Amazon lên kế hoạch loại bỏ 600.000 việc làm, thay thế bằng "đội quân robot"

Bên ngoài là cảnh tuyển dụng náo nhiệt, bên trong lại là ánh đèn lạnh lẽo của dây chuyền tự động. Trong thời đại mà năng suất được tôn lên như tín ngưỡng, đến cả từ “tự động hóa” cũng được Amazon lén đổi tên.

Hai mảng tin tức kịch tính nhất thời đại này lại xuất hiện trong cùng một tuần: “Amazon sẽ mở rộng tuyển thêm 250.000 nhân viên tại Mỹ” và “Amazon lên kế hoạch để robot thay thế 600.000 vị trí việc làm”. Tuy nhiên, tin trước được công bố tại họp báo, còn tin sau bị giấu kín trong tài liệu nội bộ.

“Tuyển người” và “cắt người” — thực chất chỉ là hai kết quả tính toán khác nhau. Và Amazon là nơi đã viết ra phương trình đó.

Kịch bản kép của Amazon: Vừa tuyển vừa loại

Từ ngày 24/10, Amazon tuyên bố sẽ tuyển thêm 250.000 nhân viên cho mùa mua sắm cuối năm. Thông cáo tràn ngập các ngôn từ lạc quan: “cơ hội tìm việc làm”, “kinh tế hồi phục”, “việc làm rộng mở”… Vị trí cần người là nhân viên kho, đóng gói, vận chuyển, giao nhận. Mức lương nhấn mạnh: “Từ 17 USD/giờ, có thể lên đến 28 USD tùy vị trí và khu vực”. Thông điệp chính mà Amazon muốn nhấn mạnh: “Tạo cơ hội việc làm, hỗ trợ kinh tế phục hồi, mùa lễ sôi động”.

Tuy nhiên, theo The New York Times ngày 21/10/2025, trong một tài liệu nội bộ bị rò rỉ, Amazon đặt mục tiêu tự động hóa tới 75% hoạt động kho vận của mình tại Mỹ vào năm 2033. Điều này có thể khiến hơn 600.000 vị trí việc làm bị thay thế bởi robot và hệ thống AI, trong đó khoảng 160.000 vị trí sẽ biến mất trước năm 2027, thông qua cơ chế “giảm nhu cầu tuyển dụng mới” thay vì sa thải trực tiếp, như thể những vị trí ấy chưa từng tồn tại. Thông tin này được các tờ báo công nghệ lớn như The Verge, Business Insider, CNBC đăng tải.

Hiện tại, đã có hơn 1 triệu robot làm việc trong các kho của Amazon: Từ hệ thống vận chuyển Kiva đời đầu, đến robot hình người Digit biết đi, cúi, lấy hàng — bóng dáng con người ngày càng mờ dần sau thuật toán và cánh tay cơ khí. Lãnh đạo Amazon gọi robot là “lực lượng lao động của tương lai”.

Với doanh nghiệp — đó là chiến thắng của hiệu suất. Với người lao động — đó là mất việc đến mức không còn cả quyền để bị cắt.

Tự động hóa giúp Amazon tiết kiệm 0,3 USD trên mỗi sản phẩm, tương đương 12,6 tỷ USD chỉ trong 3 năm. Trong thuật toán của robot, không có buồn vui — chỉ có biên lợi nhuận được cải thiện.

“AI” trở thành từ cấm: Amazon tẩy trắng ngôn ngữ

Tài liệu nội bộ của Amazon mà The New York Times có được còn yêu cầu: Hạn chế dùng từ “AI” (Artificial Intelligence) và “tự động hóa” (Automation), thay bằng “công nghệ tiên tiến” (Advanced Technology), “robot cộng tác” (Cobots). Vì: “AI” gợi lên cảm giác bị thay thế, “tự động hóa” gợi nghĩ đến thất nghiệp, từ “robot cộng tác” dường như con người và máy cùng nhau tiến bộ.

