David Goldman là biên tập viên điều hành của chuyên trang kinh tế CNN Business, phụ trách đưa tin về thị trường, công ty, chiến lược và kinh doanh. Mới đây, ông đã có bài viết phân tích về trạng thái độc nhất của nền kinh tế Mỹ ở thời điểm hiện tại, được đăng tải hôm 31/10. VietTimes xin gửi đến quý độc giả bản chuyển ngữ của bài viết.
Hiện nay đang có 2 thực trạng về nền kinh tế Mỹ.
Thứ nhất: Nền kinh tế và thị trường chứng khoán Mỹ tiếp tục tăng trưởng, được thúc đẩy bởi chi tiêu tiêu dùng mạnh mẽ và làn sóng bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI).
Thứ hai: Tuyển dụng đình trệ, lạm phát tăng, vỡ nợ lan rộng, và người dân Mỹ đánh giá nền kinh tế này ở mức thấp gần kỷ lục.
Điều này nghe có vẻ không hợp lý. Để hiểu được làm sao cả hai thực trạng đối lập đó đang xảy ra một cách đồng thời, hãy nghĩ đến… chiếc bánh burrito.
Hôm thứ Tư trong tuần, chuỗi nhà hàng Chipotle báo cáo kết quả kinh doanh tệ hại và cắt giảm dự báo tăng trưởng doanh thu trong quý thứ ba liên tiếp. Nguyên nhân: người tiêu dùng trẻ tuổi và có thu nhập thấp – nhóm khách hàng cốt lõi của Chipotle – đang cắt giảm chi tiêu, thậm chí bắt đầu bỏ qua món món bánh burrito.
Giám đốc điều hành Chipotle, ông Scott Boatwright, nói trong cuộc họp báo cáo lợi nhuận: “Chúng tôi không mất khách vào tay đối thủ; chúng tôi mất họ vào tay các cửa hàng tạp hóa và bữa ăn tại nhà. Người tiêu dùng đó đang chịu áp lực, và đó là một trong những nhóm khách hàng chính của chúng tôi. Họ cảm nhận được sự thắt chặt, và chúng tôi cũng cảm nhận sự sụt giảm đó”.
Ông Boatwright cho biết khảo sát khách hàng cho thấy nhiều người tin rằng Chipotle đã không còn là lựa chọn hợp túi tiền. Những người có thu nhập dưới 100.000 USD/năm chiếm khoảng 40% doanh số của Chipotle.
Một vấn đề khác: nhóm từ 25 đến 34 tuổi, chiếm 25% doanh số của Chipotle, đã “cắt giảm đáng kể” chi tiêu.
Ông Boatwright nói thêm: “Tôi nghĩ có một phần là do người tiêu dùng ngày càng chọn lọc hơn, nhưng phần lớn là do sự thắt chặt chi tiêu mạnh mẽ. Những hộ gia đình có thu nhập dưới 100.000 USD đang siết hầu bao”.
Trong khi đó, một số người tiêu dùng khác lại chi tiêu như thể họ đến từ một thế giới hoàn toàn khác.
Giám đốc điều hành hãng Crocs, ông Andrew Rees, nhận xét trong buổi họp với các nhà phân tích hôm thứ Năm tuần này: “Có một bộ phận người tiêu dùng Bắc Mỹ rất giàu có. Họ mua giày dép Crocs, mua các thương hiệu cao cấp khác, và họ đang trong tình trạng tài chính tuyệt vời. Nhưng cũng có một bộ phận lớn người tiêu dùng đang lo lắng, tài chính kém hơn và vô cùng thận trọng trong chi tiêu – họ chỉ mua những gì thật sự cần”.
Hãy nhìn sang Coca-Cola (món đồ uống thường đi kèm bánh burrito). Giám đốc điều hành vận hành toàn cầu của hãng, ông Henrique Braun, cho biết doanh thu Coca tăng nhờ nhu cầu mạnh với các thương hiệu cao cấp như Topo Chico, Smartwater và Fairlife.
Bánh burrito đóng vai trò là một thành phần quan trọng trong ngành ẩm thực và kinh tế Mỹ, thể hiện qua sự phát triển của các chuỗi nhà hàng chuyên doanh và thị trường bánh burrito đông lạnh.
