Suk-yeol