Amazon còn định thông qua hoạt động cộng đồng, chương trình đào tạo… để khiến công chúng bớt lo ngại về việc robot thay thế việc làm. Họ không dừng việc tự động hóa, mà chỉ muốn khiến nó bớt đáng sợ hơn. Trong cuộc chiến này, từ ngữ bị thay thế trước cả con người.

Tiết kiệm 0,3 USD nhưng đánh đổi 600.000 việc làm

Khi có ai đó bấm “Mua ngay” trên Amazon, một phép tính vô hình lập tức vận hành. Chỉ cần mỗi sản phẩm tiết kiệm 0,3 USD, đến 2032 Amazon sẽ tiết kiệm 16 tỷ USD mỗi năm.

Nhưng cái được tiết kiệm không chỉ là tiền — mà là giá trị lao động con người. Một gói hàng vốn cần con người làm hàng chục phút, nay robot xử lý trong vài phút. Tiết kiệm không phải tiền điện của robot, mà là quyền làm việc của con người.

Tuy nhiên, sau “kho hàng không người” có thể là xã hội không người. Khi kho hàng là nơi robot nhặt hàng, máy đóng gói, thuật toán lên lịch và hệ thống dự đoán nhu cầu; thì con người trở thành biến số khó đoán nhất trong dây chuyền.

Nếu mô hình này chứng minh có lợi nhuận — toàn ngành sẽ học theo. Không chỉ mất đi 600.000 việc làm, mà là một dạng việc làm biến mất khỏi xã hội.

Nhà kinh tế học Daron Acemoglu cảnh báo: Không công ty nào có động lực hơn Amazon trong việc tìm kiếm những cách thức tự động hóa quy trình hiệu quả. Một khi thành công, xu hướng này sẽ lan rộng ra mọi ngành nghề. Điều này có nghĩa là một khi tự động hóa trở nên phổ biến, thị trường lao động sẽ không còn lấy con người làm trung tâm nữa.

Các thuật toán phân bổ nguồn lực dựa trên hiệu quả, vốn phân phối quyền lực dựa trên lợi nhuận, và xã hội đang âm thầm trải qua một cuộc tái cấu trúc "phi nhân tính hóa". Sự thay đổi tinh vi hơn nữa là ở người tiêu dùng.

Chúng ta tận hưởng dịch vụ hậu cần nhanh hơn và giá cả thấp hơn, nhưng với mỗi cú nhấp chuột, chúng ta lại ngầm chấp nhận việc giảm bớt lao động con người. "Rẻ hơn" và "công bằng hơn" đứng ở hai đầu đối lập.

Trong hệ thống này, máy móc không biết mệt mỏi, cũng không phản kháng. Chúng chỉ đơn giản thực hiện các lệnh cho đến khi thế giới trở nên giống chúng: hiệu quả, bình tĩnh, chính xác, nhưng ngày càng không có người điều khiển.

Amazon chỉ là người tiên phong. Sau đó, vô số công ty đang học cùng một thuật toán: cách "tối ưu hóa lao động con người". Bắt đầu từ nhà kho, tự động hóa đang lan rộng khắp chuỗi cung ứng, cuối cùng chạm đến mọi ngóc ngách đã được thuần hóa bởi hiệu quả.

Thế giới máy móc ngày càng tỏa sáng, trong khi con người đang dần lùi xa khỏi vị trí trung tâm vào bóng tối. Có lẽ sẽ không còn tình trạng "thất nghiệp" trong tương lai. Chỉ là tất cả chúng ta sẽ bị đặt ra ngoài hệ thống.

Apple vượt mốc 4.000 tỷ USD, theo sau Nvidia và Microsoft trong cuộc đua AI nghìn tỷ

Đợt bùng nổ AI đang làm tăng giá các loại bộ nhớ ít phổ biến hơn

Ông Trump hóa thân thành "vua", ném bom người biểu tình trong đoạn video AI gây sốc

Theo Sina, Creaders