EU tuyên bố sẽ viện trợ Ukraine bằng tài sản Nga bị đóng băng

Liên minh châu Âu (EU) dự kiến sẽ đạt được thỏa thuận nguyên tắc về việc cung cấp tài chính cần thiết cho Ukraine trong 2 năm tới, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa tuyên bố hôm 23/10, bất chấp việc Bỉ đe dọa ngăn chặn kế hoạch sử dụng tài sản Nga bị đóng băng để hỗ trợ Kiev.

Khi đến dự hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo EU tại Brussels, Thủ tướng Bỉ Bart De Wever đã đưa ra ba yêu cầu then chốt liên quan đến việc dùng số tài sản Nga bị phong tỏa để cung cấp khoản vay trị giá 140 tỷ euro (163,27 tỷ USD) cho Ukraine.

“Nếu các yêu cầu của tôi được đáp ứng, chúng ta có thể tiến lên. Nếu không, tôi sẽ làm mọi cách trong khả năng của mình – ở cả cấp độ châu Âu lẫn quốc gia, về chính trị và pháp lý – để ngăn chặn quyết định này”, ông De Wever cảnh báo. Bỉ hiện đang nắm giữ phần lớn tài sản Nga bị đóng băng thông qua tổ chức lưu ký chứng khoán Euroclear đặt tại Brussels.

Bỉ yêu cầu chia sẻ rủi ro

Ông De Wever kêu gọi tất cả các thành viên EU cùng chia sẻ rủi ro liên quan đến kế hoạch này, đồng nghĩa với việc họ sẽ cùng chịu trách nhiệm nếu Nga khởi kiện và cùng gánh chi phí tài chính trong trường hợp số tiền phải hoàn trả.

Nhà lãnh đạo Bỉ cũng đề nghị rằng các tài sản Nga bị đóng băng ở những quốc gia khác cũng cần được đưa vào kế hoạch.

“Phải có sự minh bạch về rủi ro. Phải có sự minh bạch về cơ sở pháp lý của quyết định này”, ông nhấn mạnh.

Tuy nhiên, Chủ tịch Hội đồng EU Antonio Costa, khi đến hội nghị cùng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, khẳng định rằng khối sẽ đảm bảo đáp ứng nhu cầu tài chính của Kiev trong giai đoạn 2026–2027, các chi tiết kỹ thuật sẽ được bàn sau.

“Chúng tôi sẽ đưa ra quyết định chính trị nhằm bảo đảm tài chính cho Ukraine, bao gồm cả việc mua sắm thiết bị quân sự”, ông Costa cho biết.

Các nhà lãnh đạo dự kiến sẽ giao cho Ủy ban châu Âu nhiệm vụ xây dựng một đề xuất pháp lý chính thức về kế hoạch sử dụng tài sản Nga bị phong tỏa.

Gói trừng phạt mới được thông qua

Tại hội nghị, các lãnh đạo EU cũng tái khẳng định cam kết ủng hộ toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine.

Tổng thống Zelensky nhận được thêm sự hậu thuẫn khi EU chính thức thông qua gói trừng phạt mới chống lại Nga trong hôm 23/10.

Gói trừng phạt bao gồm lệnh cấm nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Nga từ tháng 1/2027, cùng các biện pháp mới nhằm vào “đội tàu chở dầu trong bóng tối” và hai nhà máy lọc dầu độc lập của Trung Quốc.

Ông Zelensky đến hội nghị sau một tuần đầy biến động, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố, rồi rút lại, kế hoạch gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Budapest. Cuộc gặp sau đó bị hoãn, và hôm thứ Tư, Mỹ đã áp đặt lệnh trừng phạt lên các tập đoàn dầu khí lớn của Nga.

Khi đến Brussels, ông Zelensky hoan nghênh các lệnh trừng phạt mới của cả Mỹ và EU.

Tranh cãi về điều kiện cho vay

Ngay cả trước khi có đề xuất chính thức về việc sử dụng tài sản Nga bị phong tỏa sau khi xung đột bùng phát ở Ukraine vào năm 2022, các quốc gia EU đã tranh cãi về điều kiện áp dụng khoản “vay bồi thường” này.

Một số nước muốn toàn bộ khoản tiền được dùng cho quân đội Ukraine – ưu tiên mua vũ khí sản xuất tại châu Âu. Trong khi đó, các nước khác cho rằng Kiev nên có quyền dùng một phần khoản vay để mua vũ khí của Mỹ, hoặc hỗ trợ ngân sách nói chung.

“Mặc dù ý chí chính trị tiến lên là khá rõ ràng, vẫn còn nhiều câu hỏi cần giải quyết”, một nhà ngoại giao EU giấu tên nói với Reuters.

Một quan chức cấp cao trong chính quyền của Tổng thống Zelensky cho biết Ukraine cần nguồn vốn này trước cuối năm và muốn được toàn quyền quyết định cách chi tiêu.

Ủy ban châu Âu đã đề xuất một giải pháp thỏa hiệp: phần lớn khoản vay sẽ được sử dụng để mua vũ khí do Ukraine và châu Âu sản xuất, trong khi một phần nhỏ hơn sẽ hỗ trợ ngân sách chung – cho phép Kiev dùng để mua vũ khí từ bên ngoài châu Âu nếu cần.

Nga đã mô tả kế hoạch này là một hành động “tịch thu tài sản phi pháp” và cảnh báo sẽ có biện pháp trả đũa.

Theo Reuters