Ngành kinh doanh này đã chứng kiến doanh thu hàng tỷ USD, với các chuỗi như Taco Bell và Chipotle là những đơn vị dẫn đầu. Bên cạnh đó, bánh burrito còn phát triển mạnh ở các siêu thị dưới dạng sản phẩm đông lạnh, đáp ứng nhu cầu tiện lợi và đa dạng của người tiêu dùng.
Tuy nhiên, ông Braun nhấn mạnh vào chiến lược “hai hướng” của công ty. Trong khi các sản phẩm cao cấp tăng trưởng mạnh, môi trường dành cho người tiêu dùng thu nhập thấp vẫn đầy khó khăn. Vì vậy, Coca đang giảm kích cỡ và giá ở phân khúc bình dân để thúc đẩy doanh số, nhằm “đồng thời giải quyết vấn đề khả năng chi trả và chiến lược nâng cấp sản phẩm”.
“Từ góc nhìn người tiêu dùng, chúng tôi tiếp tục thấy sự phân hóa rõ rệt trong chi tiêu giữa các nhóm thu nhập”, ông Braun nói. “Áp lực với nhóm trung lưu và thu nhập thấp vẫn còn rất lớn”.
Nền kinh tế “hình chữ K”
Các nhà kinh tế gọi hiện tượng này là nền kinh tế hình chữ K: người giàu chi tiêu như không có chuyện gì xảy ra, còn người nghèo phải thay đổi mạnh mẽ để giữ vững tài chính.
Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell đã đề cập đến điều này trong cuộc họp báo hôm thứ Tư: “Nếu bạn nghe các công ty tiêu dùng lớn, họ đều nói về một nền kinh tế phân hóa: người thu nhập thấp gặp khó, mua ít đi, chuyển sang sản phẩm giá rẻ hơn, trong khi nhóm giàu vẫn chi tiêu mạnh”.
Không chỉ là lời kể: Báo cáo của Moody’s Analytics tháng trước cho thấy nhóm thu nhập cao đang chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong tổng chi tiêu của cả nước Mỹ.
Điều gì gây ra tình trạng này?
Người giàu ở Mỹ thường đầu tư vào thị trường chứng khoán, và thị trường này đã tăng 17% chỉ trong năm nay. Họ có việc làm ổn định hơn, sở hữu nhà ở, và giá nhà vẫn tiếp tục tăng do nguồn cung khan hiếm.
Ngược lại, người thu nhập thấp sống dựa vào từng kỳ lương, và mức lương không theo kịp lạm phát. Nếu mất việc, họ khó tìm được công việc mới. Số người Mỹ nhận trợ cấp thất nghiệp nhiều tuần liên tiếp vừa tăng lên mức cao nhất trong 4 năm. Giá thuê nhà cũng tăng mạnh khi thị trường nhà ở thiếu hụt.
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Một nền kinh tế hình chữ K rất khó để khắc phục. Mỹ ngày càng trở nên phân hóa trong nhiều năm, chỉ ngoại trừ vài năm sau đại dịch.
Trong giai đoạn hậu COVID-19, các gói hỗ trợ chính phủ giúp người thu nhập thấp có thêm sức bật. Lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, khoảng cách giàu nghèo thu hẹp. Lương tăng nhanh hơn lạm phát, đặc biệt ở nhóm thu nhập thấp. Lãi suất thấp, và người dân đổ xô tái cấp vốn thế chấp để khóa mức lãi suất ở mức thấp kỷ lục.
Nhưng mọi thứ không kéo dài được lâu. Khi hiệu ứng “đường mật” từ các gói kích cầu tan biến, nền kinh tế Mỹ đã trở lại quỹ đạo cũ. Lãi suất thế chấp tăng lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ. Và đáng lo ngại, chính phủ Mỹ cắt giảm chương trình an sinh, siết điều kiện tiếp cận hỗ trợ xã hội.
Những động thái này có thể khiến “chữ K” ngày càng mở rộng hơn.
Amazon lên kế hoạch loại bỏ 600.000 việc làm, thay thế bằng "đội quân robot"
Ông chủ "Amazon Trung Quốc" tự đi giao hàng, lấy lương 1 tệ: Chân dung khác biệt của Lưu Cường Đông
Vương miện vàng, gậy golf, Boeing 747: Ông Trump có được sở hữu quà tặng từ nước ngoài?
Theo CNN
